در شمال غرب کشور و در نزدیکی شهر اسکو می توانید یکی از اعجاب آورترین روستاهای ایران را ببینید. روستایی صخره ای و اسرارآمیز که در پای دامنه های کوه آتشفشانی سهند جا خوش کرده است. این روستا یکی از نمونه های نادر روستاهای صخره ای جهان است که کماکان مردمانش در خانه های سنگی که به آن کران می گویند، زندگی می کند.
شکل گیری روستای کندوان و صخره های کله قندی آن مرهون موهبت طبیعت و فعالیت آتشفشانی کوه سهند است. ارتفاعات سهند یکی از مهم ترین كوه های آتشفشانی خاموش ایران است. از دهانه های قلل آتش فشانی سهند و دیگر كوه های آتش فشانی، طی هزاران سال، مواد مذاب بیرون جهیده است. این گدازه ها در طی قرون متمادی روی هم انباشته شده و به تدریج روی آن ها پوسته ای از سنگ توف (Tuff) در طبقات مختلف ایجاد شده است.
توف ها و گدازه های آتش فشانی، به وسیله باد، باران و برف در طی هزاران سال متمادی تغییر شكل یافته و به فرم كران در آمده است و كم كم قسمت های كم مقاومت و كمتر سخت كران، ریخته و بخش های سخت تر باقی مانده و وضعیت كنونی را ایجاد کرده است كه بیشتر به معجزه طبیعت شباهت دارد.
معماری کله قندی روستای کندوان در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۵۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. با توجه به سنگی بودن خانه ها، در زمان های قدیم نام این مکان تاریخی «کندجان» بود (محلی برای حفظ جان) که در حال حاضر نیز در شناسنامه متولدین کندوان از واژه کندجانی استفاده شده است.
معماری روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی آن یک استثناء در دنیا به حساب می آید. چرا که دیگر در کاپادوکیه ترکیه و داکوتا آمریکا (هر دو دارای معماری صخره ای هستند) کسی زندگی نمی کند. در حقیقت آنچه به کندوان هویت باستانی و تاریخی داده است، وجود ۱۱۷ خانواده و منزل مسکونی درون توده های مخروطی و هرمی شکل است.
روستای کندوان از صخره هایی تشکل شده است که بعدها مردم برای زیستن در داخل آن ها اقدام به حفاری درون صخره ها کرده و برای خود خانه های مسکونی ایجاد کرده اند. همین امر نیز باعث جذابیت بیشتر روستای کندوان شده است. معماری خانه های روستایی در کندوان به شکل صخره های مخروطی یا کله قندی می باشد و بنا بر ادعای برخی باستان شناسان قدمت روستای کندوان به دوره های پیش از اسلام برمی گردد.
صدها انبار، آغل و اتاقک در دل تپه های بلند کندوان حفر شده اند که ارتفاع برخی از این تپه ها به ۴۰ متر می رسد. قرار گرفتن روستای کندوان در یکی از مناطق خوش آب و هوای ایران و آذربایجان شرقی از مثبت ترین ویژگی های آن است.
در روستای کندوان، دسترسی به کران ها و خانه های بالا تر از طریق پله هایی از بدنه خود کران ها امکان پذیر است. مردم روستایی از طبقات همکف معمولا به عنوان اصطبل استفاده می کنند و طبقات دوم، سوم و چهارم را به عنوان سکونت گاه مورد استفاده قرار می دهند. برخی از مردم طبقات چهارم را به عنوان انبار استفاده می کنند.
در خارج از کران ها و محیط مسکونی و کنار معابر آبریزهایی وجود دارند که چندین خانواده از یک آبریز به طور مشترک استفاده می کنند. این آبریزها چندین انباره و محل نشیمن دارند که تعداد آن ها بستگی به شیب زمین دارد.
از آن جایی که کران ها از قطر و ضخامت زیادی برخوردارند، ایجاد نورگیر در طبقات پایین چندان آسان نیست. به همین دلیل اکثر نورگیرها در طبقه های بالایی قرار دارند. پنجره های منزل همه از جنس چوب و شطرنجی شکل هستند و در برخی از آن ها قطعات کوچک شیشه به کار رفته است.
در روستای کندوان مسجد، مدرسه، حمام و آسیاب وجود دارند و بزرگ ترین کران روستا متعلق به مسجد است. اغلب کران ها به دلیل فرم های مخروطی شکلشان دارای چندین طبقه هستند که از داخل با یکدیگر ارتباط ندارند. معمولا کران ها از دو طبقه و در برخی موارد از سه یا چهار طبقه تشکیل شده اند.
برای رسیدن به روستای کندوان باید راهی استان آذربایجان شرقی شوید و مسیر شهر اسکو را در پیش بگیرید. بعد از گذر از اسکو و شهر اسفنجان به یک دوراهی در هفت کیلومتری جاده می رسید. راه سمت چپ شما را به روستای کندوان می رساند.
چنانچه بدون وسیله شخصی راهی این سفر شدید، در شهر اسکو پرس وجو کنید و سراغ ماشین های که به سمت روستای کندوان می روند را بگیرید.
فاصله کندوان تا تبریز: ۶۲ کیلومتری جنوب غربی تبریز
آدرس روستای کندوان: استان آذربایجان شرقی، ۱۸ کیلومتری جنوب شهر اسکو
