بیش فعالی به معنای پر تحرکی و جنب و جوش زیاد است که در کودکان به درجات مختلف دیده می‌شود و تا زمانی که در عملکرد فردی، تحصیلی و اجتماعی کودک خللی ایجاد نکند، اختلال به شمار نمی‌آید.
منظور از اختلال کمبود توجه و بیش فعالی، اختلال پایدار عدم توجه و تمرکز، بیش فعالی و رفتار تکانشی است و در کودکان مبتلا شدیدتر از دیگر کودکان با سطح رشد مشابه دیده می‌شود.
برخی از این نشانه‌ها قبل از هفت سالگی ظاهر می‌شوند.
این نشانه‌ها حداقل در دو محیط خانه و مدرسه دیده شده و باعث اختلال عملکرد فرد در زمینه‌های اجتماعی و تحصیلی می‌شود.
در حدود 3 تا 5% کودکان دبستانی به این عارضه مبتلا هستند و این اختلال شایع‌ترین علت مراجعه آنها به درمانگاه‌های روان‌پزشکی کودک است.
از آنجا که معمولاً این بیماری در مدرسه و خانه تشخیص داده نمی‌شود، فقط نیمی از کودکان مبتلا شناسایی و تحت درمان قرار می‌گیرند.
گاهی کودکانی که از نظر سرشتی پرتحرک و بازیگوش هستند به اشتباه بیش فعال تشخیص داده می‌شوند.
به خصوص در سنین قبل از دبستان افتراق این دو از هم کمی دشوار است.
ولی نکته‌ی قابل اهمیت آن است که عملکرد مبتلایان به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی در زمینه‌های روابط بین فردی و یادگیری پایین است.
به عنوان مثال والدین آنها به دلیل رفتارهای نامناسب فرزند خود، سعی می‌کنند کمتر به محیط‌های اجتماعی نظیر مهمانی‌ها بروند.
در مهدکودک مربیان از به هم زدن نظم کلاس، پرخاشگری و درگیری این کودکان با سایرین شکایت دارند. و ذکر می‌کنند که آنها در هیچ فعالیتی بیش از دو تا سه دقیقه دوام نمی‌آورند. و در نتیجه یادگیری آنها پایین‌تر از بقیه است.
در حالی که یک کودک صرفاً بازیگوش که سرشت پرتحرکی دارد، اختلالی در زمینه‌های عملکرد بین فردی و اجتماعی نشان نمی‌دهد و برعکس ممکن است خیلی اجتماعی باشد و با همسالان خود ارتباط خوبی برقرار کند، رهبر گروه شود و بقیه از بودن با او لذت ببرند.
او تنها از بقیه پر انرژی‌تر و پر جنب و جوش‌تر است و اگر قوانین مناسبی در خانه حاکم باشد و او در یک محیط با انضباط رشد کند، می‌تواند به شکل مناسبی رفتارهای خود را مهار کند.
این کودکان معمولاً در یک یا هر سه حوزه‌ی توجه و تمرکز، فعالیت و تکانه، علائم خود را بروز می‌دهند. نشانه‌های بی‌توجهی بدین شکل است که فعالیت‌های تحصیلی را با بی‌دقتی انجام می‌دهند.
به نظر می‌رسد وقتی با آنها مستقیماً صحبت می‌شود:
البته والدین ممکن است اظهار کنند که کودکشان توجه بسیار خوبی در بازی‌های رایانه‌ای و نگاه کردن به تلویزیون دارد و ساعت‌ها می‌تواند به این بازی‌ها ادامه دهد.
مشکلات توجه و تمرکز از جمله نشانه‌های غیر اختصاصی است که در موارد مختلف می‌تواند مشاهده شود.
به عنوان مثال به دنبال استرس‌های حاد نظیر: تصادف، زلزله و… کودک ممکن است اشکال در توجه و تمرکز پیدا کند.
حالات اضطرابی نیز می‌توانند با حواس پرتی، مشغولیت ذهنی با یک موضوع مشخص و عدم تمرکز در بقیه حوزه‌ها همراه باشد.
گاهی مصرف بعضی داروها نظیر: آنتی هیستامین، داروهای سرماخوردگی، داروهای خواب‌آور و … می‌توانند مشکل عدم توجه و تمرکز ایجاد نمایند.
افسردگی نیز می‌تواند حوزه‌ی توجه و تمرکز را تحت تأثیر قرار دهد. گاهی اختلال کمبود توجه و بیش فعالی فقط با علائم عدم توجه و تمرکز ظاهر می‌شود و نشانه‌های پرتحرکی و بیش فعالی اصلاً در فرد وجود ندارد و کودک را خیلی کم تحرک می‌کند و دائم غرق در رویاهای خویش است.
از نشانه‌های پرتحرکی می‌توان به:
اشاره کرد.
این کودکان اغلب بدون توجه به پیامدهای احتمالی درگیر فعالیت‌های فیزیکی خطرناک می‌شوند.
همه كسانی كه اختلال كم توجهی دارند، مانند هم نیستند. یك شخص با تشخیص اختلال بیش فعالی و كم توجهی ممكن است هر یك از این علائم یا همه آنها را با هم داشته باشد:
متخصصانی كه با كودكان مبتلا به اختلال كم توجهی كار می كنند، با توجه به این كه كدام یك از رفتارهای مزاحم، مشكل اصلی این افراد است، این اختلال را به سه گروه متفاوت تقسیم کرده‌اند.
به همین دلیل است كه گروهی از كودكان تشخیص اختلال كم توجهی (ADD) می‌گیرند و گروهی دیگر تشخیص اختلال بیش فعالی همراه با كم توجهی (ADHD)، به همین سادگی، آنها تشخیص متفاوت گرفته‌اند، چون علایم متفاوتی دارند!
یک نوع از اختلالات توجه، نوع فقدان توجه یا بی توجهی است و آن دسته از کودکانی را شامل می‌شود که مشکل اصلی آنها ناتوانی در توجه کردن (فقدان توجه) و تمرکز کردن بر روی یک موضوع است (حواس‌پرتی).
نوع دیگر این اختلال، بیش فعالی / تکانشی نامیده شده است و شامل کودکانی است که مشکل اصلی آنها، بی‌قراری و ناآرامی است و زمانی که از آنها خواسته شود برای مدت کوتاهی در یک وضعیت ایستاده یا بنشینند، قادر به کنترل رفتار خود نیستند و بی‌قرار و ناآرام بوده و همچنین رفتارهای آنها تکانشی است، یعنی بدون اینکه به رفتار خود فکر کنند و عواقب آن را در نظر داشته باشند، به آنها دست می‌زنند.
و در نهایت، گروه دیگر شامل افرادی است که مجموعه‌ای از رفتارهای دو گروه قبل را دارند. و در نتیجه گروه سوم، نوع ترکیبی نامیده می‌شود.
مرکز آموزشی – توانبخشی مشکلات ویژه یادگیری ذهن فرزام با برگزاری دوره‌های بهبود دقت و تمرکز، بهبود بیش فعالی و افسردگی کودکان و بزرگسالان آماده خدمات رسانی به شما والدین گرامی و فرزندان دلبندتان می‌باشد.
