نیاوران یکی از محله‌های مرفه نشین تهران، در منطقه شمیران است. این محله که جزو منطقه 1 شهرداری تهران و شهرستان شمیرانات است، از شمال به ارتفاعات کلک‌چال، از جنوب به فرمانیه، کامرانیه و دزاشیب، از شرق به دارآباد و از غرب به تجریش دسترسی دارد. خیابان اصلی این منطقه خیابان شهید باهنر(نیاوران) محل اتصال دو میدان شهید باهنر و میدان قدس است.
نیاوران محله‌ای بسیار خوش آب و هوا است و دمای هوای آن به علت ارتفاع بیشتری که نسبت به نقاط مختلف شهر دارد، همیشه چند درجه‌ای خنک‌تر از سایر نقاط است، چرا که 1700 تا 1800 متر از سطح دریا فاصله دارد و همچنین از آلودگی هوای کمتری هم برخوردار است.
نیاوران نقطه ای شمالی تهران که از همان ابتدای پیدایش خوش نشین و مورد پسند بوده است، در دوران ساسانیان نیاوران از اولین روستاهای شمیرانات بود. در آن دوران نیاوران روستایی خوش آب و هوا و م محل اطراق مسافرانی بود که از رودبار قصران به شمیران می آمدند. از آثار باقی مانده از دوران ساسانیان می توان به باغ منظریه و جمال آباد اشاره کرد.
بافت و ساختاری که در نیاوران پیاده سازی شد به سلیقه ناصرالدین شاه قاجار بود که با خرید زمین و ساختمان های نیاوران از مالکانش همه را در قدم اول تخریب کرده و نیاوران را به سلیقه خود از نو ساخت. قاجاریان از اولین افرادی بودند که نیاوران را به عنوان یک منطقه ییلاقی انتخاب کردند؛ پس از فتحعلی شاه و روی کار آمدن محمد شاه، اولین اقدام ساختن خانه ای در باغ نیاوران بود؛ این خانه در حال حاضر تخریب شده و آثاری از آن باقی نمانده است.
پیدایش کاخ نیاوران به زمان محمد رضا شاه باز می گردد. پس از اینکه خانه و عمارتی که در زمان محمد شاه قاجار ساخته شد کامل تخریب شد؛ کاخ سلطنتی و زیبای محمد رضا شاه بود که جای خود را در قلب نیاوران باز کرد. نیاوران از زمان قاجاریان و با روی کار آمدن پهلوی و پس از انقلاب از محله های مورد توجه تهران شناخته شده.
پس از انقلاب به دلیل کاخ و بوستان نیاوران افراد متعددی به این محله مهاجرت کردند و به مرور زمان باغ ها جای خود را به آپارتمان ها و سازه ها دادند. ساخت و سازها رونق را به نیاوران آورده و قیمت بازار ملکی نیاوران را به سمت قله ها حرکت داد.
گفته های متفاوتی در رابطه با نام گذاری نیاوران وجود دارد که هر دو را برای شما بازگو خواهیم کرد.
به گفته برخی از افراد و ساکنان قدیمی محله نیاوران نامگذاری آن به برکه و نی زارهایی بر می گردد که در زمان ها در این محله وجود داشت و افرادی که برای جمع آوری نی به آن جا می رفتند نام این محله را به "نی آوران" در بین مردم جا انداختند که به مرور با تغییراتی که صورت گرفت به نیاوران تغییر نام پیدا کرد.
از دیگر داستان هایی نامگذاری نیاوران به درخت های انار متعددی اشاره کرد که در گذشته در این محله قرار داشت و نیاوران را در میان مردم به نارون جا انداخته بودند که با تغییرات و تحولات نارون به نیاوران تبدیل شد.
به نقل از محمد رضا شیر افکن نیاوران به دلیل درختان گردو بزرگ و قدمت دارش شناخته می شد و این نقل مربوط به 250 سال پیش بوده و شیرافکن معتقد بوده محله نیاوران در سالهای 1270 به نیاوران شناخته شده است.
افرادی این نام نیاوران را به معنای آن ارتباط داده اند که از دو بخش نیا به معنی عظمت، ور به معنی صاحب و ان علامت نسبت است تشکیل شده‌است که کلمه‌ی نیاوران به معنی دارای عظمت معنی می‌دهد.
این محله یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران است و به دلیل بافت قدیمی و شیب بسیار زیادی که در دامنه کوه دارد، کوچه‌هایی با پیچ و خم زیاد را داراست. امروزه برج‌ها و پنت هاوس‌های مدرن زیادی در این منطقه ساخته شده است، اما همچنان خانه‌هایی در نیاوران موجود است که، بافت و سبک قدیمی خود را حفظ کردند.
از نظر بافت اجتماعی این محله اهمیت بالایی دارد و مکان‌های تاریخی ارزشمندی در آن وجود دارد. این محله، محل سکونت بسیاری از افراد مشهور و مهم است .در این منطقه عموما قشر مرفه که از طبقه‌ی بالای اقتصادی هستند، زندگی میکنند و تراکم جمعیت در نیاوران بیش از 10 هزار نفر هست. علاوه بر این، قدمت نیاوران باعث غنی بودن این محله از لحاظ تاریخی و فرهنگی شده است و مکان‌های مهمی مثل فرهنگ‌سرای نیاوران و کاخ نیاوران در آن وجود دارد، کاخ نیاوران در حال حاضر در محله کاشانک واقع شده است.
اماکن مهمی در این محله محبوب و مشهور تهران وجود دارد این اماکن عبارتند از: کاخ نیاوران، پارک نیاوران،شهرداری منطقه یک تهران، سفارت‌خانه اتریش، کاخ صاحبقرانیه، تکیه نیاوران، موزه جهان نما، باغ کتیبه و مناطق دیگر.
این منطقه شامل محله‌های : صاحبقرانیه، حصار بوعلی، جمال آباد، منظریه، جماران، جمشیدیه، گل سنگ، دزاشیب، کاشانک، گلاب‌دره، بوکان، آجودانیه و نخجوان است.
خیابان‌های معروف نیاوران شامل : خیابان شهید باهنر،خیابان کاج خیابان شفیعی،، خیابان گرجی، خیابان جهان شاهی، خیابان نور افشار، خیابان ملاحسینی، خیابان خیام و... است.
دسترسی برای افرادی که خودرو شخصی دارند از طریق اتوبان صدر و خیابان پاسداران، طبیعتا راحت خواهد بود اما با وجود امکانات و مکان های مهم و معروف در این منطقه در روز‌های تعطیل ترافیک‌های خسته کننده، مانند دیگر مناطق تهران آزاردهنده خواهد بود و اما دسترسی با مترو به نیاوران مقدور نیست چرا که نزدیک‌ترین ایستگاه مترو، ایستگاه تجریش است. برای تردد از ایستگاه تجریش هبه نیاوران م میتوانید از تاکسی و اتوبوس‌های بی آر تی استفاده کرد.
از فضای سبز وسیع و بززگی که در نیاوران واقع شده است، بوستان نیاوران است که در محله حصاربوعلی نیاوران واقع شده است و یکی از بوستان های معروف منطقه 1 است.
نیاوران، منطقه ای خوش آب و هواست و به دلیل وجود امکانات مناسب در این منطقه چه از لحاظ آموزشی و چه از لحاظ رفاهی و تفریحی، رفاه ساکنین این منطقه را تامین میکند. این منطقه به دلیل داشتن هر دو نوع بافت شهری یعنی قدیمی و مدرن، زیبایی خاصی دارد.
سکونت در این منطقه به خاطر امکانات و آب و هوای دلپذیر آن آرزوی بسیاری از ساکنان تهران است، به گونه‌ای که افراد حتی برای تفریح هم میتوانند روز تعطیل خود را در این محله بگذرانند و از طبیعت و مکان‌های دیدنی آن استفاده کنند. اما به طور طبیعی زندگی و سکونت در این محله نیازمند سرمایه زیادی خواهد بود، چرا که این محله جزو مناطق لوکس و مرفه تهران محسوب میشود.
منبع:کجابریم
