شهاب الدین صالحی مقدم مدرس دانشگاه و استاد کار برق خودرو در استان یزد

سوپاپ

سوپاپ و وظاسیف آن

سوپاپ کلمه ای با خواستگاه فرانسوی به معنای دریچه است.سوپاپ یکی از اصلیترین

قطعات انواع موتورهای احتراق داخلی است و البته در موتورهای دیگری مانند پمپهای

آب به کار می رود.در واقع سوپاپ به هر چیزی که ورود و خروج چیزی را کنترل کنند

اطالق میشود.سوپاپ در خودرو روی سرسیلندر قرار میگیرد و ورود و خروج هوا را

کنترل میکند.به بیان دقیقتر این قطعه قارچی شکل وظیفه کنترل ورود هوا به درون

محفظه احتراق و خروج دود از دریچههای سر سیلندر را بر عهده دارد.این هوای ورودی

الزمه تشکیل مخلوط سوخت و هوا و صورت گرفتن انفجار است و هوای خروجی یا دود

نیز مازاد احتراق که خروجش الزمه ادامه روند فعالیت موتور است.سوپاپ ها در

سرسیلندر یا خود سیلندر قرار دارند.وقتی پیستون روی کورس باال باشد و نیاز به احتراق

باشد سوپاپ ها باید بسته باشند.

2

سوپاپ و وظایف آن

• با توجه به اینکه صورت گرفتن احتراق درون سیلندرها نیاز به فضای ایزوله و غیر قابل

نفوذ دارد باید گفت وظیفه دیگر سوپاپ ماشین تامین این فضا به کمک سرسیلندر و

واشر سرسیلندر است.بنابراین سوپاپها با زمان بندی مناسب در حرکت و باز و بسته

کردن به موقع دریچههای بلوک سیلندر یا سرسیلندر هم دود و هوا را به سمتی که باید

هدایت میکنند و هم محفظه غیرقابل نفوذ احتراق را تشکیل میدهند.بنابر شرح وظایف

سوپاپ میتوان گفت یک سوپاپ خوب دارای این خصوصیات است:

• 1-ضریب حرارتی باال دارد و قادر به تحمل حرارت باال است.همچنین به خوبی

حرارت خود را به بدنه سرسیلندر منتقل میکند

• 2-حرارت زیاد منجر به سوختگی و یا ایجاد خوردگی در آن نمیشود.

3

سوپاپ و وظایف آن

• 3-مقاومتالزم را در برابر ضرباتدارد.

4-یکسوپاپ خوب به سرعت دچار ساییدگی نمیشود.

ساختمان سوپاپ

فنر سوپاپ:فنری مارپیچی است که روی بخش انتهایی ساقه سوپاپ ماشین قرار دارد و از

یک سمت به بدنه موتور وصل است و از سمت دیگر به وسیله یک نگهدارنده یا واشر

تخت به خار سوپاپ متصل میشود.فنر کمک میکند تا سوپاپ در زمان تراکم روی

نشیمنگاه محکم بنشیند و از بروز هرگونه نشتی در این زمانها جلوگیری کند.گاهی اوقات روی هر سوپاپ دو فنر با جهت عکس سوار میشود.اگر فشار فنرهای سوپاپ کم باشد سوپاپ شل و سفت میشود و موتور نامیزان کار میکند.با باز شدن سوپاپ توسط بادامک طول فنر کاهش می یابد.

انگشتیسوپاپ:در بخش انتهای سوپاپ موتور و نزدیک به سر سوپاپ قرار میگیرد و

نقش اتصال سوپاپ به میل سوپاپ را بازی میکند.انگشتی در همه موتورها مورد استفاده

قرار نمیگیرد و گاهی سوپاپ خودرو مستقیم به میل سوپاپ متصلمیشود.وظیفه آن انتقال حرکت میل بادامک به سوپاپ است

7

ساختمان سوپاپ

• گاید سوپاپ:لوله یا بوشی است که ساقه سوپاپ را در بر میگیرد.گاید یا راهنمای سوپاپ را معموال از چدن سیاه میسازند.این قطعه که در سر سیلندر قرار میگیرد

حرکت مستقیم رفت و برگشت سوپاپ را تنظیم میکند و مانع از هرگونه انحراف آن

میشود.همچنین از ساقه سوپاپ در برابر ضربات محافظت میکند.گاید یا بصورت یک

تکه با سیلندر یا سرسیلندر ریختهگری میشود یا با فشار درون آن قرار میگیرد.گاید همچنین وظیفه انتقال حرارت را نیز به عهده دارد.سوپاپ درون گاید با لقی مشخصی حرکت میکند.این حرکت باید روان صورت گیرد چرا که در صورت سفت بودن آن

سوپاپ گرم شده و درون آن گیر کرده و باز میماند.

• الستیک های ساق سوپاپ نیز اجازه ورود روغن به اتاقک احتراق را نمیدهند و در

صورت خرابی روغن به اتاقک نفوذ کرده و به شمع خودرو میرسد

8

میل سوپاپ

• سوپاپ برای حرکت و عملکرد خود نیاز به یک کنترل کننده و هدایتگر دارد.این قطعه

همان میل سوپاپ یا میل بادامک است.میل سوپاپ میلهای است که زایده هایی بادامی

شکل به نام بادامک دارد.تعداد بادامکهای یک میل سوپاپ بر اساس تعداد سوپاپهای

موتور طراحی میشود.در واقع به دلیل همین عملکرد و شکلش به آن میل بادامک یا

میل سوپاپ میگویند.بادامکها با انگشتی سوپاپ یا خود سوپاپ در تماس هستند.

سوپاپ از این میله به انواع مختلف دستورمیگیرد.تنظیم زمان های باز یا بسته ماندن

• سوپاپ با میل بادامک انجام میشود.روی میل اسبک سوراخ هایی برای روغن کاری

است و اگر روغن کاری نشود اسبک سفت شده و ماشین خاموش میشود

• به طور کلی2نوع میل سوپاپ داریم:

9

میل سوپاپ

• میل سوپاپ زیر

• در این نوع، میل سوپاپ با قطعه ای به نام تایپت تماس دارد که میل تایپت از داخل آن

عبور میکند.میل تایپت از باال با انگشتی در تماس است و با حرکت انگشتی که در

جهت دیگر با سوپاپ در تماس است حرکت سوپاپ را کنترل میکند.

• میل سوپاپ رو

• در این نوع، میل سوپاپ مستقیم از طریق بادامکها با انگشتی در تماس است و انگشتی

نیز از سمت دیگر با سوپاپ برخورد می کند

میل سوپاپ

• میل لنگ تحت تاثیر حرکات باال و پایین پیستون میچرخد و در نتیجه خود به خود حرکت

میل بادامک با حرکت پیستون هماهنگ میشود تا در لحظه پایین آمدن در ابتدای کورس

خود به منظور مکش هوا به داخل سیلندر میل بادامک سوپاپ هوا را باز کند و تا زمانی

ادامه میابد که پیستون شروع به متراکم ساختن هوای ورودی کند که در این زمان سوپاپ

هوا و دود بسته میشوند.بسته بودن سوپاپ تا پایان مرحله قدرت ادامه یافته و در این

لحظه با شروع حرکت پیستون به سمت باال سوپاپ دود هم باز شده و تا رسیدن پیستون

به نقطه مرگ باال باز می ماند.

• میل سوپاپ توسط دنده ای که به وسیله زنجیر یا تسمه تایمینگ به میل لنگ متصل میشود

میچرخد.فنرهایی روی میل اسبک است که انگشتی را روی ته سوپاپ قرار میدهد که

اگر نباشد ممکن است انگشتی کمی جابجا شده و به پولک برخورد کند

11

دنده میل سوپاپ و دلکو

• دنده میل سوپاپ:یک قطعه فلزی که یکطرف آن یک چرخ دنده قرار گرفته و وسط آن

اهرم قرار دارد.روی اهرم ها دو عدد بادامک است که با حرکت میل سوپاپ سوپاپ ها

به وسیله این دو بادامک باز و بسته میشود.جنس دنده میل سوپاپ آلومینیوم است.

• دلکو:دلکو مستقیم به میل سوپاپ متصل است و حرکتش را از آن میگیرد.دلکو به کوئل

برای ایجاد جریان برق قوی کمک کرده و همچنین برق قوی ایجاد شده در کوئلرا

گرفته و برای جرقه خوردن به سیلندر تقسیم میکند

12

فیلر گیری و سوپاپ یک طرفه

• سوپاپ یک طرفه هوای ایجادشده داخل موتور را مِک میزند و به طرف منیفولد میبرد.با خراب شدن سوپاپ یک طرفه میل سوپاپ آسیب میبیند

• فیلر:یک ابزار مکانیکی که شامل ورقه های نازک فلزی است که هر ورقه ضخامت مشخصی

دارد و با آن میزان فاصله بین اجزای داخلی موتور سنجیده میشود مثال فاصله هوایی مابین

انگشتی و ته سوپاپ.فیلر پراید و ماشین های8سوپاپ دستی است.

• اگر فیلر نباشد سوپاپ کمی باز مانده و موتور بد کار میکند یا در اگزوز حالت عطسه به وجود

می آید.

• فیلر گیری به این صورت است که برای مثال خانه1را قیچی کرده و خانه4رو فیلر میکنیم یا برعکس.وضعیت قیچی یعنی زمانی که سوپاپ دود سیلندر شماره1کامال بسته وسوپاپ هوای مقابل آن در آستانه باز شدن باشد.برای خانه2و3هم به همین ترتیب.

13

خرابی سوپاپ

• معموال خرابی سوپاپ ها از مشکالتی نظیر شکستن ساقه یا خرابی سیت ناشی میشود.گاهی نیز در

گاید نقصی ایجاد میگردد.این عالیم معموال به صورت صدای چلق چلق یا صدای خشک کار کردن

موتور شنیده میشوند و گاهی نیز بازده موتور کاهش مییابد.علل خرابی سوپاپ میتواند یکی از

موارد زیر باشد:

• –سوختن سوپاپ در اثر تنظیم نبودن نسبت هوا و سوخت.

• –در موتورهای دارای تسمه تایم پاره شدن تسمهتایم میتواند کج شدن سوپاپها را به دنبال داشته باشد

14

خرابی سوپاپ

• –گاهی در اثر خرابی سیستم خنک کننده سیلندر بیش از حد داغ میشود.در این مواقع

ممکن است سیت سوپاپ در اثر حرارت بیش از حد از جای خود بیرون آمده و خراب

شود.

• –گاهی نیز خرابی گاید سوپاپ، ایجاد صدایی شبیه به خشک کار کردن موتور میکند.

• خرابی گاید سوپاپ به ندرت اتفاق میافتد و از دالیل آن میتوان به نامرغوب بودن

جنسش، کارکرد زیاد موتور و یا خراب شدن سوپاپ اشاره کرد.

15

خرابی سوپاپ

• همانطور که گفته شد یکی از دالیل خراب شدن سوپاپ خرابی خنک کننده باشد.با احتراق

موتور2500درجه حرارت تولید شده که باید به90درجه برسد.اگر واتر پمپ مشکل

داشته باشد و آب به خوبی در مدار بسته گردش نکند باعث خرابی واشر سرسیلندر و

قطعات دیگری میشود که به اصطالح میگوییم سوپاپ زده

راه های ارتباطی با فروشگاه باتری ساز

وبسایت:www.batterysaz.com

اینستاگرام:batterysaz.yazd

تلگرام:batterysaz1