بیت کوین، اولین ارز دیجیتال به وجود آمده در دنیا و البته مشهورترین رمزارز است ، بیت کوین با هدف جلوگیری از تولید بی رویه ی پول توسط دولت ها و همچنین ایجاد اعتماد بر‌اساس الگوریتم های رمزنگاری بود که البته این خوشبینانه ترین دلیل وجودی رمزارز بیت کوین محسوب می شود. پس از به وجود آمدن آن، رمزارزهای دیگر نیز پدید آمدند که هریک ویژگی‌های منحصربه فرد خود را دارند، مثلاً رمزارز اتریوم در سال ۲۰۱۳ توسط ویتالیک بوترین ساخته شد و حتی از نظر فناوری نیز نسبت به بیت کوین پیشرفته تر بود. با آمدن اتریوم مفاهیم جدیدی مثل قراردادهای هوشمند (Smart contracts) و سازمان‌های خود انتظام (DAO) در دنیای رمزارزها شکل گرفت. در ادامه، رمزارزهای دیگری همچون بیت کوین کش، کاردانو، لایت‌کوین، ماتیک ، ریپل، لومن، مونرو، زی کش، بایننس کوین و صدها رمزارز دیگر به وجود آمدند . هر یک از این رمزارزها کاربردها و ویژگی های خاصی دارند که باعث شده در موارد مختلف استفاده شوند، مثلاً رمزارزی مانند تتر، به دلیل پایداری که نسبت به ارزهای رایج دارد برای حفظ ارزش پول استفاده می شود قیمت تتر همیشه ثابت و برابر با یک دلار است ولی قیمت برخی دیگر از ارز رمزارزها مانند بازار سهام در نوسان است و می توانند به عنوان ابزاری برای سرمایه گذاری و حتی کسب درآمد استفاده شوند. ارزهای رمزنگاری شده می توانند مانند سایر ارزهای فیات قابلیت مبادله، انجام تراکنش، خرید آنلاین و... داشته باشند. در سال ۲۰۰۹، بیت‌کوین به‌عنوان نخستین رمز ارز غیرمتمرکز ایجاد شد. از آن زمان تاکنون، ارزهای رمزنگاری شده متعددی ایجاد شده‌اند که بسیاری از آن‌ها ارزهای جایگزین بیت کوین نیز نامیده می شوند. ارزهای دیجیتال به صورت غیرمتمرکز کنترل می شوند که در مقابل نظام های بانکداری متمرکز قرار می گیرد و این امر همیشه تعارضی بین بانکداری و رمز ارزها به وجود آورده است. مبادله ارزهای رمزنگاری شده به قوانین کشوری و بین کشوری وابسته است که می تواند به رسمیت شناخته شدن و صحت اعتبار آن را تضمین کند.آمار جهانی از پیشرفت غیرقابل انکاری در پذیرش رمزارزها به عنوان وسایل مبادله مالی، طی زمانی کمتر از یک دهه حکایت دارد اما در ایران تا امروز مانند بسیاری از کشورهای دیگر، هنوز تصمیم قطعی و شفاف درباره استفاده و یا تولید قانونمند این نوع رمز ارز گرفته نشده‌است.
ویژگی‌های منحصربه فرد ارز های دیجیتال
ارز های دیجیتال دارای ویژگی‌های جذابی هستند که باعث شده آن ها به سرعت بین جوامع محبوبیت بالایی کسب کنند و جهانی شوند. از مهمترین این ویژگی ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دیجیتالی بودن ارز های دیجیتال
ارز های دیجیتال ماهیت فیزیکی ندارند و فقط یکسری از کدهایی هستند که در شبکه ثبت می شوند. در واقع، کریپتوکارنسی وجود واقعی ندارد و فقط در فضای مجازی در دسترس می باشد.
غیرمتمرکز بودن ارز های دیجیتال
از ویژگی های مهم ارز های دیجیتال ، تمرکززدایی آن ها می باشد، این امر به این معنی می باشد که هیچ مؤسسه و نهاد دولتی و طرف سومی ، رمزارزی مانند بیت کوین را کنترل نمی کند و در تصرف، اختیار و یا مالکیت یک دولت و یا سازمان خاصی نیست.
مبادله شخص با شخص
رمزارزها از سیستم مستقیم برای انجام معاملات استفاده می کنند. در این سیستم، افراد بدون هیچ واسطه ای می توانند به خرید و فروش ارزهای دیجیتال بپردازند.
حفظ هویت افراد و ناشناس بودن افراد
هنگام استفاده از ارز های دیجیتال ، نیازی به شناسایی هویت کاربران نیست و هر کاربر با آدرس کیف پول دیجیتالی خود شناسایی می شود. شما مقداری از هر نوع رمزارز را به فرد دیگری که آدرس کیف پول او را دارید، ارسال می کنید و گیرنده آن را دریافت می کند. تمام شبکه این فرآیند را بررسی می کنند تا همه چیز صحیح و طبق اصول صورت پذیرد و هر رمزارز فقط یک بار خرج شود. تنها اطلاعاتی که افراد دیگر در هنگام نقل وانتقال رمز ارز از شما می دانند، آدرس کیف پول شما می باشد.
کاهش هزینه ها و افزایش سرعت تراکنش ها
به دلیل آن که مبادلات و پرداخت ها به طور مستقیم بین کاربران صورت می گیرد، رمزارزها می توانند با حذف واسطه ها، مراحل پردازش و هزینه های مربوط به زیرساخت ها و مالیات ها را برخلاف روش های پرداخت سنتی، از بین ببرند.
سادگی و شفافیت معاملات
به دلیل اینکه در معاملات مستقیم با رمزارزها، امکان مشاهده همه تراکنش ها در شبکه وجود دارد، این سیستم می تواند به گردش مالی ساده تر و شفاف تر کمک کند.
کنترل تورم و جلوگیری از تولید بی رویه اسکناس
در مورد رمزارزها باید بگوییم که آن ها به صورت بی رویه تولید نمی شوند و دولت یا سازمانی وجود ندارد که هر وقت خواست، بتواند رمزارز را روانه بازار کند. رمزارزی مانند بیت کوین، قابلیت استخراج دارد و تعداد محدودی دارد (21 میلیون بیت کوین) که به مرور زمان استخراج می شود و تولید آن با گذشت زمان پیچیده تر می‌شود البته یکسری از رمز ارز ها هم وجود دارند که از ابتدا به صورت کامل همه ی واحد های آن روانه بازار می شوند و به اصطلاح این رمز ارز ها قابل استخراج نیستند.
فراگیر بودن و تسهیل در جهانی شدن کسب و‌کارها
رمزارز یک پدیده جهانی می باشد که هیچ فرد یا سازمانی قادر به کنترل آن نیست و هیچ نهادی نمی تواند آن را تحریم کند. بدون نیاز به واسطه، می توان این نوع ارزها را از نقطه ای در جهان به هر کسی و در هر کجای دنیا، انتقال داد. البته این موضوع مثل تیغ دولبه می ماند و ریسک های فساد مالی و وجود پول های بی اساس و بی ریشه در جوامع را افزایش می‌دهد. استقبال بی نظیر کاربران جهانی از رمز ارزها، فرصت خوبی را برای مجرمان سایبری نیز فراهم کرده تا بتوانند با هک حساب‌های کاربری و نفوذ به پلتفرم صرافی‌های ارزهای دیجیتال، مبالغ هنگفتی را به سرقت ببرند. هک گسترده ۵ صرافی Mt. Gox ژاپن، بیت‌فلور، پولونیکس، بیت‌استمپ و بیت‌فینکس در تاریخ رمزارزها که به تعطیلی این صرافی‌ها منجر شد، بیانگر این مهم است. حال نکته اینجاست که رمزارز چطور تولید می‌شود؟ کسانی‌که به تولید رمزارز موفق می‌شوند، ماینر (miner) و به این فرآیند ماینینگ (mining) یا استخراج گفته می‌شود. هر بار که ماینرها معادلات پیچیده ریاضی را حل می‌کنند، یک بلاک به بلاکچین در شبکه اضافه می شود. استخراج رمزارزها یک فرآیند دشوار است که به دستگاه هایی با قدرت محاسباتی بسیار بالا نیاز دارد.
فرآیند کاری ماینرها را می‌توان در ۳ بخش زیر خلاصه نمود:
دریافت کردن معاملات
تأیید کردن معاملات
پخش کردن معاملات در شبکه
یک رمزارز مانند بیت‌کوین، از شبکه همتا به همتا یا peer to peer تشکیل شده است. در شبکه ی همتا به همتا هیچ واسطه ای مانند بانک‌ها یا نهادهای مالی در این شبکه وجود ندارد و این شبکه است که گذشته معاملات بین افراد و سابقه ی همه معاملات ثبت شده را در خود نگه می دارد. معامله ها خیلی فوری و سریع در همه شبکه شناسایی می شوند و تأیید معامله ها پس از مدت زمان خاصی صورت میپذیرد. تأیید معامله، یک مفهوم با اهمیت در رمزارزها است؛ به طوری که می توان گفت اعتبار رمزارزها به‌خاطر تأییدی است که اتفاق می‌افتد. تا زمانی که یک معامله تأیید نشود، نمی‌توان تشخیص داد که این معامله واقعی یا جعلی است. زمانی که یک معامله تأیید شود، دیگرغیر قابل تغییر خواهد شد و دیگر جعل و لغو آن میسر نیست. وظیفه تأیید معاملات بر عهده ماینرها است، در واقع این کار به‌عنوان شغل آن‌ها محسوب می‌شود و در ازای این تأییدیه ، ماینر ها به عنوان دستمزد رمزارز دریافت می کنند. پدیده ی رمزارزها و استفاده گسترده آن در مراودات تجاری دنیا، زمینه‌ای را فراهم کرده است تا بسیاری از کشورهای دنیا به استفاده از این ابزارهای مالی نوین مبتنی بر فناوری ترغیب شوند و دستورالعمل‌ها و سیاست گذاری های متناسب را با آن تدوین و تصویب کنند. بر همین اساس است که به جرأت می‌توان یکی از اتفاقات مهم چند سال اخیر را ظهور بلاکچین و محصول پرطرفدار و محبوب این فناوری یعنی رمزارزها دانست.
تفاوت و شباهت‌های رمزارز و پول
تفاوت‌های زیادی بین رمزارز ها و پول واقعی معمولی رایج در دنیا وجود دارد که در ادامه، به برخی از تفاوت های بین رمز ارز ها و پول می پردازیم :
ماهیت وجودی: رمزارز ماهیت فیزیکی ندارند و یک رشته کد هستند که روی شبکه بلاکچین ثبت می شوند اما پول معمولی رایج، مانند دلار، پوند و یورو ماهیت فیزیکی دارد و تولید و جابه‌جایی آن تابع نظام های بانکی و حکومتی از پیش تعریف شده است.
پشتوانه: پشتوانه پول‌های کاغذی اصولاً طلای موجود در خزانه دولت‌ها می باشد اما رمزارزها مانند پول های کاغذی امروزی، پشتوانه مشخصی ندارند. پشتوانه رمزارزها تقاضا، پذیرش و اعتماد مردم به شبکه آن ها می باشد.
واسطه ها : استفاده از رمزارز به واسطه نیاز ندارد و شبکه بر‌اساس سیستم همتا به همتا کار می‌کند. در این سیستم هر شخصی بدون واسطه، می‌تواند ارزهای خود را به شخص دیگری ارسال کند اما برای استفاده از پول‌های کاغذی، کاربران به واسطه‌هایی مانند بانک نیاز دارند.
برگشت ناپذیری: برای انتقال رمز ارز ها باید دقت کافی را داشته باشید چرا که اگر در هنگام نقل وانتقال رمزارز مشکلی رخ دهد و رمزارز به آدرس اشتباهی فرستاده شود، شما باید با آن خداحافظی کنید چرا که امکان برگشت رمز ارز وجود ندارد، اما در انتقال پول‌های کاغذی اگر اشتباهی صورت بگیرد با پیگیری‌های لازم، امکان برگشت پول وجود دارد.
دولت ها در دنیا و در قبال پدیده رمز ارز ها چه کرده اند؟
به دلیل آن که یکی از ویژگی های مهم رمز ارز ها غیر متمرکز بودن آن هاست و همچنین به علت عدم کنترل آن‌ها توسط یک دولت خاص و ناشناس بودن مالک رمز ارز ها ، در اکثر کشور ها ، دولت ها استفاده از این نوع از ارزها را عامل ایجاد بی ثباتی نظام پولی و افزایش دهنده جرایمی مانند قاچاق و پولشویی می دانند. با توجه به مسائلی که گفته شد، تنظیم مقررات برای رمزارزها به یکی از مسائل بزرگ قانون گذارها تبدیل شد و همچنان بسیاری از کشورها به دنبال انتشار دستورالعملی برای مسائل نظارتی و قانونی در انجام معاملات با این نوع ارزها هستند. مقامات برخی کشورها نیز به دلیل عدم وضع قوانین، به ممنوعیت معامله با رمزارزها مجبور شده و یا از روش‌های احراز هویت سختگیرانه و مالیات بر دارایی برای مهار آن ها، استفاده کرده اند. برخی کشورهای دیگر نیز ریسک خروج سرمایه را پذیرفته اند و این اجازه را داده اند که افراد بدون وضع قانون خاصی ، در بازار رمز ارز ها فعالیت کنند.
