این غار در فاصله دو کیلومتری مهدیشهر و بیست کیلومتری شمال سمنان و در قسمت میانی رشته کوه‌های البرز واقع شده است. غار دربند مربوط به دوران سوم زمین‌شناسی و از جنس سنگ‌های رسوبی است. به دلیل وجود مقدار زیادی آهک و املاح، ستونهای استالاگمیت به وفور در آن مشاهده می‌شود.
غار ۱۲۰ میلیون ساله دربند مهدیشهر یکی از جاذبه های شگفت انگیز سمنان و حتی ایران به شمار می رود چون ستون های آهکی زیبایی را در خود جای داده و روزگاری محل سکونت پیشینیان بوده و آثاری متعلق به هزاره اول از درون آن کشف شده است. این غار که یکی از بزرگ ترین غارهای آهکی کشور محسوب می شود که در گذشته محل زندگی انسان‌ها بوده است و در دامنه کوه لُهر واقع شده و به علت سهولت دسترسی به آن با استقبال فراوان گردشگران روبرو شده است.
اولین کاوش‌ها در این غار توسط افراد محلی انجام شده و اطلاعات دقیقی از جزییات آن در دسترس نیست اما بعدها گروه‌های ورزشی مختلف و کوهنوردان به بررسی و اکتشاف غار پرداختند و آقای محمود دانشور در سال 1327 توانست به انتهای غار دسترسی پیدا کند.
بعدها و در سال 1335 گروهی دیگر از بازدیدکنندگان به طور تصادفی مقداری زیورآلات و اشیای تاریخی در این غار پیدا کردند. پس از آن غار دربند مورد توجه همگان قرار گرفت و گروه‌های مختلف برای کشف آثار قدیمی راهی این غار شدند. ورودی غار 75/2 متر عرض و 35/1 متر ارتفاع دارد. در قسمت ورودی غار تونلی به طول 24 متر و عرض 3 متر مشاهده می‌شود.
در کنار دهانه آثاری از سنگچین مشاهده می‌شود که احتمالا نشان‌دهنده این است که انسان‌ها برای پناه گرفتن آن‌ها را ایجاد کرده اند. پس از آن به سالن اصلی می‌رسیم. سالن اصلی تقریبا بیضی شکل است و حدود 91 متر طول، 36 متر عرض و در برخی نقاط 20 متر ارتفاع دارد.
این غار یکی از زیباترین نمونه‌های غار در ایران است. در این غار سحرآمیز می‌توانید زیباترین نمونه‌های ستونهای استالاگمیت و حوضچه‌های کوچک آب را مشاهده کنید. تخته سنگ‌های بزرگ که در غار پراکنده شده‌اند نشان از وقوع زمین‌لرزه‌های شدید در گذشته‌های دور دارد.
اگر در فصول گرم سال به این مکان سفر کنید از هوای بسیار خنک داخل غار می‌توانید لذت ببرید. به طور میانگین هوای غار 10درجه خنک تر از هوای بیرون است. در غار کهن دربند می‌توانید آثاری از سکونت انسان در دوره های مختلف تاریخی را مشاهده کنید و غرق در شگفتی شوید.
وقتی پای کوه لُهر برسید، پله های دسترسی به غار را می بینید که تا دهانه غار ادامه دارند، عملیات پله چینی و نرده گذاری راه های دسترسی به غار در عید سال ۱۳۹۱ توسط شهرداری انجام شده است. دهانه این غار به عرض ۲.۷۵ متر و ارتفاع ۱.۳۵ متر در کمرکش این کوه سنگی واقع شده و بعد از آن وارد دالانی می شوید که به تالار غار ختم می شود.
به یاد داشته باشید غارها یکی از جاذبه هایی هستند که در جذب گردشگر تاثیری مثال زدنی دارند و جزیی از ذخایر طبیعی و ملی کشورها به حساب می آیند و منابع بسیار مهمی از آب، هوا و جذب گردشگر هستند از این رو در بسیاری کشورها، از جمله ایران همواره مورد توجه قرار دارند.غار های اولیه،غارهایی هستند که با سنگ های اطراف ساخته شده اند.
علاقه‌مندان به ماجراجویی، طبیعت‌گردان و کسانی که با سری نترس به دنبال موضوعات بدیع می‌گردند به شدت در جستجوی زوایای تنگ و تاریک دنیای زیرزمینی هستند. بررسی سیستم‌های غارهای وحشی چالش‌هایی متفاوت با ماجراجویی‌های دیگر دارد: تاریکی محض در غارها که از چند قدم بعد از ورودی غار آغاز می‌شود، همهمه‌هایی که از عمق زمین به گوش می‌رسد، تنگناها و خطرات ناشی از آب.
موزه سنگ و فسیل سنگسر: ۷۵۰ متر
باغات دربند: ۳ کیلومتر
امامزاده قاسم مهدیشهر: ۴ کیلومتر
مجموعه گردشگری خیل خان مهدیشهر: ۵.۷ کیلومتر
درخت تاریخی کمان رستم: ۶.۵ کیلومتر
