ناشر: فرد، گروه یا مؤسسه ای است متشکل از دست اندرکاران نـشـر کـه عمـل نشر را انجام می دهند در اصطلاح نامه کتابداری ناشر چنین تعریف شده است: شخص، شرکت، یا شخصیت حقوقی یا تنالگانی که مسئولیت انتشار یک کتاب یا دیگر مواد چاپی را برای استفاده همگان به عهده بگیرد همین شخص یا شرکت ممکن است چاپ کننده ناشر و فروشنده یا چاپ کننده و ناشر و یا ناشر و یا فروشنده باشد.
در این مطلب از مطالب آموزشی مجموعه تخصصی خدمات چاپ و بسته بندی لوکس حمزه به بررسی حوزه کار انتشار و ناشران خواهیم پرداخت، پس تا آخر این مطلب همراه ما باشید.
در غرب تا آغاز قرن ۱۹ کار انتشار یک شغل جداگانه بود." وقتی که نویسنده و یا به عبارت بهتر پدیدآورنده اثری را به وجود می آورد، برای رساندن آن به دست خواننده باید آن را در اختیار ناشر بگذارد. ناشر اثر را کــه به صورت دست نوشته ماشین شده یا دیسکت است بررسی می کند و چنانچه با سیاستهای مؤسسه انتشاراتی وی هماهنگ بوده آن را برای نشر برمی گزیند. گاهی خود ناشر، کاری ترجمه تألیف را به پدیدآورنده سفارش می دهد.
ناشر پس از گزینش یک اثر آن را در اختیار ویراستار محتوایی و یا ادبی) قرار میدهد. در صورتی که اثر ترجمه ،نباشد یعنی تألیف یا گردآوری باشد، ویراستار موظف است تقدم يا تأخر بخش ها فصول جدولها عنوان بندی و فهرستها، و حتی پاراگرافها را هماهنگ و کنترل نماید. بدین ترتیب اثر طراحی مـی شـود مـثلاً یک اثر هنری نظیر مجموعه آثار نقاشی موضوع بندی می شود و یا آثار براساس تقدم و تأخر تاریخی پشت هم قرار می گیرند.
پس از پایان مرحله ،ویرایش اثر را حروف چینی سپس نمونه خوانی تطبیق متن حروف چینی شده با متن اصلی و در نهایت صفحه پردازی چیدن مطالب حروف چینی شده روی صفحه ها می کنند. یکی از مهمترین عناصر، سرمایه گذاری توسط ناشر است. ناشر باید برای تمام مراحل و عوامل مجری هزینه ها را بپردازد.
به طور خلاصه وظایف ناشر عبارت است از:
1. گزینش اثر یا پدید آورنده
2. سفارش اثر به پدیدآورنده ای خاص یا موضوعی خاص به پدیدآور
3. بررسی اثر پدیدآور جهت گزینش یا رد اثر
4. برنامه ریزی برای آماده سازی و نشر کتاب
5. ویرایش و طراحی و آماده سازی حروف چینی صفحه پردازی، طراح روی جلد
6. چاپ اثر که خود ناشر یا چاپخانه طرف قرارداد وی انجام میدهد.
7. توزیع اثر که ناشر یا عوامل توزیع کننده یا کتاب فروشیها انجام می دهند.
8. تأمین سرمایه مورد نیاز در تمام مراحل
9. هماهنگی و سیاست گذاری در تمام مراحل
10. مدیریت و سرپرستی در تمام مراحل
با توجه به وظایف فوق، ناشر مستقیماً یا به طور غیر مستقیم با افراد ذیل سروکار دارد:
1. پدیدآور یا پدیدآورندگان
2. ویراستاران
3. طراحان هنری
۴. عوامل فنی (حروف چین،ها نمونه خوانها، صفحه پردازان و ... )
۵. عوامل دولتی (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کتابخانه ملی )
۶. چاپگران
7. گروه های تبلیغات
8. توزیع کنندگان و فروشندگان
9. استفاده کنندگان (کتابخانه ها خوانندگان)
همانطور که ارتباط کاری ناشر با پدیدآورندگان دوسویه است، ارتباط خوانندکان با ناشران نیز دوسویه است حوزه و زمینه کار یک ناشر معمولا محدود، به یک یا چند رشته خاص است و در همه رشته ها فعالیت نمی کند، مثلاً زمینه کــار انتشارات مدرسه، فقط علوم تربیتی مانند روان شناسی تربیتی، کمک درسی، روش تدریس و مانند آنها است خواه پدیدآورندگان آثارشان را به این ناشر بدهند، خـــواه ناشر به آنان سفارش کار بدهد.
در این ارتباط دوسویه پدیدآورندگان تلاش می کنند که در جهت اهداف با سیاستهای ناشران گام بردارند و ناشران نیز می کوشند آنچه را مورد نیاز و پسند خوانندگان است به پدیدآورندگان سفارش بدهند طرف دیگر این ارتباط، خوانندگان هستند خوانندگان نه تنها برای دستیابی به کتابهای مورد نیاز خود به ناشران مراجعه می کنند بلکه مواد خواندنی مورد نیاز و مورد علاقه خود را نیز منعکس می نمایند.
گاهی این نیاز سنجی ها علمی تر و سامان یافته تر انجام می شود، مثلاً ناشر یا پدیدآورنده از طریق توزیع پرسش نامه در نمایشگاه های کتاب یا مراکز علمی و آموزشی و فرهنگی و یا نظرسنجی از طریق پایگاه های اطلاعاتی نیازهای اطلاعاتی ،فکری شغلی عاطفی خوانندگان مطلع میشود و برنامه ریزی می کند که بیشتر در زمینه این نیازها کتاب چاپ کند.
خوانندگان یا به عبارت درست استفاده کنندگان از کتاب ها منحصراً افراد نیستند بلکه مراکز مؤسسه ها سازمانها یا نهادها نیز از کتاب ها یا سایر منابع اطلاعاتی استفاده می کنند کتابخانه ها یکی از همین مراکز هستند که مهمترین مصرف کنندگان آثار چاپی یا غیر چاپی به شمار می روند. زنجیره ارتباطی خوانندگان با مراجعه به این نهادها تکمیل می شود.
نهادهای آموزشی - فرهنگی مانند وزارت آموزش و پرورش، کتابخانه ملی، نهادهای علمی، آموزشی ـ مانند دانشگاه ها احزاب سیاسی محافل ادبی و هنری و حتى مراكز فرهنگی و علمی و هنری خارج از قلمرو یک کشور که از طریق کانالهای تلویزیونی ماهواره ها و اینترنت ارتباط برقرار میکنند، نیز در حوزه نشر مؤثرند. نیازها و هدفهای این نهادها و مراکز تأثیر حیاتی و بنیادی بر سیاست های کلی نشر در جامعه می گذارند.
همچنین نهادهای اقتصادی مالی و اعتباری مانند بانکها که وام می دهند یا وزارت ارشاد که با اختصاص دادن یارانه به کاغذ و باز گذاشتن دست ناشران در تولید آثار یا گزینش و معرفی آثار برتر از بازار نشر حمایت می کنند آن تأثیر بسیار و بر گذارند.
بنابراین حوزه ارتباطات ناشران را به ترتیب زیر میتوان خلاصه کرد:
· کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی
· رسانه های گروهی، رادیو تلویزیون، نشریات
· نهادهای آموزشی
· مراكز فرهنگی (فرهنگسراها محافل ،ادبی سازمانهای غیرانتفاعی فرهنگی)
· نهادهای علمی - پژوهشی (انجمن های علمی فرهنگستانهای علمی )
· مراکز صنعتی
· مراکز هنری
· مؤسسات و سازمانهای دولتی
· نهادهای مالی بانکها مؤسسات اعتباری
· نهادهای خدماتی گروههای، تبلیغاتی کتاب فروشیها نمایشگاه های کتاب
با توجه به تعداد افراد و مؤسساتی که ناشر با آنها مستقیم و یا گاهی غیرمستقیم سروکار دارد میتوان گفت که کار نشر حوزه ای وسیع دارد کـه تنهـا منحصر به یک فرد یا مؤسسه و عمل چاپ یک اثر محدود نمی شود، بلکه کار نشر در چرخه ای قرار می گیرد که عوامل آن چرخه حرکت ناشر را گاه شتاب میبخشند و یا گاه کند یا حتی متوقف میکنند. در این چرخه، برخی از ناشران خود عامل حرکت و ایجاد انگیزه در عوامل نشر می شوند.
ناشرانی با خلاقیت و نوآوری، خوانندگان بیشتر و جدید تر جذب می کنند و ناشرانی که رسانه های ارتباطی را تحت تأثیر قرا میدهند موجب خلق آثــار جـديـد می شوند این گونه ناشران، حتی گاهی دولت و سیاستهای پولی و فرهنگی آن را نیز تحت الشعاع قرار می دهند میتوان گفت که آنها به نوعی، فرهنگ سازی می کنند. گرچه گاهی اتفاق میافتد که برخی از ناشران موج جدید فکری را در جامعه ایجاد کنند.
می کنند که چندان با اهداف جامعه هماهنگی ندارد مثلاً سعی در تبلیغ جنبـه هـای منفی فرهنگ غرب مینمایند ناشران" فرهنگ ساز، گروهی از ناشران هستند که جامعه را به سوی اصالتها و جنبه های مثبت دیگر فرهنگها سوق می دهند. ایــن ناشران نه تنها موجب پیشرفت و توسعه فرهنگی و سیاسی جامعه می شوند بلکه با تحریک یک جامعه به سوی جامعه ای پویا و زنده موجبات توسعه اقتصادی را نیز فراهم می آورند.
مجموعه تخصصی خدمات چاپ و بسته بندی حمزه
منبع: کتاب "آشنایی با مبانی چاپ و نشر" اثر دکتر فهیمه باب الحوائج
