شَمع یا در فارسی شَماله کِندیل یا سپندار برای منبع نور و گاهی برای تولید گرما به کار می‌رود و شامل یک ریسمان یا فتیلهٔ جاسازی‌شده و یک تودهٔ جامد از سوخت (معمولاً موم) است. امروزه اکثر شمع‌ها از پارافین ساخته می‌شوند.
قبل از اختراع لامپ، شمع و چراغ‌های نفتی برای روشنایی استفاده می‌شدند. اما امروزه از شمع برای روشنایی اضطراری در هنگام قطع برق یا برای ایجاد یک محیط رمانتیک یا در مراسم مذهبی و یاد بودها نیز استفاده می‌شود (به عنوان مثال در رسوم ازدواج ایرانی، آینه و شمعدان یک عضو جدانشدنی سفرهٔ عقد و مراسم‌های بعد از آن بوده و بعدتر در خانه‌ای که زن و شوهر با هم در آن زندگی می‌کنند، به عنوان نشانه‌ای از عهدی که با هم بسته‌اند و معمولاً در جایی از دکوراسیون خانه که جلب توجه کند، تا زمان دوام عهدشان، با توجهی ویژه نگهداری می‌شود. (کارکرد نوستالژیک شمع)
شمع معطر در رایحه‌درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شمع مومی را برای اولین بار فنیقی‌ها ساختند. در قرن هجدهم شمع از روغن نهنگ ساخته می‌شد و چون روشنایی این شمع، که معروف به شمع کافوری بود، خوب و ثابت بود، بعداً «بالِن» به عنوان واحد روشنایی انتخاب شد. در سال ۱۸۲۳ شمع‌های گچی و پارافینی نیز به بازار آمد.سازندگان این دو شمع، دو مخترع فرانسوی به نام سیمونَن (Simonin) و مانژو (Manjot) بودند.
