چقدر اهل سفری ؟ دوست داری چند بار درسال سفر بری ؟چقدر زیبایی ها و فرهنگ کشورت رو دیدی و میشناسی ؟ تاحال به چند تا از شهرهای ایران سفر کردی ؟یا چقدر درباره آداب و رسوم ، صنایع دستی ، ویژگی های طبیعی و تاریخی سرزمینت کنجکاو بودی و دربارشون خوندی؟ تا حالا شده توی سفر به خاطر رفتار بعضیا ناراحت بشی ؟اصول سفر رو چقدر میشناسی ؟چقدر توی زمان سفر اصول گردشگری رو میدانستی و رعایتشون کردی؟
سفر و گردش از ابدای حضور انسان بر روی کره زمین وجود داشته و همیشه تجربه های کم نظیری برای انسان فراهم ساخته و جزء مهمی از زندگی او شده است.انسانها در طول تاریخ با هدفهای مختلفی مثل تجارت ، اقتصادی و ... سفر خود را آغاز میکردند اما گردشگری با مفهوم امروزی که ما با آن مواجه هستیم محصول قرن نوزدهم میلادی است . باید گفت که گردشگری مدرن با توسعه ارتباط نزدیکی دارد و یک نیروی محرک برای پیشرفت اقتصادی- اجتماعی به حساب می آید .درباره گردشگر و گردشگری تعاریف متفاوتی وجود دارد اما تعریفی جامع از گردشگری توسط سازمان جهانی گردشگری به این شکل که « به فعالیتی میگویند که فرد در سفر و در زمان اقامت در محلی به جزء محیط متعارف خود (محل سکونت) به مدت کمتر از یک سال متوالی و با هدفهایی مثل گذراندن اوقات فراغت ، تفریح ، کسب وکار وغیر انجام میدهد » ارائه شده است.
گردشگری زمانی توجه بیشتری را به خود جلب کرد که چرخش اقتصادی عظیمی را با خودش به همراه آورد و امکان تعامل بین کشورها و فرهنگ ها را فراهم ساخت . به همین خاطر در چندین دهه اخیر این صنعت که دارای ظریفیت و طرفداران زیادی ست ،موجب شده تا بسیاری از کشورها تلاش کتند سهم بزرگی از این صنعت را در فرهنگ و اقتصاد خود جای دهند.
با این حال این نیروی محرک فعالیتی هست که اثرات مثبت و منفی زیادی دارد و اندازه گیری دقیق این اثرات نیز هیچ وقت آسان نبوده است. این تأثیرات مثبت و منفی گردشگر در محیط زیست و فرهنگ منطقه مورد بازدید تا جایی اهمیت پیدا کرده که بررسی آن، موضوع خیلی از مقالات و دانشنامه های دانشگاهی و مراکز علمی - پژوهشی شده و از آنجایی که این صنعت با طبیعت و فرهنگ وتاریخ منطقه مورد بازدید ارتباط نزدیکی دارد ، بی توجهی به عملکردها می تواند اثرات مخرب ومنفی بسیاری به همراه داشته باشد ، از این رو باید زمینه افزایش میزان آگاهی و آشنایی با خطرات احتمالی برای جلوگیری از وقوع اثرات منفی فراهم شود تا به این شکل در زمان برنامه ریزی و مدیریت توسط طراحان و سفر توسط اشخاص ، اثرات منفی به محیط به خصوص محیط زیست ، به پایین ترین حدخود برسد .
حالا گردشگری و سفرهایی که انجام میشود را بر اساس نوع فعالیت و هدفشون در چند دسته اکوتوریسم ، فرهنگی ، مذهبی ، سلامت ، ادبی ، خلاق ، روستایی ، شهری ، ورزشی و ماجراجویی ، تجاری اکترونیک و... قرار میگیرد که هرکدام دارای ویژگی های خاص خود هستند.
این روزها نیز صنعت گردشگری و سفر در کشورمون بسیارمطرح شده وافراد درقالب تورها یا به صورت شخصی به محیطهای مختلف سفر میکنند و حتی تجربیات خود را در سوشال مدیا به اشتراک میگذارند. به دنبال افزایش روزافزون گردشگری ، در اثر عدم رعایت اصول گردشی توسط برخی تورها و افراد ، متأسفانه پیامدهای منفی بسیاری در این سفرها در مناطق مختلف به ویژه مناطق بکر به وجود آمده که بیشتر حاصل عدم آگاهی و عدم انجام رفتار مناسب توسط افراد بوده است که گاهاًهم باعث ایجاد خسارات غیرقابل جبرانی شده اند.
ایرانشناسی
میدانیم که ایران کشوری است با چهار اقلیم متنوع و این تنوع باعث بروزطبیعت های متفاوت و بی نظیری شده و در عین حال نیز این تنوع در معماری و تاریخ این سرزمین کهن تأثیرات ویژه ای از خودش به جا گذاشته است و آن را خاص کرده است .
ایران با توجه به ویژگی هایی که دارد پتانسیل انواع گردشگری ها را در خود دارد اما برای استفاده درست ، نیارمند مدیرت آگاهانه و افزایش اطلاعات جمعی است .شاید برای افرادی عجیب به نظر بیاد که بخش مهمی از درآمد یک کشور براساس صنعت گردشگری باشد اما باید گفت که کشورهایی مثل مالزی ، ترکیه ، فرانسه ، اسپانیا ، تایلند، سنگاپور و...درآمد اصلی خود را بر پایه این صنعت قرار داده اند و یکی از دلایلی که میشه گفت موجب موفقیت آنها بوده، جدی گرفتن این صنعت ومدیریت و برنامه ریزی مناسب برای ایجاد و رشد آن بوده است .اما در کشورما باوجود ظریفتهای بیشتری نسبت به خیلی از کشورها ،این صنعت هنوز به شکل درست مورد توجه قرار نگرفته و مشکلات ریز و درشتی سرراهش قرار دارد که البته بسیاری از این مسائل با برنامه ریزی درست توسط طراحان و افزایش آگاهی مردمی قابل حل خواهند بود .
حالا وقتی که میریم سفر برای اینکه هم خودمون از گردش لذت ببریم و هم اینکه اثر منفی به جا نزاریم باید از اصول گردشگری آگاهی داشته باشیم .به این شکل با آگاهی و عمل به آنها میتوانیم سفری مسئولانه داشت باشیم .
شناخت تاریخ و فرهنگ سرزمین
قبل از اینکه بخوایم درباره کدهای رفتاری صحبت کنیم ، کمی درباره دلیل اهمیت شناخت تاریخ و فرهنگ ومحیط زیست سرزمیننمون باهم صحبت کنیم.بضی اوقات مورخها با این سوال روبه رو میشن که حالا بدونیم توی گذشته چه اتفاقی افتاده ولی خب که چی گذشته دیگه ما در او دوران دخیل نیستیم! اما شاید براتون جالب باشه که در طول تاریخ مردم و حکومت مداران اشتباهات گذشتگان را تکرار کردن یا حتی سنگ بنای پیشرفت در بخش های مختلف علمی مربوط به گذشته است و تا آنها را ندانند و بررسی نکنن نمی توانند اتفاق جدیدی را رقم بزنند، و خیلی موارد دیگر که با دانستن آنها میتوان به اهمیت دانستن تاریخ درست خود پی برد . به قول این جمله معروف که می گه « ملتی که تاریخ خودشون را نمیدانند مستحق تکرار تاریخن ». اگر به درستی از گذشته خودمون اطلاع نداشته باشیم آن وقت هم اتفاقات برامون تکرار میشن و همین که یه عده براساس منافع خودشون تاریخ و سرگذشت یک سرزمین که حاصل چندین هزاره است ، را درگرگون میکنن. دانستن تاریخ درست میتونه راه پیش رو را شفاف تر کند، البته دانستن تاریخ درست و به دست آوردن اطلاعات تاریخی از منابع و روش درست میتونه کمک کننده باشد نه از هرجا و هر روشی .
ایران سرزمینی ست کهن با فراز و فرود های زیاد و گاهی تلخ . تمام این فراز و فرود ها باعث ایجاد آثار تاریخی ، ادبی ، آداب ورسوم و... شده است .بر اساس تحقیقات انجام شده شاید جالب باشه بدونیم که اثبات گردیده ایرانیان دارای ژن مشترک هستند و یکی از دلایل وجود اداب و رسوم و...مختلف می تواند به این خاطر باشد که نیاکان ما به تاریخ شفاهی بیشتر علاقه داشتن و هر شهر و قسمت ایران یادآور یک دوران تاریخی است و انگار در یک دوره تاریخی توقف کرده و عهده دار حفظ میراث آن دوران شده است . نیکان ما هر گروه و دسته ای که به فلات ایران وارد میشدند را در خود حل میکردند و میراث خود را حفظ مینمودند.که البته پژوهش های فراوانی در این زمینه صورت گرفته و اینکه صحبت در این باره نوشتن مقاله های بیشتری را میطلبد.حال در این دوران، حاصل حفظ و تلاش اجدادمان به مارسیده و به این شکل امروزی درآمده و ماوظیفه حفظ و انتقال درست این میراث را به نسل بعدی بر عهده داریم که اگر به درستی نتوانیم از آنها حفاظت کنیم آنها ازبین میروند واگر این آثار و محیط زیست از بین برن قابل برگشت نخواهند بود و ما نمیتونیم چیزی به نسل بعد انتقال بدهیم و شاید مدام حسرت گذشته ای را بخوریم که میتونستیم حفظش کنیم و از آن استفاده کنیم.
حالا تصور کنین برای سفر در سرزمینی که پر از آثار تاریخی طبیعی است چه رفتارها و اعمالی باید داشته باشیم تا هم از آشنایی با آنها لذت ببریم و هم اثر منفی را به حداقل برسانیم!
اینجا با هم چندتا از کدهای اخلاقی که یک گردشگر موظف ازشون اطلاع داشته باشه و بهشون عمل نماید را خیلی کوتاه ببینیم.
سفر مسئولانه در گردشگری پایدار
این روزا اصطلاح گردشگری پایدار و مسئولانه رو خیلی می شنویم. خلاصه این عبارت می شه اینکه در سفر مسئولانه قرار نیست اثری از خودمان به جای بگذاریم ؛ چه فیزیکی ، چه فرهنگی و چه اجتماعی و در حد توانمان به حفظ و پایداری محیط زیست و فرهنگ منطقه مورد بازدید کمک کنیم.
داستان رو بخون
یکی از مواردی که میتونه سفرتون رو جذاب کنه اینکه درباره مقصد اطلاعات داشته باشین.سعی کنین قبل از سفر به منطقه مورد نظرتون درباره آداب و رسوم و تاریخچه آن مطالعه داشته باشیم . وقتی از آداب و رسوم وتاریخچه منطقه اطلاع داشته باشین میتونین برنامه ریزی درستی از زمانتون برای حضور در منطقه داشته و بدانین که از چه چیزهایی دوست دارین بازدید نمایید.
احترام به فرهنگ
حتما به نوع پوشش، طرز رفتار و تن صدا به عرف و باورها منطقه توجه کنین و از بروز ناهنجاری جلوگیری کنین .حتما سعی کنین قبلش یه اطلاعاتی به دست بیارین .از سرو صدای بیش از حد در محیط خانه ای که اقامت دارید و نیز در محیط های کوچک خودداری کنید.
تلاش برای تغییر در باورها و اعتقادت جامعه بومی و اصرار در یکسان سازی دیدگاه ونظرات درست نیست .این باورها در طی زمان و تحت تأثیر شرایط و مقتضیات جغرافیای ، اکوسیستمی ، تاریخی ، فرهنگی و اجتماعی در منطقه شکل گرفته و تشخیص درستی یا غلطیش با گردش نیست .
همیشه خوش حساب باشید و به صورت منصفانه و در زمان دریافت خدمات پرداخت کنید، نیازی نیست بیشتر پرداخت نمایید .
به اماکن مقدس و قوانین آن احترام بزاریم .
قوانین مقصد رو ببین
در مورد انتخاب لباس و کفش به قوانین مقصد توجه کنین ممکنه جایی که میرین کفش یا لباس متفاوتی نیازتون باشه و به قوانین ذکر شده در سایت ها و محل های بازدید توجه کنین.خیلی وقتا رنجش مردم محلی از گردشگران ، به خاظر شکاف آشکار شرایط اقتصادی و الگوهای رفتاری و ظاهر و تأثیرات اقتصادی ، اتفاق می افتد.
مراقب عکست باش
حتما قبل از عکاسی از مراسم و مردم محلی ازشون اجازه بگیرین.اگر جامعه بومی از حضورتون در مراسم محلی استقبال نکردند ، برای شرکت اصرار نکنین.بدون اجازه از مکان های خصوص مثل خانه افراد عکس برداری نکنین.
بازدید سایت تاریخی
وقتی برای بازدید از سایت تاریخی میرین حتما به جایی که قدم میزارین دقت کنین اگر مسیری را برای حرکت مشخص کردن بیرون از آن مسیر حرکت نکنید و اجازه ندید کسی بروی دیوار ها و یا اشیاء یادگاری بنویسد یا آنها را لمس کند چون با هر بار تماس دست بااین اشیا میزان فرسایش را افزایش میده و عمر او اثر رو کمتر میکنه وحتی از بین میبرش و همیشه به این فکرکنین که در طول روز اگر هرکسی که برای بازدید می رود این عمل را انجام دهد چه اتفاقی برای آن سایت خواهد افتاد !
قبل از سفرچک کن
قبل از سفرتو درباره فرهنگ ، محیط زیست ، وضعیت بهداشتی و امکانات مقصدتون اطلاعاتی به دست بیارین و شرایط و چک کنین اینجوری میزان رضایتتون از سفر بالاتر میره.
ردپای کربنی کمتری داشته باشید
سفر رو به شکلی برنامه ریزی کنین ، به خصوص در ارتباط با بازدید از سایت های طبیعت ، که تا حد امکان از وسایل نقلی که کمترین آسیب را به محیط زیست میزنند استفاده نمایید.برای رفتن به سفر در برخی مناطق میتونین با پیاده روی بیشتر ، دوچرخه ، ترکینگ و..هم ردپای کربنی کمتری به جا بزاریم و هم ارتباط بیشتری با محیط اطرافمون داشته باشیم . سعی کنین از خدماتی استفاده کنین که حداقل اتلاف انرژی را دارند.
اکو سفر کن
خیلی باید حواسمون به زباله هایی که در حین سفر تولید میشن باشه .سعی کنین در جاهایی که اقامت میکنین حافظان محیط زیست باشین. زباله های خود را مدیریت کنین . زباله های تر رو رها نکنین و در صورت امکان آن ها را با خاک بپوشانید یا در محلی قرار دهید که زیبایی بصری طبیعت را به هم نزنید .
حمایت محلی رو انتخاب کن
زمان انتخاب اقامتگاه ، رستوران و سایر خدمات از اقتصادهای کوچک حمایت کنین.در مسیر گردشیتون اگر کسب وکار بومی دیدین و دوست داشتین ، ازشون خرید کنین.
البته از محصولاتی که از حیوانات و گیاهان در خطر انقراض تهیه شدن حمایت نکنین.
رفتن در طبیعت
به هیچ عنوان در جنگل و یا روی زمین آتش روشن نکنید . با روشن کردن این آتش باعث از بین رفتن موجودات داخل خاک میشین و چهره زشتی را هم ایجاد میکند .اگر در جایی مجبور به درست کردنش بودین لطفا در روی زمین اینکاررو نکین در داخل وسایلی مثل حلب اینکار را انجام داده و از درختان شاخه ای را جدا نکنین و بعد از اتمام آتش حتما اصول خاموش کردن و دفن خاک را رعایت کنین.سعی کینم به جز ردپامون چیزی دیگر در طبیعت باقی نماند، چون به اندازه کافی ما انسانها بهش آسیب زدیم و الان وقتشه که مراقبش باشیم.
برای دیدن گل ها یا رفتن به کوه و... سعی کنین در مسیر پاکوب شده قدم بزارین و قدمتون گیاهان ، حشرات و لانه پرنده ها آسیب نزند.
سنگ ها فسیل یا محصولات دریای رو خارج نکنین . مثل وقتی که مریم ساحل های زیبایی مثل هرمزگان خاک یا پلانکتون ها را با خود نیاریم و حتی اجازه به کسی ندیم که اینکاررو انجام بده، چون این امر موجب آسیب به طبیعت خواهد بود .فکرکنین اگر هر کسی که میره برای دیدن این زیبایی اگر فقط یه مشت باخودش بیاره دیگه چی از این زیبایی قراره برامون بمونه.
آرامش حیات وحش را به همنزنید وبه جانوران غذا ندهید. این کار باعث تغییر در رژیم غذایی طبیعی آنان و تغییر رفتارشان خواهد شد و به این امر عادت کرده و از محیط طبیعت خود به سمت محیط های انسانی خواهند آمد و به رفتار و چرخه زیستی طبیعت آن ها اسیب وارد خواهد شد .
خارج از ظرفیت تحمل به محیط تور نبریم.
و خیلی کدهای اخلاقی دیگه ای که باید توسط گردشگران ومیزبانان انجام بشه . سعی میکنم توی مقاله بعدی براتون از کدهای رفتاری میزبانها هم بگم.
اگر همه ما نکات گردشگری پایدار رو رعایت کنیم میتونیم جلوی خیلی از از بین رفتن ها رو بگیریم . اینکار به تخصص یا مدرک آنچنانی نیازی نداره و مطالعه کردن و جستجو کردن درباره اش وقتی زیادی رو از ما نمیگیره اما میتونه تأثیر زیادی در آینده این زیبایی ها داشته باشه و هم سفر مسئولانه ای رو برای خودمون رقم بزنیم.
خلاصه که برین ، بگردین و لذت ببرین ، خاطراتتون رو با بقیه به اشتراک بزارین ، اما تمام تلاشتون رو بکنین که حافظان این زیبایی های تاریخی وطبیعی باشید و جز ردپا چیزی به جا نزارید. به امید روزی که زیبایی های کشورمون ، آن شکلی که لایقش هستن معرفی و شناخته بشن و با نگهداری اصولی ما نسلهای بعدی هم از دیدنشون لذت ببرن.امیدوارم که از خواندن این مقاله لذت برده باشین و مطالب براتون مفید بوده باشه .
