معرفی کامل قوم لک

قوم لَک یکی از کهن‌ترین اقوام ایرانی است که از سده‌های بسیار دور در نواحی غرب ایران، به‌ویژه لرستان، کرمانشاه، ایلام و بخش‌هایی از همدان سکونت داشته و این گستره در منابع متعدد با نام لَکستان شناخته شده است؛ لَک‌ها از نظر تاریخی ریشه‌ای دیرینه دارند و نام آن‌ها در منابع دوره‌های ایلخانی، صفوی و زندیه به‌عنوان گروهی مستقل ثبت شده است، چنان‌که طایفهٔ زند – که کریم‌خان زند، بنیان‌گذار حکومت زندیه از آن برخاست – در بسیاری از اسناد تاریخی صریحاً لَک معرفی شده و نقش مهمی در تحولات سیاسی ایران ایفا کرده است. زبان لَکی زبان ویژهٔ لَک‌هاست؛ زبانی ایرانیِ شمال‌غربی با ساختارهای دستوری و آوایی متمایز، واژگان کهن، کاربرد گستردهٔ «خ» به‌جای «ق» در واژگان ریشه‌دار، و غنای بالا در حوزهٔ شعر و روایت که آن را از دیگر زبان‌های منطقه جدا می‌کند و از دیدگاه لَک‌ها و بسیاری از پژوهشگران، یک زبان مستقل محسوب می‌شود. فرهنگ لَکی نیز یکی از غنی‌ترین فرهنگ‌های ایرانی است و در قالب موسیقی آیینی چون چَمَری و سُحَری، مقام‌های آوازی، شاهنامه‌خوانی لَکی، دوبیتی‌ها، سوگ‌سروده‌های حماسی، آیین‌های باستانی، پوشش سنتی، ارزش‌های ایلی و طایفه‌ای و نیز شیوهٔ زیست عشایری نمود می‌یابد. لَک‌ها امروز نیز با پاسداری از زبان، سنت‌ها و هویت دیرینهٔ خود، به‌عنوان یکی از اقوام اصیل و تأثیرگذار ایران شناخته می‌شوند و فرهنگ آن‌ها همچنان پویا، زنده و گسترده در سراسر لکستان است.

زبان کهن لکی:

لکی زبانی کهن است که با زبان اوستایی و پهلوی بر اساس منابع متعدد بالای چندصد کلمه مشترک با آنها دارد و بر اساس گزارشات تاریخی کتیبه های بیستون و طاق بستان را با کمک زبان کهن لکی رمز گشایی کردند.

حکومت های تاریخی که لک بودند:

دوران قبل باستان: کاسی ها(کاسیت)_الیپی _ اکودو

دوران اسلامی: حکومت زندیه که بنیانگذار آن کریم خان زند از طایفه زند قوم لک بود.

در ادامه فهرستی جامع و یک‌جا از مناطق لَک‌نشین در ایران و بیرون از ایران می‌آورم؛ توجه داشته باش که تمرکز اصلی و تاریخیِ قوم لَک در ایران است و حضور در دیگر کشورها معمولاً به‌صورت ایل‌های مهاجرت‌کرده، گروه‌های کوچک تاریخی یا نسبت‌دادن‌های محلی مطرح می‌شود:

🟩 مناطق لَک‌نشین در سراسر ایران

استان لرستان (مرکز لکستان تاریخی):

کوهدشت(طرهان)

الشتر

نورآباد (دلفان)

بروجرد

چگنی

ویسیان

خرم‌آباد

پلدختر (برخی طوایف)

استان کرمانشاه:

بخش جعفر آباد کرمانشاه

هرسین

صحنه

کنگاور

بیستون

دینور

بخش‌هایی از ثلاث باباجانی

ماهیدشت (برخی طـوایف)

استان ایلام:

هُلیلان

چرداول

شیروان و چرداول قدیم

سیروان

ایوان

سرابله

استان همدان:

نهاوند

ملایر

تویسرکان (برخی روستاها)

اسدآباد (پراکنده)

استان‌های دیگر (کوچانده شده و تبعید شده):

شیراز،خوزستان (برخی خانواده‌ها و ایلات کوچ‌کرده)، قم و مرکزی،گیلان،قزوین،مازندران،خراسان های شمالی و رضوی،کرمان،یزد و آذربایجان غربی

🟧 مناطق لَک‌نشین خارج از ایران

🇮🇶 عراق:

حضور لَک‌ها در عراق 2 میلیون و 500 هزار نفر و تاریخی است و در منابع از ایل‌ها و طوایف لکی یاد شده است که آنها از ایران به عراق کوچانده شده اند :

سلیمانیه

کرکوک

جنوب اربیل

خانقین

مندلی

بدره

زرباطیه

مناطق مرزی استان دیاله

ایلاتی مانند «لک‌های فیلی» (با لَک‌های ایران پیوند نسبی دارند)

🇹🇷 ترکیه:

در ترکیه حضور لَک‌ها کم و محدود به گروه‌های کوچ‌کرده در دوره‌های عثمانی است:

جنوب‌شرق آناتولی، به‌خصوص نواحی نزدیک به مرز عراق

برخی خانواده‌ها در حکاری و مردین

(نه به‌صورت یک منطقهٔ بزرگ، بلکه طوایف کوچک)

به لک های شیخ بزینی معروف اند

🇷🇺 داغستان (قفقاز):

در برخی منابع تاریخی، گروه‌هایی از ایل‌های کوچ‌کردهٔ لَک در دورهٔ صفوی–قفقازی ذکر شده‌اند، اما:

جمعیت امروزی بسیار کم و پراکنده است

🇵🇰 پاکستان:

به‌صورت مستقیم قوم لَک به آنجا مهاجرت منسجم و پیوسته نداشته است، اما:

در دوره‌های صفوی و افشاری، برخی گروه‌های ایرانی (از جمله طوایف غرب کشور) به پاکستان کنونی کوچ داده شده‌اند و در میان آن‌ها نام برخی تیره‌های لکی به‌صورت تاریخی دیده می‌شود

🟩 جمع‌بندی کوتاه

بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین جمعیت لَک‌ها در ایران است و منطقه تاریخی لکستان شامل:

لرستان، کرمانشاه، ایلام و همدان

و حضور برون‌مرزی بیشتر در مرز عراق دیده می‌شود و در ترکیه، داغستان و پاکستان تنها گروه‌های کوچک و تاریخی وجود دارند.