سه پایه عکاسی و فیلمبرداری چه تفاوتی دارد؟ آیا اگر با سه پایه عکاسی، فیلمبرداری کنیم تأثیری روی خروجی فیلم‌های من می‌گذارد؟ شاید این سؤالات به نظرتان عجیب برسد. اما برخی از کاربران تازه‌کار، واقعاً نمی‌دانند تفاوت بین سه پایه عکاسی و فیلمبرداری چیست ؟! می‌دانید که ما در دیجی آرکی، انواع سه‌پایه‌های مختلف را عرضه می‌کنیم.
اما اگر می‌خواهید به صورت آنلاین سفارش دهید و نمی‌دانید که کاربردی که از سه‌پایه انتظار دارید چیست، احتمالاً این مقاله می‌تواند دید بهتری درباره تفاوت‌های سه‌پایه عکاسی و فیلمبرداری به شما بدهد. چون در صورتی که سفارش اشتباهی بدهید، احتمالاً یا کاربرد کافی برایتان نخواهد داشت، یا در حالت‌های شدید‌تر می‌تواند عملکرد آن را مختل کند.
فهرست مطالب این نوشته
اما قبل از اینکه به تفاوت‌های این دو بپردازیم اجازه بدهید یک سؤال مهم را پاسخ دهیم:
می‌دانیم که سه‌پایه برای ثابت نگه داشتن کادر تصویر است. حتماً دیدید که خیلی از عکاسان، برای ثبت یک صحنه از سه‌پایه استفاده می‌کنند. این اتفاق زمانی می‌افتد که لازم است از سرعت‌های شاتر خیلی پایین استفاده کنند و در صورتی که از سه‌پایه استفاده نکنند، احتمالاً عکسی که می‌گیرند دچار محوشدگی می‌شود.
اما موضوع ویدئو کاملاً متفاوت است. در مورد عکس، صحنه در نهایت ثابت خواهد شد. یعنی چه سوژه ثابت و چه متحرک باشد، به‌هرحال خروجی نهایی یک صحنه ثابت است. در حالی که درباره ویدئو‌ها این‌طور نیست. ویدئو یک سری تصاویر پیوسته و ممتد هستند که چه سوژه ثابت باشد و چه متحرک، به‌هرحال کوچک‌ترین لرزش دست شما می‌تواند روی خروجی نهایی تأثیر بگذارد. این موضوع درباره سوژه‌های ثابت، شدید‌تر هم می‌شود.
یعنی اگرچه برخی از فیلمبرداران، صحنه‌های اکشن و پرتحرک را با دوربین روی دست می‌گیرند تا جنب و جوش صحنه را بهتر منتقل کنند، اما ثبت صحنه‌های ثابت، مانند آنچه که در هنگام ضبط ویدئو‌های آموزشی یا سخنرانی‌ها و غیره انجام می‌دهیم، بدون سه‌پایه نه تنها خروجی بدی دارد، بلکه بسیار خسته‌کننده و در برخی موارد غیر ممکن است.
تصور کنید بخواهید یک ساعت ویدئوی آموزشی را با دوربین روی دست فیلمبرداری کنید! این کار شدنی نیست. اینجاست که ترجیح می‌دهید در طول این مدت، دوربین را روی یک سه‌پایه قرار دهید. اما آیا هر سه‌پایه‌ای برای این کار مناسب است؟ آیا تفاوتی بین سه پایه عکاسی و فیلمبرداری نیست؟
قبل از مطالعه این مطلب خوب است که صفحه فروش سه پایه عکاسی و فیلمبرداری را باز کنید و تک تک موارد ذکر شده در این مقاله را با کالا‌هایی که در بازار موجود هستند مقایسه کنید. به این ترتیب راحت‌تر می‌توانید این موارد را به خاطر بسپارید.
مثلاً اغلب آنها در طراحی‌شان با هم فرق می‌کنند. طراحی یک سه‌پایه می‌تواند تأثیر زیادی در قیمت آن بگذارد. برخی از آنها یک پایه مثلثی شکل در پایین خود دارند که عملاً روی آن سوار می‌شوند. یعنی آن پایه مثلثی شکل روی زمین قرار دارد و انتهای پایه‌های اصلی، روی آن ثابت می‌شوند.
معمولاً این پایه مثلثی دارای چرخ هم هست و می‌توانید آن را روی زمین حرکت دهید.
برخی دیگر هم هستند که پایه‌های اهرمی مثلثی در وسط پایه‌های اصلی و به عنوان میله نگه‌دارنده طراحی شده‌اند و باعث می‌شوند تا پایه‌های اصلی، محکم‌تر در سر جای خودشان قرار بگیرند. در تصویر بالا می‌بینید که طراحی آنها چگونه است.
برخی هم هیچ پایه نگه‌دارنده‌ای ندارند و از نظر ظاهری شبیه به سه پایه‌های معمولی عکاسی هستند و به سختی می‌توان از روی آنها متوجه شد که سه پایه عکاسی و فیلمبرداری چه تفاوتی دارد .
وجود این پایه‌های اتصال باعث می‌شود تا سه‌پایه‌ها بتوانند وزن بیشتری را تحمل کنند. به همین علت هم معمولاً در سه‌پایه‌های فیلمبرداری این پایه‌های اتصال را می‌بینیم. چون دوربین‌های فیلمبرداری و تجهیزات همراه آنها، اغلب سنگین‌تر از تجهیزات عکاسی هستند و فشار بیشتری را روی پایه‌ها وارد می‌کنند.
در حالی که درباره سه‌پایه‌های عکاسی، معمولاً نیاز به کیفیت ساخت سبک‌تر و قابلیت حمل بیشتری داریم.
ما تفاوت‌های سه پایه‌های عکاسی و فیلمبرداری را از دو جهت بررسی می‌کنیم:
1. تفاوت‌های مربوط به خود پایه‌ها یا Leg ها
2. تفاوت‌های مربوط به هد یا کلگی سه‌پایه
سه پایه عکاسی را خیلی راحت می‌توان تشخیص داد. این سه‌پایه‌ها همین سه پایه‌هایی هستند که همه جا در دست عکاسان تازه‌کار یا حرفه‌ای می‌بینید. ساختار آنها ساده به نظر می‌رسد و معمولاً یک بال هد در بالای آنها قرار دارد که می‌تواند به هر جهتی بچرخد. ساده‌تر از همه اینکه بال هد سه پایه عکاسی، می‌تواند علاوه بر جهت افقی و عمودی، در جهات مایل هم حرکت دهد. یعنی قاب دوربین را می‌توانید شیب‌دار کنید.
دلیل این موضوع هم کاملاً واضح است. برای یک عکاس، هم جهت افقی و هم عمودی، به یک اندازه کاربرد دارد. عکس‌ها در هر دو جهت ثبت و چاپ می‌شوند و علاوه بر این‌ها لازم است تا برخی عکس‌ها در جهات مایل و مورب هم ثبت شوند که نیاز به چرخش کادر و بال هد در همه جهات دارد.
اما ویدئو‌ها تقریباً در همه موارد (به جز استثناها) تنها در جهت افقی ضبط می‌شوند. ممکن است همین‌جا به یاد ویدئو‌های اینستاگرام بیفتید! فراموش نکنید که ما درباره فیلم‌های حرفه‌ای و دوربین‌های واقعی صحبت می‌کنیم و ویدئو‌های عمودی استوری اینستاگرام و تیک‌تاک اصولاً مورد بحث ما نیستند.
همان‌طور که توضیح دادم، سه پایه فیلمبرداری معمولاً قوی‌تر است و طوری ساخته شده که شما بتوانید در حین ضبط، خیلی سریع آن را حرکت دهید. منظور از حرکت دادن، جابه‌جایی خود سه‌پایه نیست. بلکه هد آن است.
اغلب هد‌ها یا کلگی سه پایه‌های فیلمبرداری، از نوع پن هد (Pan Head) هستند. این هد‌ها دارای دسته‌های بلندی هستند که می‌توانید با آنها، به سرعت دوربین را در جهات مختلف (مخصوصاً جهت افقی) حرکت دهید. به عنوان مثال وقتی می‌خواهید از یک مسابقه اتومبیل‌رانی فیلمبرداری کنید، با این دسته‌ها می‌توانید سرعت حرکت کادر دوربین را با سرعت حرکت اتومبیل‌ها هماهنگ کنید و آنها را در داخل کادر دوربین دنبال کنید.
بنابراین اگر روی هد یک سه‌پایه دسته دیدید، بدون شک یک سه‌پایه فیلمبرداری است.
این مهم‌ترین تفاوت بین سه پایه عکاسی و فیلمبرداری بود. اما بیایید عمیق‌تر به این موضوع نگاه کنیم.
توجه داشته باشید که امروزه وقتی درباره فیلمبرداری با دوربین‌های DSLR حرف می‌زنیم، احتمالاً این‌طور تصور می‌کنید که چه فرقی بین زمان عکس گرفتن یا فیلمبرداری این دوربین‌ها است؟! به‌هرحال دوربین‌های DSLR یا حتی بدون آینه‌ها هم امروزه می‌توانند ویدئو‌های خوبی را ضبط کنند.
اما وقتی ما درباره فیلمبرداری حرفه‌ای صحبت می‌کنیم، لزوماً منظور ما دوربین‌های DSLR نیستند. بلکه دوربین‌های فیلمبرداری حرفه‌ای را در نظر داریم که گاهی اوقات وزن دو تا سه برابر یک دوربین حرفه‌ای DSLR دارند.
اما تحمل وزن به همین‌جا هم محدود نمی‌شود. ما معمولاً برای عکاسی با دوربین‌های DSLR از وسایل جانبی سنگینی استفاده نمی‌کنیم. نهایتاً می‌توانیم یک فلاش روی دوربین قرار دهیم یا یک لنز بلند استفاده کنیم. اما درباره دوربین‌های فیلمبرداری موضوع کاملاً متفاوت است.
خیلی از فیلمبرداران، همزمان با خود دوربین، از مانیتور‌های بزرگ، میکروفون روی دوربین، باطری اضافی، ماژول‌های فوکوس دستی یا همان Follow Focus و بسیاری تجهیزات جانبی دیگر استفاده می‌کنند. می‌بینید که حتی همان فیلمبرداری با همان دوربین DSLR هم نیاز به سه‌پایه قوی‌تری دارد.
اغلب سه‌پایه‌های عکاسی دارای یک محور مرکزی هم هستند که می‌توانید آن را بالا یا پایین ببرید و به این ترتیب، ارتفاع دوربین را کنترل می‌کنید. در حالی که سه پایه های فیلمبرداری حرفه‌ای اصلاً چنین پایه‌ای ندارند. چون کلاً به چنین پایه‌ای نیاز ندارند. اتفاقاً همین پایه موجب لرزش بیشتر تصویر می‌شود. از روی اینکه سه پایه مورد نظر دارای محور مرکزی هست یا نه می‌توانید بفهمید که سه پایه عکاسی و فیلمبرداری چه تفاوتی دارد .
هد سه پایه‌های حرفه‌ای مستقیماً روی محل اتصال هر سه تا پایه قرار می‌گیرد تا کمترین لرزش را داشته باشد.
گفتم که هد سه پایه‌های فیلمبرداری می‌توانند روی محور افقی (حول مرکز خودشان) بچرخند. معمولاً این چرخش به صورت 360 درجه است. یعنی دوربین می‌تواند یک دور کامل دور محور عمودی (روی محور افقی) چرخیده و سر جای خودش برگردد. البته معمولاً امکان حرکت افقی را هم به اندازه 75 درجه دارند.
نکته مهم امکان قفل کردن حرکت در یک جهت خاص است. مثلاً شما می‌توانید امکان حرکت عمودی را قفل کرده و فقط هد را روی محور افقی حرکت دهید، یا برعکس.
اما مهم‌ترین نکته درباره پن هد‌ها، ویسکوزیته یا اصطکاک هد است که البته هر چقدر کیفیت ساخت ان بالاتر باشد، بهتر عمل می‌کند. برای درک این قابلیت باید هد سه پایه فیلمبرداری را به ماشین تشبیه کنیم. حتماً دیدید که وقتی می‌خواهید یک ماشین خاموش را هل بدهید، در ابتدا نیروی زیادی لازم دارد و بعد از راه افتادن ماشین روی چرخ‌ها، حرکت بسیار نرم و آرام اتفاق می‌افتد. این حالت طوری است که اگر کسی در داخل ماشین نشسته باشد، اصلاً تکان نمی‌خورد و اگر چشمان خودش را ببندد، احساس نمی‌کند که ماشین در حال راه افتادن است.
هد‌های سه پایه فیلمبرداری دقیقاً همین‌طور هستند. حرکت آنها در ابتدا بسیار آرام اتفاق می‌افتد و وقتی شروع به حرکت می‌کنند، به همین آرامی هم از حرکت می‌ایستند. این قابلیت به فیلمبرداران امکان می‌دهد تا حرکت‌های غیر پله‌ای و کاملاً آرامی را انجام دهند و ویدئو‌های ضبط شده بدون تکان شدید باشند.
تفاوت مهم هد سه پایه عکاسی با فیلمبرداری در همین است. سه پایه عکاسی اصلاً قرار نیست حرکت آرام داشته باشد. به همین علت هم خیلی سریع آزاد می‌شوند و دوباره در جای بعدی محکم می‌شوند. به همین سادگی.
البته این هد‌ها از نظر ظاهری هم تفاوت زیادی با هم دارند. پلت یا همان صفحه‌ای که دوربین روی آن قرار می‌گیرد، در سه پایه فیلمبرداری بلند و کشیده است و در سه پایه‌های عکاسی معمولاً کوچک و کوتاه ساخته می‌شوند.
ضمناً هد‌های سینمایی برای کنترل راحت‌تر، دارای دسته‌های بلندی هستند که معمولاً این دسته‌ها را در هد‌های عکاسی یا نمی‌بینیم یا خیلی کوچک و ساده هستند. بنابراین حتی از دور هم می‌توانید تشخیص دهید که سه پایه عکاسی و فیلمبرداری چه تفاوتی دارد. اما این دسته‌ها تفاوت مهم‌تری هم دارند که در بخش بعدی به آن اشاره می‌کنم.
تصور کنید ماشینی که در بخش قبلی مثال زدیم، بعد از راه افتادن دیگر امکان ترمز کردن نداشته باشد یا نگه داشتن آن، با توقف ناگهانی و شدید همراه باشد! دسته هد‌های فیلمبرداری برخلاف دسته هد سه پایه عکاسی معمولاً می‌تواند میزان اصطکاک هد را کنترل کند. شما با همین دسته می‌توانید میزان اصطکاک را کم و زیاد کنید و سرعت شروع حرکت و ایستادن را در اختیار بگیرید. گاهی اوقات هم میزان اصطکاک از طریق پیچی که روی خود سه پایه قرار دارد کنترل می‌شود.
میزان کنترل سرعت در هد ها متفاوت است و بسته به کیفیت ساخت هر سه پایه با هم فرق می‌کند. معمولاً خود فیلمبرداران پس از مدتی کار کردن با یک هد، میزان فشار روی آن هد را به تجربه می‌آموزند و کنترل هد برایشان ساده‌تر می‌شود.
پایه‌های سه‌پایه‌های عکاسی معمولاً بسیار سبک و نازک ساخته می‌شوند. آنها قرار نیست ساعت‌ها ثابت بمانند و معمولاً طوری ساخته می‌شوند که بتوانید خیلی سریع و به دفعات، آنها را جابجا کنید. باریک بودن آنها هم این امکان را فراهم می کند که از قفل‌های ساده و سریع، مانند قفل‌های کلیپسی استفاده کنند. قفل‌های کلیپسی فشار زیادی را تحمل نمی‌کنند و سرعت عمل بالاتری هم دارند.
در حالی پایه‌های فیلمبرداری معمولاً بسیار قوی تر و گاهی اوقات چند تایی ساخته می‌شوند و قفل‌های آنها هم معمولاً مکانیسم‌های قوی‌تری دارند. مثلاً سه پایه‌های قدیمی، اغلب به صورت پیچی سفت می‌شدند که هم فشار بیشتری را تحمل می‌کنند و البته کندتر هم هستند.
فراموش نکنید فیلمبرداران کمتر جای خود را تغییر می‌دهند و به همین دلیل هم سه‌پایه‌های آنها باید بیشتر از قابل حمل بودن، استحکام و پایداری داشته باشند.
راستی به ندرت می‌توانید یک سه پایه فیلمبرداری را بدون حباب تراز پیدا کنید. احتمالا از همین موضوع هم می‌توانید بفهمید که سه پایه عکاسی و فیلمبرداری چه تفاوتی دارد . چون بسیاری از سه پایه‌های عکاسی هستند که بدون حباب تراز ساخته می‌شوند و تراز کردن عکس را به خود شما و دوربین محول می‌کنند.
دالی به پایه‌های چرخ‌دار قابل حملی گفته می‌شود که سه پایه می‌تواند روی آن قرار گرفته و روی محیط مسطح حرکت کند. نکته مهم درباره دالی‌ها، امکان قفل کردن و چگالی بالای آنها است. آنها باید بتوانند به نرمی حرکت کنند و هر جا که نیاز بود تا سه پایه را ثابت نگه دارند، به سرعت و پایداری در جای خود ثابت شوند.
اگرچه دالی‌ها به صورت جداگانه و بدون سه پایه مخصوص به خودشان هم در بازار فروخته می‌شوند، اما بهتر است قبل از خرید آنها مطمئن شوید که با سه پایه شما سازگاری و هماهنگی دارند یا خیر.
سه پایه‌های فیلمبرداری قابلیت‌های بیشتر و استحکام و پایداری بالاتری دارند، اما جابه‌جایی آنها مشکل‌تر است و احتمالاً نمی‌توانید آنها را در زوایای خیلی پایین یا خیلی بالا تنظیم کنید. یعنی برای عکاسی ماکرو یا معماری مناسب نیستند. اما اگر زیاد جابه‌جا نمی‌شوید و از سوژه‌های عادی و روبرو عکاسی می‌کنید، احتمالاً مشکلی در استفاده از آنها نخواهید داشت. ولی اگر زیاد حرکت می‌کنید یا در طبیعت عکاسی می‌کنید، احتمالاً کار با آنها برایتان بسیار دشوار و خسته کننده خواهد بود.
سه‌پایه‌های عکاسی بسیار سبک و ناپایدارتر هستند. جدا از اینکه لرزش‌های کوچک هم می‌تواند روی ویدئو‌هایی که می‌گیرید تأثیر بگذارند، حرکت دادن حرفه‌ای دوربین هم تقریباً غیر ممکن می‌شود و امکان ندارد بتوانید کادر دوربین را به نرمی و بدون لرزش تغییر دهید.
دیدید که سه پایه عکاسی و فیلمبرداری چه تفاوتی دارد و این تفاوت‌ها کم هم نیستند. حالا دیگر می‌توانید آنها را از لحاظ ظاهری هم از همدیگر تشخیص دهید. هرگز این اشتباه را نکنید که یکی از آنها را به خاطر شرایط فروش یا قیمت مناسب‌تر به جای دیگری بخرید. ضمن اینکه اگر کار فیلمبرداری می‌کنید، هرگز بدون سه پایه به فیلمبرداری فکر هم نکنید.
حتماً قبل از اینکه یک هد فیلمبرداری بخرید، مطمئن شوید که حداقل دو برابر وزن تجهیزات فعلی‌تان را تحمل خواهد کرد. چون همیشه این احتمال وجود دارد که بعداً با گسترش و افزایش کیفیت کارتان، لازم باشد تا تجهیزات اضافه‌تری را هم روی دوربینتان سوار کنید و این می‌تواند روی عملکرد هد تأثیر بگذارد.
نهایتاً اینکه اگر می‌خواهید کار حرفه‌ای انجام دهید هرگز به سراغ سه پایه‌های ارزان قیمت و کار راه‌انداز نروید! این پایه‌ها به زودی عملکرد اولیه خود را از دست می‌دهند و نه تنها کیفیت کار شما را کاهش می‌دهند، بلکه خودشان هم بی‌ارزش و بی‌استفاده خواهند شد و قابل فروش نیستند. بی‌دلیل نیست که سه‌پایه‌های فیلمبرداری خیلی گران‌تر از سه‌پایه‌های عکاسی هستند.
