ترکیه در دو راهی اقدام نمایشی یا تصمیم سیاسی/ نقش کشورهای مسلمان در قطع مراودات با رژیم صهیونیستی
در پی تشدید حملات رژیم صهیونیستی به فلسطین، در۱۴ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ خبرهایی مبنی بر قطع مراودات بین دو کشور ترکیه و اسرائیل منتشر شد. در همین حین وزارت بازرگانی ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «معاملات صادرات و واردات در رابطه با اسرائیل متوقف شده است و شامل تمامی محصولات می‌شود.»
این اعلام خشم مقامات اسرائیلی و قدردانی حماس را در پی داشت اما دو روز بعد خبرهایی از ادامه‌ی صادرات و واردات و پهلوگیری کشتی‌های ترکیه در بنادر رژیم صهیونیستی منتشر شد.
در سال ۲۰۲۲ تجارت کالایی رژیم صهیونیستی در بخش صادرات، ۷۴ میلیارد دلار و در بخش صادرات ۱۰۷ میلیارد دلار بوده است و این غیر از تجارت در زمینه‌ی انرژی را شامل می‌شود.
در این باره گفتگویی کردیم با محمدخانزاده، کارشناس مسائل ترکیه.
او درباره‌ی نمایشی بودن یا نبودن قطع روابط ترکیه با اسرائیل ابتدا به ذکر حجم معاملات تجاری کشورهای اسلامی با رژیم صهیونیستی پرداخت و گفت:« از میان کشورهای مسلمان حدودا ۵۶ یا ۵۷ کشور عضو سازمان همکاری اسلامی هستند که ۵۰ کشور با رژیم صهیونیستی ارتباط و مراودات تجاری مستقیم دارند. سهم آن‌ها در واردات حدودا ۱۰ میلیارد دلار و ۴ میلیارد دلار در صادرات رژیم صهیونیستی است.
او همچنین اشاره کرد ترکیه از بیشترین سهم در بین کشورهای اسلامی برخوردار است که حدودا ۹ میلیارد دلار صرفا تجارت کالایی با اسرائیل دارد. همچنین ترکیه نقش مهمی در تسهیل‌گری تجارت اسرائیل بویژه در حوزه‌ی انرژی را بازی می‌کند و در بین کشورهای اسلامی ۶۱ درصد سهمش در صادرات و ۷۰ درصد سهمش در واردات رژیم با کشورهای اسلامی هست که در حوزه‌ی کالا عمده‌ی آن بحث فولاد است.
خانزاده در ادامه‌ی صحبت درباره‌ی مراودات کشورهای اسلامی با رژیم صهیونیستی گفت:« رژیم صهیونیستی روزانه ۲۲۰ هزار بشکه نفت وارد می‌کند که از این میان ۹۰ هزار بشکه سهم قزاقستان، ۴۵ هزار بشکه سهم آذربایجان است.
حدودا ۱۳۵ هزار بشکه از ۲۲۰ هزار بشکه توسط این دو کشور مسلمان انجام می‌شود؛ حدودا ۶۱ درصد از نیاز رژیم به نفت.
این کار از طریق خط لوله باکو_تفلیس_جیهان انجام می‌شود؛ قزاقستان به باکو منتقل می‌کند و از خط لوله باکو_تفلیس_جیهان می‌رسد به بندر جیهان و از بندر جیهان ترکیه توسط نفتکش به سرزمین‌های اشغالی منتقل می‌شود. لذا نقش ترکیه به عنوان محور ترانزیت خیلی مهم هست و اگر یک خط لوله را بررسی بکنیم ۴ پایانه‌ی کنترل در خاک ترکیه در این خط لوله وجود دارد.»
او با اشاره به نقش تسهیل‌گری ترکیه در نیاز جدی رژیم به انرژی، به همکاری‌های دیگر بین کشورهای ترک و رژیم صهیونیستی تاکید کرد و گفت:« شرکت بازان گروپ، بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت رژیم صهیونیستی است که در حال فعالیت است. یک شرکتی زیر مجموعه‌ی این گروه تجاری هست به اسم «Carmel Olefine». این شرکت در ترکیه دفتر فروش دارد و این موضوع را بصورت رسمی در سایت خود اعلام کرده است و ارتباط این شرکت با اسرائیل غیر قابل انکار است.
از دیگر همکاری تجاری اسرائیل با ترکیه می‌توان همکاری شرکت Chagay اسرائیل با یک شرکتی در ترکیه نام برد که یکسری قطعات مانند بویلرها را تجارت می‌کنند.»
او با اشاره به بالا بودن و آمیختگی حجم تجارت ترکیه با اسرائیل افزود:« از یک زمانی به بعد آقای اردوغان اعلام کرد تجارت با رژیم صهیونیستی را قطع کردیم اما بعد از اعلام چک کردیم دیدیم همچنان کشتی‌ها بسمت بنادر رژیم صهیونیستی حرکت می‌کنند. البته بعد از یک زمانی آقای اردوغان اعلام کرد قراردادهای قبلی استثنا هستند و انجام می‌شوند و قراردادهای جدیدی بسته نمی‌شوند. ما همچنان که چک کردیم و شما سایت‌هایی که رصد لحظه به لحظه‌ی کشتی‌ها را ثبت می‌کنند، ببینید هنوز هم از بنادر ترکیه به سمت بنادر سرزمین‌های اشغالی، کشتی‌هایی در تردد هستند؛ از بنادر ترکیه به سمت بنادر سرزمین‌های اشغالی می‌روند و بلعکس. لذا تجارت کشورها و قراردادهای‌شان هنوز برقرار است.
همچنین ما بعد از یک یا دوهفته از اعلام آقای اردوغان مبنی بر قطع مراودات بین دو کشور، با شرکت «Carmel Olefine» که در ترکیه دفتر فروش دارد، طی تماس و بررسی‌ای که انجام دادیم متوجه شدیم این ارتباط برقرار است و تجارت بینشان انجام می‌شود.»
او در ادامه با اشاره به تفاوت سیاست اعلامی و سیاست اعمالی دولت ترکیه، به مطرح بودن مسائل سیاسی در این باره اشاره کرد و گفت:«دولت ترکیه همچنان به تجارت با رژیم صهیونیستی ادامه می‌دهد. بنظر می‌رسد یک بخش جدی آن، مسائل تجاری یا اقتصادی نیست و بیشتر مسائل سیاسی است که دارند ادامه می‌دهند؛ بقیه کشورها هم همینطور هستند. حداقل اگر کشورهای اسلامی رو مدنظر قرار بدهیم. برای مثال ۴۵ هزار بشکه فروش روزانه‌ی نفت آذربایجان به رژیم صهیونیستی است؛ اما تولید روزانه اش ۵۳۰ هزار است. یعنی سهم اسرائیل در فروش روزانه آذربایجان عدد بالایی نیست. قزاقستان هم همینطور؛ ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کند اما ۹۰ هزار بشکه خود را صرفا به رژیم صهیونیستی می‌فروشد که عدد قابل ملموسی در سهم فروش آن نیست.
او با اشاره به راه‌های جایگزین این کشورها جهت فروش محصولاتشان، به تجاری نبودن بحث تاکید کرد:« این کشورها جهت فروش محصولاتشان به کشورهای همجوار مخصوصا جمهوری اسلامی ایران راه‌های جایگزین هم دارند، لذا بحث تجارت مطرح نیست؛ بحث سیاسی مطرح است و تصمیم سیاسی‌ای که کشورها باید بگیرند. تبعاً رژیم صهیونیستی خواهان تجارت با این کشورها است. رژیم صهیونیستی می‌خواهد با استفاده از تجارت، مسائل اقتصادی خودش را در اقتصاد منطقه حل کند و برای خود امنیت بخرد. لذا تمام تلاشش بر این است که این مراودات قطع نشود. به همین خاطر حتی زمانی که ترک‌ها اعلام کردند ما مراودات‌مان را قطع می‌کنیم، صرف اعلام، صدای بسیاری از مسئولین رژیم صهیونیستی در آمد.»
خانزاده با اشاره به تبعات قطع روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای اسلامی گفت: این قطع روابط برای رژیم صهیونیستی تبعات دارد؛ حداقل در فضای رسانه که می‌تواند آن‌ها را منزوی نشان بدهد و آن‌ها را با چالش‌هایی مواجه بکند.
او در رابطه با اهرم فشاری که کشورهای مسلمان می‌توانند برای رژیم صهیونیستی ایجاد کنند اشاره کرد:« اعلام قطع مراودات از سوی کشورهای مسلمان، اهرم فشاری است که مقام معظم رهبری بعد از طوفان‌الاقصی تا الان ۹ بار روی این موضوع تاکید کردند که کشورهای اسلامی تجارت‌شان را با رژیم صهیونیستی قطع کنند.»
او در ادامه گفت:« مقام معظم رهبری این موضوع را از منظر مردم می‌بینند و می‌فرمایند مردم باید به دولت‌ها فشار بیاورند و دولت‌ها ارتباط خود را با رژیم صهیونیستی قطع کنند. این نقطه‌ی مهم و اثر گذاری در حوزه‌ی منزوی کردن این رژیم است. حضرت آقا بعد از عملیات طوفان الاقصی بصورت خاص بر روی دو حوزه‌ی خاص: نفت، انرژی و ارزاق تاکید می‌کنند و این امر شدنی است.»
او درباره‌ی نقش بسزای کشورهای مسلمان بخصوص در حوزه‌ی انرژی در منزوی کردن رژیم صهیونیستی اشاره کردند:« در حوزه‌ی خرید نفت رژیم صهیونیستی از کشورهای اسلامی کشورهای ترکیه، قزاقستان و آذربایجان به عنوان کشورهای محل انتقال هستند، در حوزه‌ی خرید گاز رژیم صهیونیستی، مصر و اردن بیشترین سهم را دارند. در حوزه‌های دیگر مربوط به انرژی مانند بخش پالایش، بخش استخراج، بخش اکتشاف و.. هم سهم دارند و اگر همه‌ی حوزه‌ها را در نظر بگیریم کشورهای ترکیه و امارت هم وارد این دسته بندی می‌شوند و امارات خودش رتبه‌ی سوم را در میزان همکاری می‌گیرد.
کشور آذربایجان نقش مهمی ایفا می‌کند زیرا سرمایه‌گذاری بخش «سوکار با بریتیش پترولیپم» بصورت مشترک در مناطق اشغالی برای اکتشاف و استخراج انجام می‌شود.
در خصوص دولت امارات می‌توانیم بگوییم امارات یکی از سهامداران میادین رژیم صهیونیستی است. اماراتی‌ها در خرید سهام شرکت‌های نفتی رژیم صهیونیستی سرمایه گذاری می‌کنند و سهام «شرکت نیومد انرژی» را خریده اند و باز برنامه دارند کنسرسیومی تشکیل بدهند و سهام بیشتری بخرند. لذا اینها تاثیر گذارند و اگر این روابط قطع شود، یک ضربه‌ی جدی ابتدا بلحاظ اقتصادی و مهم تر از آن به لحاظ سیاسی و بعد به لحاظ اجتماعی می‌توان به رژیم وارد کرد.»
او در خصوص مراحل و پیامد بعدی که می‌تواند قطع روابط کشورهای مسلمان با رژیم صهیونیستی داشته باشد افزودند:« در صورت همکاری کشورهای اسلامی که باید از طریق مردم آن کشورها پیگیری شود می‌توان گام‌های بعدی تعریف کرد. می‌شود ممنوعیت تجارت با کشور صهیونیستی از طریق خاک کشورهای اسلامی تصویب بشود که یک قدم بزرگی است و رژیم را کامل منزوی می‌کند.
او با اشاره به وجود این ظرفیت در افکار عمومی ادامه داد:« در حال حاضر ظرفیت آن هم در بین افکار عمومی وجود دارد. اگر محدود به جهان اسلام نکنیم این ظرفیت در جهان هم وجود دارد و اقداماتی هم انجام شده است؛ مانند جلوگیری از پهلوگیری کشتی‌های اسرائیلی در بندر سیدنی، امتناع کارگران بنادر هند از بارگیری سلاح‌هایی که به سرزمین‌های اشغالی می‌رفت یا زنجیره‌ی انسانی اردن که در مسیر کریدوری که بعد از عملیات‌های انصار الله یمن در تنگه‌ی باب المندب ایجاد شده است، تجمع مردم عراق در مرز این کشور با اردن که موجب اختلال در صادرات انرژی به رژیم صهیونیستی شد. لذا این ظرفیت در افکار عمومی وجود دارد و می‌شود از آن استفاده کرد.»
خانزاده در رابطه با ایجاد ضربه‌ی اقتصادی جدی به رژیم صهیونیستی جدای از تحریم کالاها و شناسایی گلوگاه‌های اقتصادی رژیم صهیونیستی تاکید کرد:
یک خلأیی که وجود دارد این است که اطلاعات از گلوگاه‌های مهم اقتصادی رژیم صهیونیستی دقیق منتشر نشده و دسته بندی نیستند. یکسری پویش‌هایی هستند که تحریم کالاهای رژیم صهیونیستی را دنبال می‌کنند یا تحریم کالاهای شرکت‌هایی که با رژیم صهیونیستی ارتباط دارند، خیلی ضربه‌ی مستقیمی به رژیم وارد نمی‌کند. لذا باید به سمت شناسایی گلوگاه‌های رژیم صهیونیستی برویم و اطلاعات آن منتشر بشود تا مردم بتوانند از این اطلاعات استفاده کنند و تاثیر گذاری بیشتری را داشته باشند. این موضوع نیازمند یک کارگزار تحریم هست؛ جایی که بنشینیم دیتاها را استخراج کنیم و اطلاعات هم موجود است؛ زیرا رژیم تا به الان درگیر تحریم اقتصادی نبوده است و اطلاعات آن خیلی پنهان نیست و با جستجوهای حرفه‌ای می‌توان به آن دست یافت.»
او در انتهای گفتگو تاکید کرد:« بخش جدی این کار بحث تحلیل این داده‌های جمع آوری شده و انتشار این تحلیل‌ها است تا بتوان با استفاده از آن، افکار عمومی را به سمت گلوگاه‌های شناسایی شده سوق بدهد. از ظرفیت افکار عمومی مخصوصا جهان اسلام بدلیل قرابت فرهنگی و دینی و ایدئولوژیکی که مردم کشورها ی اسلامی با ما دارند می‌شود استفاده کرد تا ضربه‌ی اقتصادی به رژیم صهیونیستی وارد کرد.
