پیدایش موسیقی کردی و غمگین ترین آهنگ های کردی کرمانشاهی لاتی مثل اکثر قومها و ملت‌های دیگر از افسانه‌های کردی شروع شد که در این قسمت، افسانه‌ها در قالب ترانه‌های کردی گفته می‌شوند. این ترانه‌ها در فرهنگ کردی به ترانه‌های دیوانی تقسیم می‌شوند و بیشتر محتوای آنها همان افسانه‌های کردی است، که شکل حماسی دارند.
اولین طلیعه‌های هنر کردی از بار ادبی و هنر موسیقی حماسه‌های کردی بودند.
موسیقی حکایتها و داستان‌ها
نوع دیگری از موسیقی فولکلور کردی مربوط به حکایتها و داستان‌هایی می‌شود که ترانه‌های داستانی نیز به دو بخش قهرمانی و دلدادگی قابل تقسیم هستند.
در بخش دیگر موسیقی کردی، کردهایسورانی برای خود نوع ویژه‌ای از موسیقی دارند که به آنها ( گورانی) می‌گویند که این نوع ترانه‌ها در میان کردهای اطرف شهرستان ارومیه و کردهای ترکیه (شمال) «لاوژه» گفته می‌شود و این نوع گورانی‌ها ریتمی‌به نام ( قه تار ) دارند که پژوهشگران براین باورند ریشه این واژه از واژه زرتشتی گرفته شده که در اوایل، مربوط به یک سری نیایش‌ها و مراسم مذهبی بوده‌است.
دومین نوع این موسیقی هوره نام دارد که مختص زبان کردی بوده و در جنوب کردستان و منطقه کرمانشاه ( نام کردی این منطقه کرماشان است) خوانده می‌شود در ابتدا ترانه‌های ویژه‌ای در حمد و نیایش اهورا مزدا بود و این واژه نیز ریشه زرتشتی دارد که برای نیایش‌های مذهبی آن زمان کردها که زرتشتی بودند، سروده شده‌اند.
در مراسم یادبود اشخاص بسیار مهم، کردها از یک نوع موسیقی که به مرثیه‌سرایی و مرثیه‌خوانی شباهت دارد به صورت ترانه و با تعریف ویژگیهای آن شخص برای او عزاداری می‌کنند.
این سبک از موسیقی نیز بیشتر در جنوب کردستان و در مناطق کلهر نشین ( کرماشان ) رواج دارد و بیشتر به نام مور یا موره خوانده می‌شود. در آیین خاکسپاری هم ترکیبی از دهل و سرنا با ریتمی‌مخصوص در قالب نوعی موسیقی که چمری نامیده می‌شوداجرا می‌گردد. در آیین‌های زادروز پیامبر، کردها یک نوع ویژه از موسیقی را اجرا می‌کنند که به آن مولودی می‌گویند. البته مولودی‌خوانی در بیشتر جوامع مسلمان رواج دارد. اولین مولودی در وصف و ستایش محمد را ( ملاباتدیی ) صوفی و عارف مشهور نوشت که بعدا مرسوم شد که در زمان عید مولود از سروده‌های وی در مولودی خوانی استفاده کنند. اصیل‌ترین سازهای استفاده شده در موسیقی کردی سرنا و دهل هستند و بعدا سازهایی که وارد این نوع موسیقی شده‌اند ماننددف و تنبور دارای اهمیت ویژه‌ای شده‌اند. موسیقی کردی تا حدودی نمادی از شادیها و غم و اندوه بعد ازپایان هر جنگ است.
