آثار سنگی استون هنج میراثی است که سال هایی طولانی هزاران نفر را به خود مشغول کرده و در تمام این دوران ها برای چرایی و چگونگی ساخت این بنای رازآلود نظریات مختلفی بیان شده است.
استون هنج در سه کیلومتری غرب شهر ایمزبری در ویلتشر انگلستان واقع شده است. این سازه باستانی در دشت سالزبری در حدود ۱۳ کیلومتری شمال سالزبری و ۱۴۰ کیلومتری لندن قرار دارد.
این دشت بزرگ از حدود ۷۰۰۰ پ.م ساکنانی داشته و باشیبی که زمین آن دارند ساخت و ساز به روی آن بسیار مشکل بوده و همین مسئله بر اهمیت داشتن بنای استون هنج می افزاید. آن چه در طی بررسی های باستان شناسی از زمین های این دشت به دست آمده نشان می دهد که ساکنان این مکان کشاورز بوده و در کنار خود حیواناتی مانند : سگ، خوک و گاو نگهداری می کرده اند.
در حدود شعاع پنج کیلومتری این اثر شگفت انگیز، ۱۷ گورپشته کشیده به چشم می آیند که گور دسته جمعی بوده اند. استون هنج به طور کلی از سه نوع سنگ ساخته شده: سنگ های سارسنی، سنگ های کبود، ماسه سنگ.
محققان در نهایت از معمای ساخت استون هنج پرده برداشته و تایید کرده‌اند که استون هنج به‌عنوان یک تقویم خورشیدی استفاده می‌شد. این سازه باستانی با دقت زیادی طراحی شده بود تا با حرکات خورشید هماهنگ شود و انقلاب تابستانی و زمستانی را به‌خوبی نشان دهد.
استون هنج یک شاهکار مهندسی به شمار می رود که تنها با استفاده از ابزار و فناوری های ساده، قبل از ورود فلزات و اختراع چرخ ساخته شده است. ساخت این دایره سنگی به صدها نفر برای حمل، شکل دادن و برپا کردن سنگ ها نیاز داشت. این سازندگان از دیگران خواسته بودند تا برای آن ها غذا تهیه کنند، از فرزندانشان مراقبت کنند و تجهیزاتی از جمله: سنگ چکش، طناب، شاخ چین و الوار را تهیه کنند. کل پروژه به برنامه ریزی و سازماندهی دقیق نیاز داشت.
در افسانه ی شاه آرتور و برخی دیگر از آثار فولکلور که به تاریخ پادشاهان انگلستان پرداخته چنین ذکر شده است که با کمک جادوی مرلین بنا برای بریتانیایی ها ساخته شده است. و بسیاری با توجه به وزن سنگین این سنگ ها که تا ۵۰ تن نیز می رسند این افسانه را پذیرفته بودند. چرا که نیاز بود پاسخی فرازمینی برای نیروی ساخت اثر پیدا کنند.
این روایت خیال انگیز تا رنسانس و تکیه بر عقل گرایی پابرجا و محبوب بود. با روی کار آدمدن روش های علمی و تکیه بر عقل و تجربه افسانه مرلین و شاه آرتور رد شد.
اهمیت خود استون هنج را می توان به صورت زیر خلاصه کرد: استون هنج پیچیده ترین و تنها دایره سنگی لنگه دار در جهان به شمار می رود که از نظر معماری پیچیده است.
اولین مرحله این بنای تاریخی یکی از بزرگترین گورستان های سوزانده شده در بریتانیای نوسنگی است.
سنگ ها از فواصل دور آورده شده اند. سنگ های آبی از تپه های پرسلی، در فاصله بیش از 150 مایلی (250 کیلومتری)، و سارسن ها از وست وودز، در 15 مایلی (25 کیلومتری) شمال استون هنج در لبه مارلبورو داونز.
سنگ ها با استفاده از تکنیک های پیچیده پوشانده شدند و با استفاده از اتصالات به هم پیوسته، که در هیچ بنای ماقبل تاریخ دیگری دیده نمی شود، ساخته شده است.
سرانجام، استون هنج نمادی از گذشته و تصویری قدرتمند از دستاوردهای باستانی است. موضوع بسیاری از نقاشی ها و شعرها بوده و در کتاب ها، موسیقی و فیلم ها به نمایش درآمده است.
استون هنج همچنان نقش خود را به عنوان مکانی مقدس با اهمیت مذهبی و فرهنگی خاص برای بسیاری برعهده دارد و حس قوی هیبت و فروتنی را برای هزاران بازدیدکننده است.
دو نوع سنگ در استون هنج وجود دارد، سنگ های سارسن بزرگتر و سنگ های آبی کوچک تر. سنگ های سارسن نوعی سنگ سیلکرتی هستند که به طور طبیعی در جنوب انگلستان پراکنده شده اند. برای سال های متمادی، اکثر باستان شناسان بر این باور بودند که این سنگ ها از مارلبورو داونز در فاصله 20 مایلی (32 کیلومتری) آورده شده اند، اما منشأ دقیق آن ها همچنان یک راز باقی مانده است. بااین حال، تحقیقات اخیر با استفاده از یک رویکرد جدید ژئوشیمیایی نه تنها تایید کرده که داون های مارلبورو در واقع منبع بوده است. بلکه منطقه خاصی را مشخص کرده است که به احتمال زیاد سارسن ها از آنجا آمده اند. منطقه ای که به نام وست وودز، در جنوب غربی مارلبورو شناخته می شود.
وزن سارسن ها به طور متوسط 25 تن است و بزرگترین سنگ، سنگ پاشنه، حدود 30 تن وزن دارد.
