سریال حشاشین، محصول سال 2024 مصر، که به روایت داستان زندگی حسن صباح، بنیانگذار فرقه اسماعیلیه می‌پرداخت، در اواخر فروردین 1404 از پلتفرم‌های نمایش خانگی ایران حذف و پخش آن ممنوع شد. این اقدام ساترا (سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر) با واکنش‌ها و بازخوردهای مختلفی از سوی مخاطبان و کارشناسان روبرو شد.
داستان حسن صباح، بنیانگذار فرقه اسماعیلیه:
تولد و تحصیلات:
حسن صباح در سال 480 هجری شمسی (1071 میلادی) در خانواده‌ای شیعه در شهر قم متولد شد.
از کودکی به علوم مختلف از جمله فلسفه، کلام، نجوم و ریاضیات علاقه داشت و در این زمینه‌ها به تحصیل پرداخت.
در جوانی به مصر سفر کرد و در آنجا با آراء و اندیشه‌های اسماعیلیه آشنا شد و به این فرقه شیعه گروید.
فعالیت‌های سیاسی:
حسن صباح پس از بازگشت به ایران، به فعالیت‌های سیاسی علیه حکومت سلجوقی پرداخت.
او معتقد بود که خلفای فاطمی در مصر، رهبران واقعی مسلمانان هستند و باید از آنها اطاعت کرد.
به همین دلیل، به تبلیغ آراء اسماعیلیه در میان مردم ایران پرداخت و بسیاری را به این فرقه جذب کرد.
تاسیس الموت:
در سال 497 هجری شمسی (1104 میلادی)، حسن صباح قلعه الموت در الموت را تصرف کرد و آن را به مرکز فرقه اسماعیلیه در ایران تبدیل کرد.
او با سازماندهی فدائیان، شبکه‌ای از قاتلان ماهر را تشکیل داد که وظیفه‌شان ترور مخالفان سیاسی و مذهبی بود.
اسماعیلیان تحت رهبری حسن صباح، مبارزات مسلحانه متعددی را علیه سلجوقیان انجام دادند و امنیت را در بسیاری از نقاط ایران به خطر انداختند.
مرگ و میراث:
حسن صباح در سال 518 هجری شمسی (1124 میلادی) درگذشت.
پس از مرگ او، جانشینانش به رهبری فرقه اسماعیلیه در الموت ادامه دادند و تا سقوط آن در سده هفتم هجری شمسی (سیزدهم میلادی) به مبارزات خود ادامه دادند.
حسن صباح به عنوان یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های تاریخ ایران شناخته می‌شود و تاثیر او بر جریان های سیاسی و مذهبی در منطقه خاورمیانه هنوز نیز قابل مشاهده است.
نکات قابل توجه:
داستان زندگی حسن صباح سرشار از راز و رمز است و روایات متعددی از آن در منابع تاریخی وجود دارد.
برخی از مورخان او را به عنوان یک رهبر سیاسی مصلح و برخی دیگر او را به عنوان یک قاتل بی‌رحم می‌شناسند.
فارغ از قضاوت درباره شخصیت حسن صباح، نمی‌توان نقش او را در تاریخ ایران و منطقه خاورمیانه انکار کرد.
دلایل ممنوعیت:
تحریف تاریخ: مقامات ساترا دلیل اصلی ممنوعیت این سریال را تحریف وقایع تاریخی و ارائه تصویری نادرست از ایرانیان و اسلام دانستند.
ترویج خشونت: برخی منتقدان، صحنه‌های خشونت‌آمیز سریال را مغایر با ارزش‌ها و فرهنگ ایرانی دانسته و به عنوان یکی از دلایل ممنوعیت آن مطرح کردند.
اشکالات مذهبی: عده‌ای دیگر از مخالفان سریال، به نمایش برخی موارد مغایر با آموزه‌های شیعه در این سریال اشاره کردند و خواستار ممنوعیت پخش آن شدند.
بازخوردها:
مخاطبان: بسیاری از مخاطبان که از تماشای این سریال لذت می‌بردند، از ممنوعیت ناگهانی آن ابراز نارضایتی کردند. برخی معتقد بودند که ممنوعیت راه حل مناسبی نیست و می‌شد با راهکارهای دیگر مانند نقد و بررسی به محتوای سریال پرداخت.
کارشناسان: برخی کارشناسان معتقد بودند که ممنوعیت سریال حشاشین نوعی سانسور ناجح است و می‌توانست با ارائه راهکارهای جایگزین مانند ساخت سریال‌های تاریخی با کیفیت به جای ممنوعیت اقدام کرد.
مقایسه با سایر سریال‌ها: عده‌ای دیگر معتقد بودند که سریال‌های دیگر با محتوای مشابه نیز در حال پخش هستند و ممنوعیت تنها متوجه سریال حشاشین شده که نشان‌دهنده اعمال سلیقه است.
ابعاد حقوقی:
مالکیت معنوی: پلتفرم‌های نمایش خانگی که پخش سریال را برعهده داشتند با ممنوعیت آن متضرر شدند و ممکن است از طریق م مراجع قانونی اقدام به پیگیری 損害 و زیان خود کنند.
نتیجه‌گیری:
ممنوعیت سریال حشاشین، موضوعی پیچیده با ابعاد مختلف است که هنوز نیز مورد بحث و بررسی کارشناسان و مخاطبان قرار دارد. به نظر می‌رسد برای مدیریت محتوای رسانه‌های تصویری به جای ممنوعیت مطلق، راهکارهای موثرتر و جامع‌تری مانند نقد و بررسی محتوا، آموزش بیننده و حمایت از تولید محتوای باکیفیت نیاز باشد.
نکات تکمیلی:
برخی منابع از فشار گروه‌های سیاسی و مذهبی برای ممنوعیت این سریال نیز خبر داده‌اند.
ممنوعیت سریال حشاشین در ایران بازتاب رسانه‌ای گسترده‌ای در خارج از کشور نیز داشته است.
