صدا برداری در فیلم سازی و سینما اهمیت بسیار زیادی دارد. برخلاف عکاسی که در آن صدا چندان مورد توجه نیست، در صدابرداری فیلم، کیفیت صدا می تواند کل کار را خراب یا فوق‌العاده کند. اگر به فیلم های مورد علاقه خود با دقت بیشتری گوش دهید، متوجه خواهید شد که از المان های صوتی و جلوه های ویژه برای تأثیرگذاری بیشتر بر صحنه و روایت استفاده شده است. صدابرداری فیلم کوتاه یا صدابرداری سینمایی به اندازه خود فیلم اهمیت دارند.
تا به حال برایتان پیش آمده که فیلمی را آنلاین باز کنید و به دلیل نویز و صدای بد، قید تماشای آن را بزنید؟ صدای ضعیف می تواند باعث شود که یک ویدیو به طور کامل غیرقابل تماشا شود. شفافیت صدا و صدا برداری در فیلم سازی یکی از مهمترین عوامل برای جذب مخاطب و غرق کردن او در دنیای فیلم است.
نکته مهم: ابدا فکر نکنید که این نکته‌ها صرفا مربوط به فیلم و فیلمسازی است. حتی اگر یک یوتیوبر یا اینستاگرامر حرفه‌ای هستید و می‌خواهید ویدئوهایی پربازدید و تاثیرگذار ضبط کنید هم به تک تک این نکته‌ها و مواردی که در این مقاله گفته شده است نیاز خواهید داشت. پس حتما آن را در جایی ذخیره کنید و هر بخش را با دقت مطالعه کنید.
اگر می‌خواهید تجهیزات ضبط صدای خود را به حداقل برسانید، همچنان به یک میکروفون نیاز دارید. در دنیای فیلم و دوربین‌های DSLR/بدون آینه، سه نوع میکروفون رایج وجود دارد: شات‌گان، لاوالیر و ضبط‌کننده‌های قابل حمل یا پرتابل.
میکروفون شات‌گان یکی از شناخته‌شده‌ترین و بهترین گزینه‌ها برای اکثر فیلمبرداران است. این میکروفون دارای الگوی دریافت جهت‌دار قوی است، (به طور معمول سوپرکاردیوید یا هایپرکاردیوید) که به جداسازی یک صدای خاص در صحنه شما کمک می‌کند. به همین دلیل هم هست که معمولا آنها را روی یک بوم‌پول می‌بینید. این نوع میکروفون برای فیلمبرداری فیلم‌ها و مصاحبه‌ها بسیار محبوب است و قادر است صدای گفتگوی یک فرد را از زمینه جدا و به صورت شفاف ضبط کند.
همچنین می‌تواند یک صدای خاص را در مکان شما بدون نویز مزاحم محیط تقویت کند. به همین دلیل هم خیلی وقت‌ها برای ساخت ویدئو‌های آنباکس محصولات در یوتیوب از این میکروفون‌ها استفاده می‌شود.
اگرچه در وب‌سایت دیجی آرکی میکروفون‌های شات گانمتعددی در این دسته وجود دارد، اما برای ابتدای کار می‌توانید با میکروفون شات‌گان ارزان قیمت بویا Boya BY-M17R Microphoneیا مدل پیشرفته‌تر بویا Boya BY-BM3031 Shotgun Microphoneشروع کنید.
شاید اسم لاوالیر کمی پیچیده به نظر برسد. به همین دلیل هم خیلی از کاربران آن را میکروفون یقه‌ای می‌نامند. شما به راحتی میکروفون‌های لاوالیر را به عنوان میکروفن‌هایی که به طور مستقیم روی یقه افراد وصل می‌شوند، زیر پیراهن یا در مو یا کلاه آنها پنهان شده‌اند، تشخیص دهید. طبیعتا این میکروفون‌های کوچک انتخاب‌هایی عالی برای مصاحبه‌ها و همچنین برای ضبط صدای مجری یا بازیگر‌های جلوی دوربین هستند.
توجه داشته باشید که میکروفون‌های یقه‌ای می‌توانند هم به صورت سیمی و هم به صورت بی‌سیم باشند و سیم دار بودن یا نبودن انها، تفاوتی در نام و نوع کاربرد آنها ایجاد نمی‌کند.
اما نکته اینجاست که میکروفون‌های لاوالیر یا یقه‌ای اصولا الگوی دریافت صدای فراگیر دارند. یعنی صدای جهت‌دار ندارند و صدا را از تمامی اطراف خود ضبط می‌کنند.
یعنی الگوی دریافت همه جهته‌ای که این میکروفون‌ها استفاده می‌کنند، صدا را به طور مساوی از تمام جهات ضبط می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد تا به صورت مخفیانه در نزدیک دهان فرد قرار گرفته و صدای گفتگوی واضحی را ضبط کنند.
ما در دیجی آرکی انواع میکروفون یقه ای مانند مدل بسیار محبوب و پرفروش میکروفون یقه ای بویا BOYA Microphone BY-M1تا مدل‌های گرانقیمت‌تر و باکیفیت‌تر مانند Rode smartLav+ Lavalier Condenser Microphone که صرفا برای گوشی‌های موبایل قابل استفاده است را عرضه می‌کنیم.
توجه داشته باشید که جک ورودی صدا برای تجهیزات صدابرداری را حتما چک کنید. به عنوان مثال میکروفون Rode smartLav+ Lavalier با اینکه جک معمول 3.5mm دارد، نمی‌تواند به دوربین‌های فیلمبرداری متصل شود و صرفا برای ضبط صدا توسط گوشی‌های تلفن همراه قابل استفاده است. یا مثلا برخی از این میکروفون‌ها مانند میکروفون بی سیم یقه ای بویا BOYA BY-WM3T2-U2 که امکان ضبط بی‌سیم را به شما می‌دهند، به جای جک استاندارد 3.5mm، دارای جک USB Type-C هستند و می‌توانید برای ضبط با گوشی‌هایی که دارای ورودی هدفون نیستند استفاده کنید.
نکته مهم دیگر اینکه اگر معمولا در ویدئو‌های شما، دو بازیگر یا مجری حضور دارند یا اینکه به ضبط پادکست‌ها یا ویدئو‌های یوتیوبی گفتگو محور علاقه دارید، بهتر است انواع دو میکروفونی این میکروفون‌ها را انتخاب کنید.
به عنوان مثال میکروفون یقه‌ای بویا BOYA BY-M2D Lighting Microphone دارای دو ورودی یا میکروفون و یک خروجی لایتینگ برای اتصال به گوشی‌های آیفون است.
نهایتا اینکه برای صدا برداری در فیلم سازی یا ضبط صدای تئاتر می‌توانید از میکروفون‌های یقه‌ای با ورودی های بیشتر مانند میکروفون یقه ای بی سیم بویا BOYA BY-W4 Wireless Microphone استفاده کنید که امکان ضبط همزمان یک گفتگوی چهار نفره بدون تداخل صدا روی هم را به شما می‌دهد.
در بین میکروفون‌های موجود، به نظر ما بهترین میکروفون برای تولید محتوا، میکروفون DJI Mic 2است که ما آن را به طور کامل بررسی کرده‌ایم.
سومین گروه میکروفون‌ها، میکروفون استریو است. این نوع میکروفون‌ها کاربرد عمومی تری دارند، زیرا آنها طیف وسیعی از صدا را ضبط می‌کنند و در اکثر موقعیت‌ها کاربرد مستقیم و تخصصی ندارند. مانند میکروفون‌های روی دوربین.
مشابه اکثر میکروفون‌های داخل دوربین، میکروفون‌های استریو هم دو کانال صدا را ضبط می‌کنند، یک کانال برای سمت راست و یک کانال برای سمت چپ. این میکروفون‌ها در مکان‌های عمومی که می‌خواهید صدای محیط را به طور کامل و واضح ضبط کنید، مفید هستند، چون می‌توانند به بینندگان احساس دقیقی از موقعیتی که در آن قرار دارند، بدهند. به عنوان مثال میکروفون‌های رومیزی معمولا از نوع استریو هستند و برای ضبط یک گفتگو یا مصاحبه، بین دو مصاحبه شونده قرار می‌گیرند.
ما در دیجی آرکی، انواع میکروفون استریو ارزان قیمت مانند میکروفون بویا Boya BY-UM4 3.5mm Mini Flexible Microphoneکه مخصوص گوشی‌های هوشمند است تا مدل‌های پیشرفته‌تر مانند میکروفون دستی بویا BOYA BY-BM57 Microphone یا میکروفون رود RODE XDM-100 Dynamic USB Microphone که برای کارهای حرفه‌ای مانند ضبط موسیقی استفاده می‌شوند را ارائه می‌کنیم.
اگر برای ضبط صدای ویدیو، کمی تحقیق کنید، احتمالاً با فیلم‌بردارانی مواجه خواهید شد که به شما رکورد صدای اختصاصی را پیشنهاد می‌دهند. این رکوردر‌ها یا ضبط‌کننده‌های صدای پرتابل که در وب‌سایت دیجی آرکی در گروه جداگانه‌ای، جدای از میکروفون‌ها دسته‌بندی می‌شوند، دستگاه‌های ضبط یا رکوردر صدا ی اختصاصی هستند که صدا را بسیار تمیزتر ضبط می‌کنند.
این دستگاه‌ها کنترل جدی‌تر و حرفه‌ای تری بر نحوه ضبط صدا ارائه می‌دهند و برخی از آنها دارای ورودی‌های XLR برای میکروفون‌های حرفه‌ای رده بالا هم هستند.
مدل‌هایی مانند رکوردر ارزان قیمت رکوردر صدا زوم Zoom Recorder voice H2n 2 Blackنمونه‌های عالی از ضبط‌کننده‌های صدای قابل حمل هستند که قابلیت‌های مختلف ضبط باکیفیت را در یک بدنه جمع و جور و قابل حمل ارائه می‌دهند.
اضافه کردن یک ضبط‌کننده صدای قابل حمل به تجهیزات شما، امکان ضبط جداگانه صدا را فراهم می‌کند. در این روش، صدا و تصویر را به صورت جداگانه ضبط می‌کنید و طبیعتا باید این دو فایل را در مرحله ویرایش فیلم با هم همگام‌سازی یا سینک کنید. یعنی یک مرحله کار اضافی خواهید داشت.
با این حال، یک دستگاه صدای اختصاصی صدایی بسیار بهتر از میکروفون‌های دوربین شما ارائه می‌دهد و کنترل بهتر و دقیق‌تری روی صدا خواهید داشت که کیفیت بیشتر آن را تضمین می‌کند. علاوه بر این، اگر با رکوردر‌هایی که ورودی XLR دارند کار کنید، (مانند رکوردر زوم Zoom H6 Black Handy Recorder) کنترل بهتری بر صدا با حذف نویز جانبی بسیار بهتر و دریافت صدای تمیزتر در فواصل دور را فراهم می‌کند.
در حالت ایده‌آل و شرایط عالی، فردی در گروه شما به طور اختصاصی مسئول ضبط و صدابرداری است. خصوصا اینکه اگر از میکروفون بوم استفاده می‌کنید، داشتن یک اپراتور بوم اختصاصی نیز بسیار بهتر است. در غیر این صورت، معمولاً بهترین حالت قرارگیری میکروفون روی دوربین از طریق مانت‌های کفشک روی دوربین است یا به هر روشی که ممکن است به سه‌پایه متصل شود.
اگر به بخش پایه و نگهدارنده تجهیزات صدا در دیجی آرکی سر بزنید، انواع پایه‌ها و کیج نگهدارنده میکروفون را می‌بینید که برای اضافه کردن یک یا دو ابزار اضافی و همچنین بازوهای حرفه‌ای برای کنترل بهتر روی محل قرارگیری میکروفون بسیار کاربردی هستند.
همانطور که بدون مانیتور، فیلمی را ضبط نمی‌کنید، یک صدابرداری حرفه‌ای هم بدون هدفون صدایی را ضبط نمی‌کند. چرا که با مانیتورینگ صدا، می‌توانید به صورت زنده و در حین ضبط، تمامی جزئیات صدا را بشنوید. شاید به همین دلیل هم هست که خیلی از دوربین‌های پیشرفته مانند سونی A7 IVکه به صورت همزمان برای عکاسی و فیلمبرداری استفاده می‌شوند، هم دارای جک ورودی صدا و هم دارای جک خروجی صدا هستند. جک TRS 3.5mm Stereo Headphone Output که ما این خروجی را جک هدفون می‌نامیم.
بیشتر بخوانید: بررسی دوربین سونی A7 IV به روایت یک عکاس
فیلمبرداران از این خروجی برای کنترل صدای در حال ضبط استفاده می‌کنند. اما یک مورد مهم در لیست تجهیزات صدا برداری در فیلم سازی که کمتر مورد بحث قرار می‌گیرد، داشتن یک هدفون خوب است.
برای این منظور، به هدفونی نیاز دارید که پاسخ فرکانسی نسبتاً خنثی داشته باشد تا بتوانید صدای ضبط شده را به طور دقیق بررسی و ارزیابی کنید. شاید یک هدفون بسیار خوب برای گوش دادن موسیقی یا بازی در اختیار داشته باشید. اما برخی از مدل‌های هدفون‌های مخصوص موسیقی یا استفاده عمومی ممکن است صدا را برای ارائه باس بهتر یا صدای واضح‌تر تقویت کنند. در حالی که برای مانیتورینگ صدای خام، هدفون‌هایی با پاسخ فرکانسی متعادل یا دست نخورده بهتر هستند.
اگر به گروه هدفون و هندزفری در وب‌سایت دیجی آرکی سر بزنید، هدفون‌های ارزان قیمت مانند ایرپاد یسیدو Yesido Earbuds Wireless TWS18 را در آنجا می‌بینید. توجه داشته باشید که این هدفون‌ها برای استفاده عمومی همراه با تلفن‌های همراه استفاده می‌شوند و ارتباطی به صدابرداری ندارند.
چون نه تنها کیفیت آنها برای مانیتورینگ صدا مناسب نیست، بلکه اصولا امکان پخش صدای در حال ضبط توسط دوربین یا حتی موبایل را ندارند.
فیلمبرداران حرفه‌ای، برای مانیتورینگ صدا از هدفون‌های تخصصی مانند هدفون استودیویی ای کی جی AKG K92استفاده می‌کنند که توانایی تشخیص جزئی‌ترین اشکالات صدا را دارند.
ضبط صدا برای عکاسان می‌تواند به صورت بصری اینطور تعریف شود: سطوح صوتی دیجیتال شباهت‌هایی به نوردهی تصویر دیجیتال دارند. برای مثال، اگر صدای بلندتر و گِین (gain) پایین‌تری داشته باشید، صدای تمیزتری خواهید داشت، همانطور که نور بیشتر و ایزو (ISO) پایین‌تر منجر به عکس‌های تمیزتر و شفاف‌تر می‌شود.
امیدوارم در هنگام ضبط، نوعی نمایشگر سطوح صوتی به صورت یک نوار در پایین یا کنار صفحه دوربین خود داشته باشید. اعداد بر حسب دسی‌بل (dB) نشان‌دهنده‌ی بلندی صدای ضبط‌شده هستند. به طور کلی، ماندن در محدوده‌ی -۱۲ دسی‌بل تا -۶ دسی‌بل (منفی 12 تا منفی 6) برای اکثر کاربردها، از ضبط صدا تا ضبط افکت‌های صوتی، سطح مناسبی از صدا را به شما می‌دهد. با این حال، برای ضبط منابع صوتی ضعیف ممکن است نیاز باشد گِین را بیشتر افزایش دهید.
اما از آنجایی که وقتی حساسیت میکروفون افزایش می‌یابد، احتمال ورود صداهای ناخواسته محیط و ایجاد نویز دیجیتال نیز افزایش می‌یابد، می‌تواند منجر به صدای خروجی نامطلوب شود. چندین روش برای کاهش وجود سر و صدای ناخواسته‌ی پس‌زمینه و نویز دیجیتال وجود دارد که معمولا به راحتی می‌توان آنها را در اکثر نرم‌افزارهای ویرایش صدا اجرا کرد.
حالت بهینه برای ما، گین پایین‌تر در مقابل صدای بالاتر است و این موضوع در اغلب موارد ممکن نیست. به همین دلیل هم احتمال دارد که به دلیل استفاده از گین بیشتر، صدای تمیزی ضبط نشود. به همین دلیل هم صدابرداران، معمولا صدای صحنه را جداگانه وارد نرم‌افزارهای ویرایش صدا مانند Adobe Audition کرده و از فیلتر‌های مختلف برای رفع این اشکالات استفاده می‌کنند.
اگر هنگام ضبط صدا، از 0 دسی‌بل (صفر) عبور کنید، (که معمولاً با رنگ قرمز روی سطوح نمایش داده می‌شود) مشابه با سوختن هایلایت در عکس شما است. اطلاعات صدای بیشتر از صفر معمولا از بین می‌رود و بازیابی آن در نرم‌افزار هم بسیار دشوار است.
اگر از ضبط‌کننده‌ی صدای پرتابل استفاده می‌کنید، چند مزیت اضافی هم خواهید داشت. اولین مورد به احتمال زیاد فرمت فایل ضبط است که تقریباً همیشه باید آن را روی WAV تنظیم کنید. احتمالا فرمت MP3 نیز یکی از گزینه های رکوردر شماست، اما WAV کیفیت بسیار بالاتری دارد و امکان ویرایش بهتری نسبت به MP3 دارد. البته ممکن است فضای بیشتری نسبت به MP3 اشغال کند، اما آنقدر‌ها نیست و در مقابل فایل‌های عکس خام یا فیلمی که می‌گیرید چندان به چشم نمی‌آید. بنابراین همواره با بهترین کیفیت ممکن ضبط کنید.
در مرحله بعد، باید با فرکانس نمونه‌برداری (sampling frequency) و عمق بیت (bit depth) آشنا شوید. این موارد برای فیلمبرداری نسبتاً ساده است – اغلب فیلمبرداران برای ضبط صدا در پریمیر از یک استاندارد در حدود ۴۸ کیلوهرتز و ۱۶ یا ۲۴ بیت استفاده می‌کنند. می‌توانید در صورتی که رکوردر شما امکان ضبط بهتر دارد با تنظیمات بالاتر ضبط کنید، اما برای خرئوجی‌های ویدیویی عمومی غیرحرفه‌ای (مانند خروجی آنلاین یا فیلم‌ها و کلیپ‌های عادی)، احتمالاً تفاوتی در ضبط با فرکانس‌های بالاتر وجود نخواهد داشت.
علاوه بر داشتن تنظیمات صحیح، در برخی مکان‌ها نیز ترفندهای دیگری وجود دارد که می‌تواند به خروجی بهتر صدای ضبط شده شما کمک کنند. سطوح سخت اطراف شما می‌توانند صدا را منعکس کنند و میکروفون شما آن را دریافت کند. دیوار‌ها، سرامیک‌های کف زمین و حتی میزی که روی آن آنباکس می‌کنید یا آموزش می‌دهید می‌تواند صدا را منعکس کند و از کیفیت صدای شما بکاهد.
اگر دیوار‌ها یا زمین خارج از قاب شما است، از پتو برای پوشاندن این سطوح و کاهش نویز انعکاسی استفاده کنید. خیلی از یوتیوبر‌ها، سحط روی میزشان را با موکت‌های بسیار نازک می‌پوشانند. مطمئن شوید که هر چیزی که موتور دارد خاموش باشد. برای مثال، ممکن است در آشپزخانه متوجه صدای یخچال در پس‌زمینه نشوید، اما نمی‌خواهید بعداً در مرحله‌ی تدوین صدا با آن درگیر شوید. موتور کولر، فن سرویس بهداشتی، هواکش اتاق یا حتی صدای همهمه بیرون از پنجره در خیابان، می‌تواند نویز ایجاد کند.
یکی دیگر از کارهای مهم صدابرداران حرفه ای، ضبط “صدای محیط” است. اول مطمئن شوید که همه چیز ساکت است و سپس چند دقیقه از صدای خود محیط را به تنهایی ضبط کنید. نویز پس‌زمینه موجود در صدای محیط هر مکان با مکان دیگر و مشخصات کلی صوتی آن متفاوت است. این ضبط یک فایل ثابت در اختیار شما قرار می‌دهد که می‌توانید میزان نویز را از آن استخراج کرده و برای حذف نویز باقی صدا از آن استفاده کنید.
همچنین می‌توانید بعدا آن را روی صدای پس‌زمینه هم قرار دهید تا صدا در طول کل فیلمبرداری شما ثابت بماند. به ویژه از آنجایی که اغلب، گفتگو ممکن است از چندین کلیپ بریده شود و همین صدای پس زمینه می‌تواند کلیپ‌های تکه تکه را یکپارچه کند.
برای اطمینان از بهترین کیفیت صدای ممکن، لوازم جانبی خاصی در دسترس هستند، مانند:
این لوازم برای به حداقل رساندن صدای ناشی از حرکت و باد استفاده می‌شوند. یادتان باشد که اگر در محیط خارجی نیستید یا در حال حرکت ضبط نمی‌کنید، نیازی به استفاده از آنها ندارید. برخی از میکروفون‌ها، خودشان دارای کاور باد هستند. اما برخی از میکروفون‌ها را خودتان باید برایشان کاور جداگانه تهیه کنید.
این یک پایه بلند برای نزدیک کردن میکروفون به سوژه است که معمولا دستیار صدابردار آن را در دست نگه می‌دارد. اگر نباید میکروفون را در تصویر ببینید (مانند فیلمهای سینمایی)، برای نزدیک‌تر شدن به سوژه و دریافت صدای واضح‌تر، به آنها نیاز دارید.
اگر از میکروفون‌های حرفه‌ای سیم‌دار استفاده می‌کنید و کابل ان چندان بلند نیست، باید یک کابل انتقال صدای باکیفیت تهیه کنید. مطمئن شوید که روی کابل‌های باکیفیت سرمایه‌گذاری می‌کنید. زیرا صدا نسبت به سیگنال‌های ویدیوی دیجیتال، بسیار بیشتر در معرض نویز ناشی از کابل قرار دارد و کابل بی‌کیفیت، نویز خیلی زیادی ایجاد می‌کند.
پس از خواندن بخش فیلمبرداری برای عکاسان دیجیتال (قسمت 1) و شناخت ابزارهای ضروری فیلمبرداری برای عکاسان دیجیتال (2)، اکنون اصول اولیه صدا برداری در فیلم سازی، تنظیماتی که باید استفاده کنید و نحوه ضبط صدای باکیفیت را هم یاد گرفتید.
بنابراین می‌توانید با اطمینان خاطر به فیلمبرداری و ثبت تصاویر عالی بپردازید. تثبیت این اطلاعات در ذهن، به زمان و تمرین نیاز دارد، پس سعی کنید تک تک این موارد را در کارهای آینده خودتان رعایت کنید تا کم کم در ذهن‌تان پایدار شوند.
اگر سوالی دارید، آن را در بخش نظرات زیر کامنت کنید. دفعه بعدی، یک سری از جنبه‌های فنی‌تر ویدیوها یعنی گاماها، کدک‌ها و مراحل پس از تولید و تدوین را مورد بحث قرار خواهیم داد، پس با ما همراه باشید!
