مرکز فرهنگی حیدر علی اُف در باکو (آذربایجان) یکی دیگر از آثار تکرار نشدنی بانوی معمار شرقی زاها حدید است که به راستی در همه ابعاد معماری و غیر معماری پروژه‌ی موفقی بوده است.
در سال 1991 جمهوری آذربایجان استقلال خود را از اتحاد جماهیر شوروی برقرار کرد، بنابراین آنها می‌خواستند چیزی منحصر به فرد داشته باشند، چیزی که به آینده نگاه می‌کند، به نوعی نشان دادن طرف نرم و عاشقانه آنها اما در عین حال طرف خوش بینانه آنها باشد.این مرکز که شامل فضاهای نمایشگاهی، کتابخانه، موزه و سالن‌های کنسرت است، در یک پلاک عمومی قرار دارد که زمین آن بالا می‌رود تا پوسته مانند موج، ساختمان را تشکیل دهد.
روان بودن در معماری برای منطقه تازگی ندارد. نقشه‌های خطاطی مداوم و الگوبرداری از معماری تاریخی اسلامی از فرش به دیوارها، دیوارها به سقف‌ها، سقف‌ها به گنبد‌ها جریان دارد.
برقراری روابط یکپارچه و تفاوت‌های مبهم بین عناصر معماری و زمینی که در آن زندگی می‌کنند. طراحی مرکز مربوط به این درک تاریخی از معماری است، نه از طریق استفاده از تقلید یا پایبندی محدود به نمادنگاری گذشته، بلکه با یک تفسیر کاملاً معاصر مرکز حیدر علی اف ساخته شده است.
مرکز فرهنگی حیدر علی اف در سال 2007، توسط زاها حدید، یکی از برترین معماران دنیا، در کشور جمهوری آذربایجان در شهر باکو طراحی و ساخته شد. پس از برگزاری مسابقه‌ای در سال ۲۰۰۷، شرکت معماری زاها حدید برای طراحی مرکز فرهنگی حیدر علی اُف برگزیده شد. معمار ایرانی تیم طراحی شرکت زاها حدید، خانم «سارا شیخ اکبری» مسئولیت طراحی داخلی این پروژه را بر عهده داشته است.
این مجموعه یک ساختمان به زیر بنای ۵۷، ۵۰۰ متر مربع است که دارای فرمی چشم نواز و به یاد ماندنی است، سیالیّت و عدم استفاده از گوشه‌های تند سبب شده است که این بنا مورد توجه بسیاری قرار گیرد.این بنا یکی از بهترین ساختمان‌های فرهنگی کشورآذربایجان به شمار می‌رود.
مرکز فرهنگی حیدر علی اف به نحوی طراحی شده است، تا نمادی برای خوش بینی ملت به آینده و همچنین به نمایش گذاشتن فرهنگ آذری باشد.
این ساختمان برای تبدیل شدن به محل اصلی برنامه‌های فرهنگی کشور ساخته شده است، فرم و هندسه‌ی بسیار جالب این بنا در تقابل با معماری خشک و بی روح دوران شوروی سابق که در کشور آذربایجان بسیار رواج داشته قرار گرفته است. و به جرأت آن را در هم می‌شکند، از سوی دیگر این بنا درک و احساسات لطیف و فرهنگ آذربایجان را به عرصه ظهور می‌گذارد و چهره‌ی زیبا از یک ملت را نمایش میدهد که نگاهشان به سوی آینده دوخته شده است.
این مجموعه اسم خود را وامدار اولین منشی جامعه سوسیالیستی آذربایجان و همچنین رئیس جمهور آذربایجان از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۳ یعنی حیدر علیف است.
سیالیت و جریان در معماری این منطقه چیز جدیدی نیست. در معماری اسلامی ردیف‌ها، شبکه‌ها، یا دنباله ستون‌هایی که رو به بی نهایت میروند همانند: درختان در جنگل، فضایی عاری از وقفه ایجاد می‌نمایند و الگوهای تزئینی و خطاطی‌های به هم پیوسته که از کف فرش‌ها تا دیوار، از دیوارها تا سقف و از سقف‌ها تا گنبد امتداد یافته‌اند ارتباط یکپارچه‌ای را نشان می دهد که مرزهای عناصر معماری و سطح زمین اقامتی را در خود محو نموده است.
هدف طراح پیوند دادن درک تاریخی از معماری این محل نه بوسیله‌ی تقلید یا تحدید استفاده از اشکال آن بلکه ارتقاء آن به تفسیر محکم امروزین بوده که یک درک ظریف و بی بدیل را منعکس میسازد.
در پاسخ به اُفت مستقیم ارتفاع توپوگرافی که معمولاً باعث تقسیم شدن سایت به چند سطح و طبقه میشود این پروژه یک تراس دقیق ارائه کرده که با شیب سایت همراه شده و ارتباطات و مسیرهای ثانویه بین ساختمان، میدان شهر و پارکینگ زیرزمین را کنترل می کند. این راه حل از حفاری‌های اضافی جلوگیری کرده و شرایط نامساعد سایت شیب دار را به مزیت کلیدی در طراحی مبدل ساخته است.
یکی از عناصر چالش بر انگیز و البته مورد انتقاد، موضوع توسعه‌ی معمارانه پوسته ساختمان بوده است. جاه طلبی معمار رسیدن به سطح نمایی بوده که در حالتی موزون بسیار به هم پیوسته و یکپارچه باشد و تماماً یک جنس به نظر آید. این امر توسط یک دامنه وسیع از عملیات فوق تخصصی، ساخت و ساز منطقی و سیستم‌های تکنیکی که همه باید یکجا جمع و متحد میشد میسر گشت.
استفاده پیشرفته از برنامه‌های رایانه‌ای اجازه کنترل پیوسته و برقراری ارتباطات پیچیده بین تمام اجزای مختلف شرکت کننده در این پروژه را داد.
