دوربین بدون آینه چیست؟ ساده‌ترین پاسخ این است : دوربینی که آینه ندارد!
حالا سوال دیگر این است که مگر دوربین‌های عکاسی باید حتما آینه داشته باشند؟ خیلی از دوربین‌های کامپکت هستند که اصلا آینه ندارند. ضمن اینکه مگر نداشتن آینه چه مزیتی محسوب می‌شود که باید شرکت‌های دوربین‌سازی اینقدر روی دوربین‌های بدون آینه شان سرمایه‌گذاری کنند؟ چرا از همان اول آینه را حذف نکردند؟ آیا حذف آینه در دوربین‌ها، آنها را ضعیف می‌کند؟ اصلا دوربین بدون آینه چیست و چرا باید دوربین بعدی‌مان را از میان مدل‌های جدید بدون آینه انتخاب کنیم؟
در این مقاله به تمامی این سوال‌ها پاسخ خواهم داد.
بدون آینه یا DSLR ؟
اگر کمی از دنیای دوربین‌های کامپکت فاصله بگیریم، در رده بالاتری از دوربین‌های عکاسی، به دوربین‌های DSLR می‌رسیم. این دوربین‌ها در واقع تکامل یافته دوربین‌های SLR محسوب می‌شوند و عبارت D در ابتدای نام آنها، زمانی اضافه شد که به جای فیلم، از حسگر “دیجیتالی” استفاده کردند. اما با اینکه اجزای ثبت تصویر آنها به طور کلی تغییر کرد، همچنان همان ساختار فیزیکی قبلی را نگه داشتند. ساختاری که شامل آینه می‌شد.
آینه در این دوربین‌ها، نور ورودی از لنز را می‌گرفت و مانند یک پریسکوپ، آن را به چشمی دوربین انتقال می‌داد. به این ترتیب شما می‌توانستید همان تصویری را مشاهده کنید که واقعا از داخل لنز دیده می‌شد.
طبیعتا قرار نبود که چشمتان عکس را ثبت کند! به همین خاطر هم دقیقا در لحظه‌ای که دکمه شاتر دوربین را می‌زدید، این آینه به بالا جمع می‌شد، پرده شاتر که پشت آینه بود کنار می‌رفت و نور روی فیلم یا حسگر می‌تابید. بعد از گرفتن عکس، دوباره پرده بسته می‌شد و آینه به سر جای خودش برمی‌گشت و باز هم می‌توانستید تصویر را از داخل چشمی دوربین ببینید.
حالا کاملا مشخص است که چرا در لحظه گرفتن عکس، چشمی دوربین سیاه می‌شد و هیچ چیزی از داخل آن معلوم نبود.
اما طی چند سال گذشته یک روند مهم در طراحی تجهیزات به راه افتاد. اینکه تا جای ممکن تجهیزات را کوچکتر و سبک‌تر کنند. آینه در دوربین‌های DSLR، فضای زیادی را برای حرکت نیاز داشت و حذف آن می‌توانست جای زیادی را خالی کند. هر چند حذف آن باعث ایجاد چندین نقطه ضعف در دوربین‌ها می‌شد، اما فواید حذف آن بیشتر از ایراداتش بود.
به این ترتیب بود که نخستین دوربین‌های حرفه‌ای بدون آینه وارد بازار شدند. دوربین‌هایی که مستقیما در برابر DSLR ها قرار می‌گرفتند.
در دوربین‌های DSLR تصویری که در چشمی دوربین می‌بینید کاملا واقعی است. یعنی شما دقیقا نسخه کوچک شده‌ای از تصویر واقعی روبرو را می‌بینید. اما در دوربین‌های بدون آینه ، چون آینه‌ای وجود ندارد، دیگر تصویر به چشمی نمی‌رسد. بلکه تصویر ورودی لنز، روی حسگر می‌تابد و شما “تصویری دیجیتالی” از صحنه روبرو را در داخل چشمی دوربین یا در داخل LCD پشت دوربین می‌بینید. دقیقا مثل اینکه در دوربین‌های DSLR، تصویر را روی حالت Live View بگذارید.
برخلاف دوربین‌های DSLR، تصویری که در دوربین‌های بدون آینه می‌بینید به کیفیت یا رزولوشن چشمی دوربین بستگی دارد. به همین دلیل هم در مشخصات دوربین‌های بدون آینه حتما ذکر می‌شود که رزولوشن LCD چشمی یا منظره‌یاب دوربین چقدر است. ضمنا این منظره‌یاب‌ها را EVF یا Electronic View Finder می‌نامند.واضح است که وقتی باطری دوربین تمام می‌شود، این منظره‌یاب هم از کار می‌افتد.
منظره‌یاب اپتیکال
منظره‌یاب‌های الکترونیکی هنوز راه زیادی تا رسیدن به منظره‌یاب‌های نوری یا اپتیکال دارند. به جز چند مدل معدود و گران‌قیمت، تقریبا در هیچکدام از دوربین‌های بدون آینه، کیفیت نمایش تصویر در EVF به پای چشمی‌های واقعی نمی‌رسد. تصویر این منظره‌یاب‌های الکترونیکی هم مانند کیفیت خود تصویر دیجیتال، به شدت وابسته به نور است. یعنی وقتی نور کافی است، تصویر آنها هم با کیفیت است و وقتی نور محیط کم می‌شود، دوربین سعی می‌کند با بالا بردن حساسیت حسگر، تصویر را روشن کند که به نویز شدید در تصویری که می‌بینید می‌انجامد.
علاوه بر این، سرعت حرکت سوژه‌ها هم روی تصویر آنها در منظره‌یاب EVF تاثیر می‌گذارد. وقتی سوژه‌ای خیلی پرسرعت باشد یا خود شما دوربین را با سرعت زیاد حرکت دهید، گاهی اوقات تصویر دچار کشیدگی می‌شود.
موضوع فقط بر سر حذف آینه نیست. برند‌هایی مانند پاناسونیک، الیمپوس، فوجی یا سونی، مدت زیادیست که در حال تولید دوربین‌های بدون آینه هستند. این برند‌ها هم با همکاری یکدیگر و هم با باز گذاشتن دست سازندگان لنز‌های حرفه‌ای، اجازه دادند که مجموعه خوبی از لنز‌ها برای دوربین‌هایشان تولید شوند. به همین دلیل هم اگر امروز بخواهید برای این دوربین‌ها، لوازم جانبی یا لنز‌های مختلف تهیه کنید، انتخاب‌های زیادی پیش رویتان قرار دارد.
اما دو برند معتبر کانن و نیکون بسیار دیر وارد دنیای بدون آینه‌ها شدند. و از آن بدتر اینکه هنوز به هیچیک از شرکت‌های تولید کننده لنز مانند سیگما یا تامرون و بقیه اجازه نداده‌اند تا لنز‌های مخصوص این دوربین‌ها را تولید کنند. به همین علت گزینه‌های موجود برای این دو برند بسیار محدود و البته گران‌قیمت هستند.
این در حالی است که اگر شما بخواهید از دوربین‌های DSLR این دو برند استفاده کنید، مدل‌های مختلف با قیمت‌های بسیار متنوع و البته گوناگونی فوق العاده‌ای از لنز‌های مختلف برای آنها در دسترس است.
دقیقا مانند دلیل بالا، موضوع خرید و فروش تجهیزات کارکرده دوربین‌های DSLR هم بسیار مهم است. افراد زیادی هنوز از دوربین‌های DSLR استفاده می‌کنند و لنز‌ها و تجهیزات جانبی خود را تعویض یا به‌روز رسانی می‌کنند. به همین دلیل هم بازار تجهیزات کارکرده برای دوربین‌های DSLR بسیار پررونق‌تر است.
این در حالیست که دوربین‌ها بدون آینه و و لنز‌هایشان مدت زیادی نیست که در بازار حضور دارند و مدل‌های کارکرده‌ای که آسیب ندیده باشند به سختی پیدا می‌شوند.
بدنه بزرگ‌تر دوربین‌های DSLR صرفا فضای بیشتری برای آینه نیست. بلکه امکان استفاده از باطری‌های بزرگ‌تر و قوی‌تر را هم به دوربین می‌دهد. به همین دلیل هم دوربین‌های DSLR اغلب باطری قوی‌تری دارند و تعداد شاتی که می‌توان با هر بار شارژ کردن باطری بزنید خیلی بیشتر است.
البته تعداد شات بیشتر فقط به حجم بیشتر باطری مربوط نمی‌شود. EVF در دوربین‌های بدون آینه مصرف بسیار بالایی دارد. مصرف آن به قدری بالاست که در مشخصات این دوربین‌ها، تعداد شات قابل عکسبرداری با EVF و نمایشگر پشت دوربین را به صورت جداگانه ذکر می‌کنند. جالب‌تر اینکه تعداد شات قابل عکسبرداری با نمایشگر بزرگ دوربین، معمولا خیلی بیشتر از تعداد شاتی است که می‌توانید با EVF بگیرید.
این موضوع به رزولوشن بالاتر منظره‌یاب و مصرف بالای آن برمی‌گردد.
همه دوربین‌های DSLR دارای منظره‌یاب هستند. اما بسیاری از دوربین‌های بدون آینه، اصلا جایی برای طراحی منظره‌یاب EVF ندارند و مجبورید تنها از نمایشگر برای کادربندی استفاده کنید. علاوه بر این، حتی انواعی که منظره‌یاب دارند هم ممکن است گاهی اوقات در نور شدید، عملکرد دقیق از خود نشان ندهند.
بدنه کوچکتر این دوربین‌ها حتی در برخی از مدل‌ها باعث می‌شود تا دکمه‌ها و کوچکتر و ظریف‌تر شوند یا نمایشگر تک رنگ کنترل که در بالای بدنه بیشتر DSLR ها وجود دارد حذف شود. اینها همه مواردی هستند که باعث می‌شود کاربران حرفه‌ای، سخت‌تر بتوانند با دوربین‌های بدون آینه ارتباط برقرار کنند.
پیچیدگی فیزیکی و فرسودگی بیشتر
استهلاک دوربین‌های DSLR بسیار بیشتر از دوربین‌های بدون آینه است. بهرحال آینه و فنر‌هایی که باید آن را در کسری از ثانیه بالا بکشند و دوباره رها کنند، قطعاتی فیزیکی هستند که به مرور زمان آسیب می‌بینند و فرسوده می‌شوند. طراحی چنین قطعاتی، هزینه زیادی دارد و باعث بالا رفتن قیمت تولید این دوربین‌ها می‌شود. از سوی دیگر فرسودگی و تعمیر و تعویض این قطعات نیز هزینه‌ای را به عکاسان تحمیل می‌کند که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
عملکرد ضعیف‌تر در هنگام فیلمبرداری
دوربین‌های DSLR برای فیلمبرداری با محدودیت‌های بیشتری روبرو هستند. بهرحال در هنگام فیلمبرداری آینه دوربین باید کاملا بسته شود. چون آینه بر سر راه حسگر قرار دارد و در هنگام ضبط فیلم، دیگر نیازی به آن نیست. اما مشکل اینجاست که در دوربین‌های DSLR اصولا سیستم فوکوس وابسته به آینه است.
یعنی تمامی سنسور‌های فوکوس، از آینه برای تشخیص کنتراست در نقاط فوکوس استفاده می کنند و وقتی آینه به بالا جمع می‌شود، عملا سیستم فوکوس پرسرعت “تشخیص فاز” یا Phase Detection از کار می‌افتد. به همین دلیل هم هست که اغلب دوربین‌های DSLR در هنگام فیلمبرداری، فوکوس ضعیف‌تری از خود نشان می‌دهند.
اما طی این سال‌ها، سیستم‌های فوکوس در دوربین‌های بدون آینه پیشرفت زیادی داشته‌اند و حالا از نوع تشخیص فاز به نقاط هیبریدی تبدیل شده‌اند. به طوری که در اغلب دوربین‌ها، بخش بسیار بزرگی از کادر با صدها نقطه فوکوس هیبریدی پوشیده شده است و سرعت فوکوس در آنها بسیار بالا رفته است.
لنز‌های کوچکتر با دهانه دیافراگم باز تر
دست‌کم درباره دوربین‌های کانن و نیکون، مانت‌های جدیدی طراحی شده است که دهانه آنها بسیار بزرگ‌تر از مدل‌های DSLR قدیمی است. این مانت‌های جدید که به ترتیب برای کانن و نیکون، R و Z نام دارند، بسیار باز‌تر از مانت‌های معمول این دوربین‌ها یعنی EF و F هستند. این طراحی باعث می‌شود تا این شرکت‌ها بتوانند لنز‌های جدید خود را با اندازه کوچکتر و سبک‌تر و دیافراگم‌های باز‌تر بسازند.
به عنوان مثال نیکون تا پیش از این یک لنز پرایم 400mm مانت F برای دوربین‌های DSLR خودش داشت که وزن آن نزدیک 4 کیلوگرم بود (دقیقا 3.8 کیلوگرم). تصور کنید برای کار با این لنز می‌بایست از بدنه‌ای مانند D850 استفاده می‌کردید که مجموع وزن آنها به بیش از 5 کیلوگرم می‌رسید!
اما حالا نه تنها دوربین‌های بدون آینه مانت Z این شرکت بسیار کوچکتر و سبک‌تر شده‌اند، بلکه لنز جدید 400mm مانت Z این شرکت که مانند مدل قبلی دارای دیافراگم f/2.8 است، تنها 2.9 کیلوگرم وزن دارد و با توجه به وزن کم دوربین‌های بدون آینه این شرکت، می‌توان به راحتی از این لنز روی دست هم استفاده کرد.
به بیان ساده‌تر اگر یک عکاس حیات وحش می خواست از لنز 400mm استفاده کند، مجبور بود که کل مجموعه لنز و دوربین خود را روی سه‌پایه قرار داده و در یک مکان مستقر شود، اما حالا با لنز و دوربین جدید، می‌تواند به راحتی جابه‌جا شود و روی دست عکاسی کند.
دوربین‌هایی ساکت‌تر
بسیاری از دوربین‌های DSLR دارای حالت‌های عکاسی آرام برای محیط‌های ساکت هستند. هر چند در این حالت‌ها، دوربین‌ها سعی می‌کنند تا صدای کمتری ایجاد کنند، اما به سختی می‌توان آینه دوربین را به طور کامل بی‌صدا کرد. خصوصا زمانی که در حال عکاسی سریع و پی‌درپی هستندف معمولا صدای “تق تق” پشت سر هم آینه دوربین می‌تواند نویز صوتی زیادی ایجاد کند.
شاید این صدا در هنگام عکاسی عروسی یا خبری چندان مهم نباشد، اما برای عکاسان پشت صحنه فیلم و تئاتر، برای عکاسی از حشرات و حیوانات و حتی عکاسی از کنفرانس‌های خبری و گفتگو‌های زنده، می‌تواند بسیار دردسرساز باشد.
این در حالی است که حالت بی‌صدا در اغلب دوربین‌های بدون آینه، کاملا ساکت و بی‌صدا عمل می‌کند. یعنی می‌توانید مانند گوشی‌های موبایل، به طور کامل صدای مصنوعی شاتر را هم قطع کنید و کاملا بی‌صدا عکاسی کنید.
منظره‌یاب با تصویر زنده
اگرچه منظره‌یاب دوربین‌های بدون آینه، تصویر واقعی از صحنه را نشان نمی‌دهند، اما بازسازی تصویر به صورت دیجیتالی، قابلیت های بیشتری را در اختیار شما می‌گذارد. به عنوان مثال شما می‌توانید تغییر تنظیمات دوربین مانند سرعت شاتر، دیافراگم یا حتی تراز سفیدی را به صورت زنده و قبل از عکاسی، روی تصویر ببینید. این قابلیت برای عکاسان تازه‌کار اهمیت بیشتری دارد. چونمی‌توانند در حالت دستی، با تغییر هر گزینه، بلافاصله تاثیر ان را روی صحنه ببینند.
علاوه بر این، قابلیت‌هایی مانند قفل فوکوس یا دنبال کردن فوکوس روی چهره و یا حتی چشم را هم می‌توانید در حین عکس گرفتن مشاهده کنید.
پشتیبانی از لنز‌های قدیمی‌تر
دوربین‌های بدون آینه می‌توانند از بیشتر لنز‌های قدیمی برند‌های خودشان هم پشتیبانی کنند. این کار توسط مبدل‌هایی که خود این شرکت‌ها یا شرکت‌های ثالث طراحی و عرضه کرده‌اند امکان پذیر شده است.
مبدل‌هایی که خود شرکت‌های اصلی ساخته‌اند، مانند مدل‌های ساخت خود کانن، نیکون یا سونی به شما اجازه می‌دهند تا از تمامی قابلیت‌های لنز‌های DSLR مانند فوکوس خودکار و کنترل دیافراگم روی دوربین‌های بدون آینه هم بهره ببرید. علاوه بر این مبدل‌های ارزان قیمتی هم توسط شرکت‌های ثالث طراحی شده‌اند که اگر نیاز چندانی به فوکوس خودکار نداشته باشید، می‌توانید با هزینه بسیار ناچیزی از لنز‌های DSLR روی دوربین‌های جدید استفاده کنید.
این در حالیست که برعکس این حالت ممکن نیست و شما معمولا نمی‌توانید لنز‌های سبک و قدرتمند دوربین‌های بدون آینه را روی دوربین‌های DSLR استفاده کنید.
تکنولوژی‌های آینده
هیچکدام از شرکت‌های کانن و نیکون، حتی یک مدل دوربین DSLR ندارند که روی آن لرزشگیر طراحی شده باشد. این در حالیست که اغلب دوربین‌های بدون آینه جدید دارای لرزشگیر روی بدنه هستند.
سیستم‌های فوکوس سریع‌تر، امکان شارژ باطری با USB، امکان فوکوس با لمس نمایشگر و بسیار قابلیت‌های دیگر، یا اصلا در DSLR ها وجود ندارند یا تکنولوژی آنها بسیار ابتدایی و ساده است.
تنها چند مدل پرچمدار از DSLR ها هستند که از نظر امکانات می‌توانند با بدون آینه‌ها رقابت کنند و صد البته قیمت آنها هم بسیار بالاتر از همتای بدون آینه‌شان است.
ضمن اینکه سونی به طور کلی تولید دوربین‌های DSLR خود را متوقف کرده است و کانن و نیکون هم اگرچه به صورت رسمی، توقف تولید DSLR ها را اعلام نکرده‌اند، اما طی دو سه سال اخیر، نه تنها مدل جدیدی را معرفی نکرده‌اند، بلکه حتی شایعات تولید و عرضه DSLR از این شرکت‌ها هم به گوش نمی‌رسد.
پاناسونیک، فوجی، الیمپوس، ریکو، لایکا و بسیاری برند‌های دیگر هم هیچ مدل جدیدی از DSLR را در بازار ندارند. شاید تنها برندی که به نظر می‌رسد همچنان به DSLR ها وفادار مانده است Pentax باشد که البته بخشی ناچیز از بازار دوربین‌ها را در اختیار دارد.
به نظر می‌رسد دوربین‌های بدون آینه تکنولوژی‌های آینده دنیای عکاسی را در خود داشته باشند.
بالاخره کدام یک بهتر است؟ DSLR یا بدون آینه
پیش‌بینی آینده کار راحتی نیست. اما خوشبختانه از آنجایی که ما در موضوع تکنولوژی، کمی عقب‌تر از کشور های غربی حرکت می‌کنیم، می‌توانیم از رصد کردن رفتارهای کاربران در کشور‌های دیگر، موضوعات اینچنینی را تا حدودی حدس بزنیم.
چیزی که واضح است این است که آینده عکاسی و فیلمبرداری تنها براساس دوربین‌های بدون آینه استوار خواهد بود. شرکت‌های بزرگ، آرام آرام دوربین‌های DSLR را از دور خارج خواهند کرد تا بتوانند بازار اشباع شده قبلی را با محصولات جدید، مجددا رونق ببخشند.
اما نباید فراموش کنیم که اینهمه محصول که در حال حاضر در بازار و در میان کاربران موجود است، به این زودی‌ها فرسوده و از کار افتاده نخواهند شد.
بنابراین اگر قصد شما این است که همواره بر لبه تکنولوژی قدم بردارید، طبیعتا باید از میان مدل‌های بدون آینه انتخاب کنید. این موضوع خصوصا برای کسانی که با دوربین‌های عکاسی خودشان، پروژه‌های فیلمبرداری هم انجام می‌دهند بسیار مهم‌تر است.
اما موضوع تعویض تجهیزات برای عکاسان کمی متفاوت است. بسیاری از تکنولوژی‌های جدید، عملا کاربرد فیلمبرداری یا عکاسی پرسرعت را بهبود می‌دهند و تاثیر زیادی روی بسیار از شاخه‌های عکاسی ندارند. یا تاثیر آنها آنقدر کم است که می‌توان با مدل‌های کمی عقب‌تر از لبه تکنولوژی هم به راحتی نتیجه گرفت.
تغییرات جدید و اشباع شدن بازار از مدل‌های DSLR و لنز‌های آنها، فرصت خوبی برای این کاربران است تا دوربین‌های آینده‌شان را با قیمت‌های بسیار مناسب‌تری تهیه کنند. این موضوع خصوصا درباره لنز‌های دوربین‌های DSLR بسیار جذاب‌تر هم می‌شود.
بنابراین اگر حدس می‌زنید پروژه‌های کاری شما طی سال‌های آینده برپایه فیلم و ویدئو نخواهد بود یا قرار نیست وارد شاخه‌های عکاسی پرسرعت، مانند عکاسی خبری یا ورزشی شوید، بهتر است روی دوربین‌های DSLR تمرکز کنید و دوربین آینده‌تان را از این میان خریداری کنید.
بهرحال ما در دیجی آرکی، همه تجهیزات مورد نیاز شما را فراهم می کنیم و سعی می‌کنیم بهترین کالا‌ها را با مناسب‌ترین قیمت در اختیار شما قرار دهیم. اما انتخاب مدل‌ها بر عهده شماست.
