سبک معماری کاخ نیاوران سبک معماری مدرن است واین موضوع یکی از جذابیت هایی است که مارا به سمت این بنا می کشاند.کاخ نیاوران یا کاخ موزه نیاوران، در گوشه شمال شرقی باغ نیاوران قرار دارد. این کاخ در مجموعه باغ نیاوران در میدان نیاوران شهر تهران واقع شده. بنای کاخ نیاوران با ۹۰۰۰مترمربع زیربنا در سال۱۳۳۷ آغاز شده و بعد از وقفه ای مجدداً در سال۱۳۴۲ادامه یافته است. مجموعه کاخ نیاوران از سال۱۳۴۷ به عنوان محل سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده (غیر از ایام تابستان) مورد بهره برداری قرار گرفته است. کاخ نیاوران دارای دو طبقه اصلی و نیم طبقه ای در وسط با سبکی مدرن است.
در سرسرای اصلی طبقه اول کاخ نیاوران مجموعه ای از قالی های دستبافت ایرانی دیده می شود که ازمهم ترین آنها می توان به فرش مصور چهره پادشاهان و مشاهیر ایران از دوره هخامنشی تا قاجار، بافت کرمان اشاره کرد. بخشهای دیگر طبقه اول کاخ نیاوران عبارتند از: سینمای اختصاصی، سالن پذیرایی (با سفال های به دست آمده از حفاریهای مارلیک و املش)، اتاق غذاخوری و…
مجموعه ای از ظروف چینی سده نوزده فرانسه با نقش ناپلئون و خانواده سلطنتی نیز در یکی از راهروهای این طبقه نگهداری می شود. بخش فروش محصولات فرهنگی نیز در سمت چپ ورودی طبقه اول کاخ نیاوران قراردارد.
آثار ارزشمندی از جمله مجسمه بودا (حجاری متعلق به قرن سوم میلادی)، صفحه هایی از زندگی بودا (کنده کاری روی سنگ، متعلق به سده سوم میلادی) و آثار عاج هندی، دیده می شود. در بخش دیگری از نیم طبقه دوم کاخ نیاوران مجموعه لباس های نظامی و شخصی و نشان های محمدرضا پهلوی نگهداری می شود.
نقاشی صحنه ای از دربار کریمخان زند متعلق به ۱۱۹۲ هـ.ق در پله های طبقه دوم جلب توجه می کند. اتاق کار فرح دیبا نیز درنیم طبقه دوم مجموعه کاخ نیاوران واقع شده است.
اتاق نشیمن (با میز تحریری به سبک لویی شانزدهم، متعلق به سده ۱۸فرانسه)، اتاق استراحت نیمروزی (با تابلو فرش هایی از چهره تاج الملوک و رضاخان)، اتاق خواب شاه و فرح، اتاق آرایش فرح، اتاق لباس های فرح (با لباس های سوزن دوزی بلوچستان)، اتاق مطالعه و اتاق «استراحت و نشیمن» فرحناز (با سرویس بهداشتی مجزا)، اتاق ندیمه، اتاق نشیمن و استراحت علیرضا (با سرویس بهداشتی مجزا) و اتاق مطالعه او (با مجموعه ای از نشان های ناوگان های نیروی دریایی).
سقف کاخ نیاوران از جنس آلومینیوم و متحرک است و علاوه بر آثار قدیمی، آثاری از هنرمندان معاصر ایران و جهان درآن نگهداری می شود. فضاهای کاخ نیاوران با نقاشی ها و فرش هایی گرانبها و هدایای متعددی از کشورهای مختلف پوشیده شده اند.
محسن فروغی، معمار معروف و از بنیان گذاران معماری ایران، طراح این اثر باشکوه تاریخی می باشد.
در ضلع شمالی کاخ نیاوران تالاری موسوم به "تالار آبی" به وسعت 350 مترمربع واقع شده که در دوره پهلوی دوم برای پذیرایی مهمانان دربار آماده شده بود. نام تالار آبی به دلیل وجود آبنمایی زیبا روبروی تالار و رنگ آبی دیوارها و پرده ها به آن اطلاق می شد.
از مهمترین مهمانی های برگزار شده در تالار آبی می توان به مهمانی شب سال نو میلادی 1978 (1356 ه.ش) با حضور "جیمی کارتر" رئیس جمهور اسبق آمریکا اشاره نمود. کمی پیش از انقلاب اسلامی، تغییر دکوراسیون و تجهیز آن در حال اجرا بود که با پیروزی انقلاب، پروژه متوقف شد. از اینرو در حال حاضر این فضا جهت برگزاری نمایشگاه های دوره ای و نشست های فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرد.
کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران
که در مقالات بعدی به آنها می پردازیم .
