مسجد شیخ لطف الله یکی از مساجد و آثار تاریخی ایران است که به دلیل شیوه معماری و استفاده از تزئینات منحصر به فرد، شهرت یافته است. این بنا نمونه ای بی نظیر از معماری اسلامی-ایرانی است که شیوه طراحی آن با دیگر مساجد ایران تفاوت هایی دارد.
مسجد شیخ لطف الله بین سال های ۱۶۰۲ تا ۱۶۱۹ میلادی ساخته شده است. این بنای زیبا که در ضلع شرقی میدان نقش جهان اصفهان قرار گرفته یکی از شاهکارهای معماری در دوران صفویه است. کاشی کاری های آن توسط یکی از استادان معروف اصفهانی به نام استاد محمدرضا اصفهانی انجام شده است.
مسجد شیخ لطف الله در مدت ۱۸ سال و به فرمان شاه عباس اول، در مقابل عمارت عالی قاپو و در مجاورت مسجد شاه ساخته شد.
مسجد شیخ لطف الله مناره ای ندارد و تفاوت های زیادی با سایر مساجد ایرانی دارد. از جمله وجه تمایز این بنای تاریخی با سایر مساجد ایرانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
هیچ دلیل قطعی برای نداشتن مناره در مسجد شیخ لطف الله وجود ندارد، عده ای می گویند که این مسجد به دلیل اینکه برای خانواده دربار ساخته شده و داشتن مناره مردم عامه را جلب این بنا می کند، برای آن مناره ای ساخته نشده است. اما عده ای دیگر دلیل این امر را این مسئله می دانند که کلا گنبد نماد زن و مناره نماد مرد است. با توجه به اینکه این مسجد هیچ مناره ای ندارد، این مسجد محل عبادت زنان حرمسرای شاه عباس بوده است. البته هیچ سندیت علمی برای این ادعاها وجود ندارد.
1. عدم خرابی و ویرانی در بنای مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف الله از زمان ساخت تا کنون به جز کتیبه سردر که قابل مرمت نبوده و تعویض شده هیج خرابی و عیب و نقصی نداشته است.
2. طرح طاووس مرکز داخلی گنبد
یکی دیگر از ویژگی های مسجد شیخ لطف الله اصفهان وجود نقش طاووس در مرکز داخلی گنبد است که وقتی نور به آن می تابد، این نقش پر رنگ تر می شود و پرهای طاووس خودنمایی بیشتری می کنند.
3. جهت قبله مسجد شیخ لطف الله
در معماری ایرانی- اسلامی، معمولا شبستان مسجد در جهت قبله ساخته می شود اما مسجد شیخ لطف الله این گونه نیست زیرا میدان نقش جهان اصلا در جهت قبله قرار نگرفته است. معمار هنرمند مسجد، برای حل این مسئله از راه حل منحصربه فردی استفاده کرده است. در ساخت مسجد، راهرویی از ورودی تا زیر گنبد ایجاد شده است که این راهرو با یک چرخش در زاویه ۴۵ درجه و چرخش دیگر در زاویه ۹۰ درجه، جهت مسجد را به سمت قبله تنظیم می کند.
4. محراب مسجد شیخ لطف الله
محراب با کاشی کاری های معرق و مقرنس، کتیبه های خط علیرضا عباسی که در اطراف محراب دیده می شود، آراسته شده است.
5. راهروی زیر زمینی مسجد شیخ لطف الله
گفته می شود براساس شواهد تاریخی راهرویی به صورت زیرزمینی زیر میدان نقش جهان وجود داشته که عالی قاپو را به مسجد شیخ لطف الله متصل می کرده و زنان حرمسرا برای عبادت از این مسیر رفت و آمد می کردند و شیخ لطف الله اصول شرعی را به زنان در این مسجد آموزش می داده است.
6. کاشی کاری های مسجد شیخ لطف الله
ویژگی بعدی، کاشیکاری های مسجد شیخ لطف الله است که از شگفتی های معماری این دوره بوده و از نمای بیرونی تا راهر و شبستان ها و محراب را پوشش می دهد. رقص نور در دل کاشی های هفت رنگ با مقرنس کاری های بی نظیر توجه هر بازدید کننده ای را به خود جلب کرده و ساعت ها مبهوت این همه زیبایی خواهد کرد.
