دلایل خرابی باتری خودرو :
باتریهای اتومبیل به منظور ایجاد جریان استارت اولیه با آمپر بالا (high initial cranking amp) (معمولاً برای 5 تا 15 ثانیه) برای روشن کردن موتور به صورتی خاص طراحی شده اند . یک باتری با کیفیت خوب در صورت نگهداری مناسب حدود 1.5 سال می تواند کار کند . هدف اولیه استفاده از باتری استارت زدن ، تثبیت انرژی و تهیه نیروی کافی برای جرقه زدن ، روشنایی و دیگر مصرف کننده هایی است که به مقدار انرژی بیشتر از ظرفیت سیستم شارژ نیازمندند؛ برای مثال در موقعی که موتور کار نمی کند . در مرحله بعد باتری خودرو ، توان الکتریکی سیستم را در موقعی که سیستم شارژ فعال نیست ، فراهم می کند . سن یک باتری به ریزش مواد فعال صفحات آن در اثر انقباض و انبساط این صفحات که در طول فرآیند شارژ و دشارژ اتفاق می افتد بستگی دارد .
دشارژ عمیق ، گرما و لرزش مراحل تخریب آن را تسریع می کنند و عاقبت رسوب تشکیل می شود و سبب اتصال کوتاه می گردد . از دیگر عوامل اصلی تخریب باتری ها ، سولفاته شدن آنهاست . هنگامی که باتری ها به صورت دشارژ یا برای بیشتر از 6 ماه انبار شوند . سولفات سرب صفحات را سخت و چگال می کند و توانایی شارژ شدن باتری کاهش می یابد و یا به طور کلی از بین می رود و مواد فعال صفحات ، دیگر قابلیت تحمل جریان دشارژ را ندارند و باتری از کار خواهد افتاد. تحقیقات اخیر نشان داده در هوای گرم ( بدترین محیط برای کار باتری ) میانگین طول عمر یک باتری اتومبیل با کیفیت خوب به نصف کاهش می یابد . استارت زدن بیجا (Slow Cranking ) خصوصاً در هوای سرد مشخصه خوبی است که نشان می دهد باتری در حال خراب شدن است و این باتری باید تست شود . دشارژ عمیق باتریها معمولاً در زمان های نامناسب برای مثال بعد از روشن کردن خودرو توسط اتصال باتری به باتری ( start jump )اتفاق می افتد ، متآسفانه اغلب فروشنده های باتری، چگونگی تست یا شارژ صحیح باتری را نمی دانند .
روش های بالابردن طول عمر باتری ماشین :
بررسی سطح الکترولیت ، محکم بودن سر باتریها ، تمیز کردن سطوح خورده شده قطب و سر باتری و چک کردن تسمه دینام همه برای نگهداری های پیشگیرانه یک باتری لازم است. تناوب اجرای اقدامات پیشگیرانه بستگی به نوع باتری و شرایط آب و هوایی دارد اما باید حداقل یک بار قبل از شروع سرما و ماهی یک بار در گرما این مراقبت دوره ای انجام شود . اگر سطح الکترولیت در باتری های غیر سیلد پائین است ، تا سطح مشخص شده توسط سازنده باتری (2 میلیمتر بالاتر از سطح صفحات) باتری را از آب مقطر پر کنید . توجه داشته باشید که بیش از اندازه خصوصاً در گرما آن را از آب پر نکنید. زیرا گرما سبب سرریز شدن اسید باتری و خرابی رنگ و نیز اتصالات خودرو می گردد.
چگونگی بررسی سالم بودن سیستم شارژ :
سیستم شارژ اتومبیل شامل یک دینام (یا ژنراتور DC) ، یک رگولاتور ولتاژ ( آفتامات)، باتری و لامپ هشدار یا آمپر دینام است. زمانی که موتور در حال حرکت است، هدف آن مهیا کردن توان برای بار الکتریکی اتومبیل ( برای مثال جرقه زنی، روشنایی، لوازم الکتریکی و ...) و شارژ باتری خودرو است. زمانی که سیستم شارژ از کار می افتد، معمولاً یک لامپ هشدار روشن خواهد شد و یا آمپر دینام وضعیت خوب (good) را نشان نمی دهد. رایج ترین عوامل خوب کار نکردن سیستم شارژ ، لق شدن ، فرسوده شدن یا پاره شدن تسمه دینام است. بنابراین ابتدا باید تسمه دینام را چک کرد . اگر تسمه دینام سالم بود با استفاده از یک باتری سالم دور موتور را برای مدت دو دقیقه به 2000RPM یا بیشتر ( با در نظر گرفتن دمای محیط و بار) برسانید . ولتاژ باتری باید بین 13 تا 15.1 ولت افزایش یابد.
در اکثر خودروها در یک روز گرم مقدار ولتاژ بین 14 تا 14.5 ولت اندازه گیری خواهد شد . اغلب رگولاتورهای ولتاژ یا آفتامات ها، دارای جبران کننده دما (temperature compensated) برای شارژ درست باتری تحت شرایط مختلف محیطی هستند. هنگامی که دمای محیط کاهش می یابد ، ولتاژ شارژ جهت غلبه بر مقاومت بالای باتری افزایش می یابد. بلعکس ، وقتی که دمای محیط افزایش می یابد، ولتاژ شارژ کاهش می یابد . سایر مواردی که بر ولتاژ شارژ اثر گذارند عبارتند از شرایط باتری ، وضعیت شارژ ، بار الکتریکی ، سطح و خلوص الکترولیت . اگر ولتاژ بین دو قطب کمتر از 13 ولت و تست باتری بعد از شارژ مجدد خوب باشد یا اگر هنوز شارژ نگهداشتن آن با مشکل مواجه است ولتاژ و جریان خروجی سیستم شارژ و بار پارازیتیک اتومبیل با قطع بودن کلید (key off) را تست کنید . یک دینام با تسمه شل یا دیود خراب جریان خروجی دینام را کاهش خواهد داد .
اگر ولتاژ خروجی بیش از 1/15 ولت در دمای محیطی بالاتر از دمای انجماد است، سطح الکترولیت باتری پائین است یا بوی تخم مرغ فاسد شده در اطراف باتری به مشام می رسد ، بنابراین احتمالاً باتری دچار شارژ بیش از حد (over charge) شده است و سیستم شارژ باید تست شود.
روش درست باتری به باتری کردن :
در هوای سرد، یک کابل تقویت کننده مناسب با کیفیت خوب با شماره سیم 4 تا 6 لازم است تا جریان کافی را به منظور روشن کردن موتور یک اتومبیل از کار افتاده، فراهم کند. هر چه قطر سیم بزرگتر باشد، بهتر است. موتور برخی از اتومبیل ها در مدت استارت باتری به باتری باید روشن باشد. به هر صورت استارت زدن اتومبیل خراب توسط باتری سالم خودرو دیگر با موتور روشن می تواند از بوجود آمدن دو خودروی خاموش جلوگیری کند. اجازه ندهید که گیره های کابل تقویت کننده (booster cable) با یک دیگر تماس پیدا کنند و یا گیره مثبت با بدنه خودرو یا بدنه موتور تماس یابد .
نکات مهم در هنگام خرید باتری نو :
اگر نیاز به تعویض باتری داشتین به موارد فوق توجه کنین زیرا تشخیص نو بودن یک باتری دشوار است . هرگز باتری که بیش از 6 ماه از عمر آن گذشته است را خریداری نکنید یعنی به تاریخ تولید باتری ماشین حتما توجه نمائید . به این دلیل که عمل سولفاته شدن در آن آغاز شده است . سولفاته شدن هنگامی اتفاق می افتد که سولفات سرب نتواند به مواد شارژ شده تبدیل گردد و این اتفاق زمانی رخ می دهد که باتری های دشارژ شده برای مدتی طولانی در همین حالت باقی بمانند یا مقدار زیادی آب از دست داده باشند. معمولاً تاریخ تولید بر روی جعبه حک شده است . این تاریخ معمولاً ترکیبی از حروف و شماره ها می باشد. ماهها با حروف نشان داده می شوند. به عنوان مثال درج تاریخ در دو کمپانی اطلس و دلکور دقیقا مشابه یکدیگر می باشند و هر دو از یک فرمول پیروی میکنند. به طور مثال 4MKD06 که در آن :
کاراکتر اول (یعنی 4) نشان دهنده سال تولید آن (یعنی 2014) میباشد .
کاراکتر دوم (یعنی M) نشان دهنده ماه تولید است . ماه تولید از A تا M درج میشود وکه در آن A برای ماه اول و B برای ماه دوم و ... M برای ماه دوازدهم است .
لازم به ذکر است که در درج ماه تولید از حرف I به دلیل شباهت آن با عدد 1 استفاده نمی شود .
کاراکتر سوم (یعنی K) نشان دهنده خط تولید در کارخانه است . (به منظور سهولت راحتتر در پیگیری های فنی)
کاراکتر چهارم (یعنی D ) نشان دهنده شیفت تولید در کارخانه است . (به منظور سهولت راحتتر در پیگیری های فنی)
کاراکتر پنجم و ششم(یعنی 06 )نشان دهنده روز تولید آن (یعنی ششمین روز) می باشد.
البته با توجه به گارانتی باتری خودرو توسط فروشنمده شما می توانید به تارخ تولید و گارانتی دقت نمائید.
عیوب احتمالی باتری خودرو :
شرح عیب
دلیل پیدایش عیب و راه حل
تراوش (نشت) اسید از محل درپوشها
دلیل احتمالی : وجود الکترولیت بیش از حد در سلولها
واکنش : کاهش سطح الکترولیت باتری
پایین بودن سطح الکترولیت در باتری
دلیل احتمالی : نشتی الکترولیت از جعبه باتری / تصاعد و خروج گاز به دلیل اورشارژ شدن باتری
واکنش : تعویض باتری - بررسی یا تعمیر دینام
پایین بودن دانسیته اسید (کمتر از 1/240 Kg/dm³ ) - مشکل در استارت زنی
دلیل احتمالی : شارژ نامناسب - اتصال کوتاه - در مدار بودن بعضی از مصرف کننده های الکتریکی
واکنش : کاهش سطح الکترولیت باتری - تعویض الکترولیت - بررسی کارکرد دینام - آفتامات سیستم برق خودرو
بالا بودن بیش از حد دانسیته اسید (بیش از 1/240 Kg/dm³)
دلیل احتمالی : اضافه کردن اسید به جای آب مقطر در سل های باتری
واکنش : کاهش اسید باتری و تزریق آب مقطر به جای آن و تکرار آن در صورت لزوم
مشکل در زمان استارت راه انداز - استارت ضعیف باتری - افت ولتاژ باتری تحت بار
دلیل احتمالی : باتری الکترولیت ندارد (خشک شده) - باتری خراب شده است (خرابی صفحات باتری)- یک یا چند سل باتری معیوب شده - ظرفیت باتری کمتر از مقدار مورد نیاز است - باتری سولفاته شده است
واکنش :
· خشک شدن باتری : مجددا الکترولیت تزریق شود - باتری شارژ شود - باتری تست شود - در صورت خرابی باتری تعویض گردد
· خرابی صفحات باتری : باتری تعویض شود
· ظرفیت کمتر باتری : جایگزینی باتری با باتری مناسب
· باتری سولفاته : شارژ مجدد باتری انجام شود - باتری تست شود در صورت خرابی (سولفاته شدن عمقی) باتری تعویض شود
ذوب شدن قطب های باتری
دلیل احتمالی : ضعیف بودن اتصالات - اتصال نادرست
واکنش : تعویض سرباتریها در صورت نیاز و محکم کردن پیچ سر باتری ها
غل زدن یک یا دو سل از باتری در زمان استارت زدن
دلیل احتمالی : خرابی سل - برق دزدی از کابل
واکنش : محکم کردن سر باتریها و در صورت نیاز تعویض آنها
دشارژ شدن (تخلیه شدن) سریع باتری
دلیل احتمالی : کم بودن میزان شارژ باتری - اتصال کوتاه - سولفاته شدن باتری
واکنش : بررسی میزان شارژ باتری - تعویض باتری
خرابی سریع باتری
دلیل احتمالی : انتخاب اشتباه باتری - تخلیه عمیق باتری - نگهداری طولانی مدت باتری در شرایط تخلیه
واکنش : تعویض باتری با باتری مناسب - شارژ باتری با دستگاه شارژر مناسب
گرم شدن باتری در زمان استفاده و مصرف بیش از حد آب
دلیل احتمالی : شارژ بیش از اندازه - ولتاژ شارژ زیاد است
واکنش : بررسی دینام و آفتامات
ترکیدن باتری
دلیل احتمالی : در مجاورت شعله یا جرقه بودن باتری بعد از شارژ شدن - اثر الکتریسیته ساکن - اتصال کوتاه در قسمتی از بدنه خودرو - قطعی یا عدم قطعی باتری در زمان استفاده
واکنش : تعویض باتری
آماده به کار نبودن باتری در تمام اوقات
دلیل احتمالی : عیب داخلی باتری - تخلیه عمیق باتری
واکنش : تعویض باتری
وزن یک باتری خودرو بین 10 تا 20 کیلو گرم است و اولین سؤالی که پیش می آید چگونگی نصب آن است. دومین سؤال این است که با باتریهای فرسوده اگر قابلیت معاوضه نداشته باشند چه کنیم؟
روش صحیح نگهداری باتری خودرو :
مهمترین علل خرابی ناگهانی باتری ماشین :
نکات ایمنی مهم :
باتری های سرب اسیدی شامل الکترولیتی از جنس سولفوریک اسید هستند که ماده ای خورنده و سمی است . در هنگام شارژ از خود گازی متصاعد میکند که در صورت وجود جرقه ای در کنار آن منفجر خواهد شد که سبب آسیب رساندن به انسان می شود. هنگام کار با باتری نیاز به رعایت مواردی است از جمله : تهویه مطبوع، دور کردن جواهرات از بدن، پوشیدن لباس محافظت کننده بدن و استفاده از عینک ایمنی مخصوص و احتیاط کردن و همچنین رعایت کلیه دستورات تولید کننده باتری در مورد تست باتری، استارت باتری به باتری، نصب و شارژ باتری خودرو است. حتما در هنگام خرید باتری به دفترچه راهنما خودرو مراجعه شود و از خرید باتری با آپر بالاتر جلوگیری شود زیرا باعث آسیب به قطعات برقی خودرو مخصوصا ECU می گردد.
امیداواریم از این مقاله کاربردی استفاده کرده باشید. تیم امداد باتری کیهان.
