قلعه باستانی اربونی در ایروان
تاریخ ایروان باستان با تپه آرین برد در قسمت جنوب شرقی ایروان آغاز می شود، جایی که باستان شناسان ویرانه های اربونی، قلعه باستانی، که به شهر حیات بخشیده است، بازسازی کردند. تا نیمه اول قرن بیستم هیچ کس از اربونی خبر نداشت. تنها در سال 1950 بود که در جریان کارهای اکتشافی آرین برد مشخص شد که 100 هکتار از بناهای شهر باستانی پوشیده از لایه ضخیم خاک آبرفتی را پنهان کرده است. تقریباً در مرکز این شهر برج های ارگ قدرتمند وجود دارد. علاوه بر این، در اواسط قرن بیستم، کتیبهای به خط میخی از آرگیشتی اول یافتند که معلوم شد سندی از ساخت شهر مستحکم اربونی در سال 782 قبل از میلاد است. مورخان دریافتند که ارگ اورارتو باستان، اربونی، اولین مرکز مهم استراتژیک نظامی کشور در دشت آرارات بوده است. این قلعه با سه ردیف دیوار قدرتمند احاطه شده بود و یک مجموعه معماری با کاخ، ساختارهای مذهبی و خانگی بود. ضلع شمال غربی رو به دره آرارات توسط کاخ تزار و معبد اشغال شده بود. بخشهای جنوب شرقی و جنوب غربی ارگ به ساختمانهای خانگی اختصاص یافت. میدان در مرکز بود. کاخ دارای دو حیاط درباری بود که اطراف آن را تالارهای بزرگ سالنهای جشن، اتاقهای تزار و مکانهایی برای خادمان احاطه کرده بودند. اولین حیاط دربار با ستون و گالری برای پذیرایی بود. آن توسط معبد کاخ Susi یک محراب مجاور بود. اکثر سازه های ارگ از خشت و گل ساخته شده اند. بخشهای باقیمانده از دیوارها گواه این واقعیت است که در آن دوران دور 12 متر ارتفاع داشتهاند. دیوارها از دو طرف گچ کاری شده بودند. نماها آبی رنگ شده بودند. بقایای نقاشیهای دیواری رنگارنگ ثابت میکند که مردم اورارتو دیوارها را با ترکیببندیهای چند پیکره و تزیینات گل نقاشی کردهاند. معبد هالدی - خدای اصلی در سه گانه پانتئون اورارتو: هالدی، تیشهبا و شیوینی - همراه با کاخ، مکان مهم ارگ را بازی می کرد. از شکوه قبلی، نقاشی های دیواری شگفت انگیزی که مضامین مختلف را به تصویر می کشد، گواهی می دهند: به عنوان مثال. شکار، فعالیت های کشاورزی. دیوارهای معابد با نقاشی های دیواری تزئین شده بود که صحنه های قربانی کردن و صفوف خدایان را نشان می داد. نقاشی های دیواری نمونه های گرانبهایی از هنر ایالت باستانی اورارتو هستند. اگر با تور ایروان به انجا سفر میکنید حتما از قلعه دیدن کنید شهر قلعه اربونی در سال 782 قبل از میلاد توسط آرگیشتی اول، پادشاه پادشاهی اورارتو ساخته شد. نام ایروان از نظر ریشهشناسی از نام اربونی گرفته شده است و تاریخ تأسیس پایتخت مدرن را تاریخ ساخت قلعه اربونی میدانند. خرابه های قلعه با موزه مستقیماً در شهر و در منطقه اداری اربونی واقع شده است. به گفته زبان شناسان، کلمه Erebuni به معنای "پیروزی"، "تسخیر" است. به گفته برخی از کارشناسان، این به معنای "شهر آزادی" است. در آن زمان، قلعه اربونی به عنوان یک هدف اصلی نظامی و استراتژیک پادشاهی اورارتو و یک پایگاه نظامی قدرتمند برای تقویت موقعیت کشور در مرز شمالی به منظور جلوگیری از خطر تهاجم قبایل دشمن بود. از سوی دیگر اربونی دومین مرکز بزرگ اقتصادی، سیاسی و فرهنگی پادشاهی اورارتو پس از استان وان بود.
با توجه به ساختار معماری، اربونی، مانند اکثر شهرهای مستحکم اورارتو، ساختار و چیدمانی ساده و بدون حاشیه داشت. به عنوان یک قاعده، قلعه ها در نزدیکی تپه های غیرقابل نفوذ مرتفع ساخته می شدند که بر فراز آنها ارگ های قدرتمندی وجود داشت. تا به امروز، ساختمان های شهری اطراف تپه اطراف قلعه تا حدی کشف شده است، در حالی که ارگ به طور کامل کاوش شده است. در طول حفاری ها، ساختمان های بسیاری کشف شد: یک قصر که زمانی با نقاشی های دیواری تزئین شده بود، یک معبد برای خدای اصلی هالدی، خانه ها، انبارها و بسیاری موارد دیگر.ارگ اربونی به شکل مثلث بر فراز تپه آرین برد ساخته شده است. این استحکامات دارای موقعیت استراتژیک و محافظت شده با سه ردیف دیوار قلعه قدرتمند در دامنه جنوب شرقی است. ارگ با استفاده از سنگ بازالت، توفا، چوب و آجر خام ساخته شده است. از دیوارهای قلعه زمانی قدرتمندی که 10-12 متر ارتفاع داشتند، تنها 5-6 متر تا به امروز باقی مانده است، با این وجود آنها به بازسازی دقیق ساختمان کلی شهر قلعه کمک کردند. سالانه گردشکران زیادی با تور ارمنستان به این کشور سفر میکنند بزرگترین بنای ارگ، کاخ است که در ورودی آن کتیبه باستانی مزین شده است: «در عظمت خدای هالدی، آرگیشتی پسر منووا این دژ تسخیرناپذیر را بنا کرد و نام آن را اربونی نهاد. این و دیگر کتیبه های منحصر به فرد به خط میخی در سال 1950 در طی سفرهای باستان شناسی پیدا شد. پس از سقوط پادشاهی اورارتو، قلعه اربونی اهمیت خود را از دست نداد و به یکی از مراکز اداری ارتفاعات ارمنستان تبدیل شد و به تصرف امپراتوری هخامنشی درآمد. با وجود حملات متعدد مهاجمان خارجی، شهر اربونی هرگز به طور کامل ویران نشده است و تا به امروز وجود دارد و خود را به عنوان تجسم گذشته ایروان به جهانیان نشان می دهد. جشن بزرگ 2800 سالگرد اربونی-ایروان در اکتبر 2018 برگزار می شود.