برای ارزیابی و رتبه‌بندی کشورها، شاخص‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام جنبه‌های خاصی از توسعه و پیشرفت را اندازه‌گیری می‌کنند. در این پست به بررسی موارد مهمی از انها میپردازم :
این شاخص توسط سازمان ملل متحد ارائه می‌شود و سطح توسعه انسانی کشورها را بر اساس سه معیار اصلی اندازه‌گیری می‌کند:
- امید به زندگی: میانگین طول عمر افراد.
- سطح آموزش: میانگین سال‌های تحصیل و سال‌های مورد انتظار تحصیل.
- درآمد سرانه: درآمد ناخالص ملی (GNI) به ازای هر نفر.
- کاربرد: کشورها را بر اساس رفاه و کیفیت زندگی شهروندان رتبه‌بندی می‌کند.
HDI Index
ارزش کل کالاها و خدمات تولید شده در یک کشور در یک سال را GDP گویند . که کاربرد آن , نشان‌دهنده قدرت اقتصادی یک کشور است.
حال مواردی که در GDP محاسبه می‌شوند:
1. کالاهای نهایی: کالاهایی که برای مصرف نهایی تولید می‌شوند (مثل خودرو، لوازم خانگی، مواد غذایی).
2. خدمات نهایی: خدمات ارائه شده به مصرف‌کنندگان نهایی (مثل خدمات پزشکی، آموزشی، بانکی، گردشگری).
3. ساخت و ساز: ارزش ساختمان‌ها و زیرساخت‌های جدید ساخته شده در کشور.
4. سرمایه‌گذاری: خرید ماشین‌آلات، تجهیزات و سایر سرمایه‌های فیزیکی توسط کسب‌وکارها.
5. صادرات خالص: ارزش کالاها و خدمات صادراتی منهای ارزش کالاها و خدمات وارداتی. ( مثال: اگر یک کشور ۱۰۰ میلیون دلار صادرات و ۸۰ میلیون دلار واردات داشته باشد، صادرات خالص آن ۲۰ میلیون دلار است.)
پست های بیشتر...
GDP Index
مواردی که در GDP محاسبه نمی‌شوند:
1. کالاهای واسطه‌ای: کالاهایی که برای تولید کالاهای نهایی استفاده می‌شوند (مثل مواد اولیه یا قطعات).
2. فعالیت‌های غیررسمی و زیرزمینی: فعالیت‌های اقتصادی که به طور رسمی ثبت نمی‌شوند (مثل کارهای غیرقانونی یا کارهای خانگی بدون دستمزد).
3. فعالیت‌های مالی خالص: خرید و فروش سهام، اوراق قرضه و سایر ابزارهای مالی.
4. کالاهای دست‌دوم: کالاهایی که قبلاً تولید و فروخته شده‌اند و اکنون دوباره فروخته می‌شوند.
5. انتقالات مالی: پرداخت‌هایی که در ازای کالا یا خدماتی انجام نمی‌شوند (مثل کمک‌های بلاعوض، حقوق بازنشستگی، بورسیه‌ها).
6. فعالیت‌های خارج از مرزهای کشور: کالاها و خدماتی که توسط شرکت‌های داخلی در خارج از کشور تولید می‌شوند.
این شاخص سطح شادی و رضایت شهروندان یک کشور را بر اساس عوامل : حمایت اجتماعی - آزادی - سلامت - درآمد - سخاوت - فساد پایین
Read More
این شاخص بر اساس عواملی مانند: امنیت - بهداشت - آموزش - محیط زیست - زیرساخت‌ها کیفیت زندگی در یک کشور را اندازه‌گیری می‌کند.
این شاخص توسط سازمان شفافیت بین‌الملل ارائه می‌شود و سطح فساد در بخش‌های دولتی و خصوصی یک کشور را اندازه‌گیری می‌کند.
این شاخص سطح نوآوری کشورها را بر اساس :
- تحقیق و توسعه
- ثبت اختراعات
- آموزش عالی
- زیرساخت‌های فناوری
ین شاخص سطح آزادی اقتصادی در یک کشور را بر اساس عواملی مانند: - آزادی تجارت - حقوق مالکیت - اندازه دولت - مقررات اندازه‌گیری می‌کند.
این شاخص سطح برابری جنسیتی در یک کشور را بر اساس عواملی مانند:
- مشارکت اقتصادی زنان
- دسترسی به آموزش
- سلامت
- مشارکت سیاسی
اندازه‌گیری می‌کند.
این شاخص عملکرد کشورها در زمینه حفاظت از محیط زیست را بر اساس عواملی مانند:
- کیفیت هوا
- مدیریت آب
- تنوع زیستی
- تغییرات اقلیمی
اندازه‌گیری می‌کند.
این شاخص سطح صلح و امنیت در یک کشور را بر اساس عواملی مانند:
- سطح جرایم
- درگیری‌های داخلی و خارجی
- هزینه‌های نظامی
اندازه‌گیری می‌کند.
حال وقتشه بپردازیم به بررسی شاخص های ذکر شده در 8 کشور دنیا در نقاط مختلف :
در اینجا به بررسی ۱۰ شاخص مهم برای کشورهای « آمریکا، بریتانیا، عربستان، ایران، پاکستان، امارات، تایلند و روسیه» می‌پردازیم. داده‌ها بر اساس آخرین آمارهای موجود (معمولاً سال ۲۰۲۲ یا ۲۰۲۳ - منبع داده DeepSeek) هستند. توجه داشته باشید که برخی از داده‌ها ممکن است تقریبی باشند، زیرا آمارها به‌طور مداوم به‌روزرسانی می‌شوند.
۱. شاخص توسعه انسانی (HDI - 2022)
- **آمریکا:** ۰.۹۲۱ (رتبه ۱۷ جهانی)
- **بریتانیا:** ۰.۹۲۹ (رتبه ۱۳ جهانی)
- **عربستان:** ۰.۸۵۵ (رتبه ۳۵ جهانی)
- **ایران:** ۰.۷۷۴ (رتبه ۷۶ جهانی)
- **پاکستان:** ۰.۵۴۴ (رتبه ۱۶۱ جهانی)
- **امارات:** ۰.۹۱۱ (رتبه ۲۶ جهانی)
- **تایلند:** ۰.۸۰۰ (رتبه ۶۶ جهانی)
- **روسیه:** ۰.۸۲۲ (رتبه ۵۲ جهانی)
۲. تولید ناخالص داخلی (GDP - ۲۰۲۳)**
- **آمریکا:** ۲۶ تریلیون دلار (رتبه ۱ جهانی)
- **بریتانیا:** ۳.۱ تریلیون دلار (رتبه ۶ جهانی)
- **عربستان:** ۱.۱ تریلیون دلار (رتبه ۱۸ جهانی)
- **ایران:** ۳۶۶ میلیارد دلار (رتبه ۴۱ جهانی)
- **پاکستان:** ۳۷۶ میلیارد دلار (رتبه ۴۰ جهانی)
- **امارات:** ۵۰۳ میلیارد دلار (رتبه ۳۲ جهانی)
- **تایلند:** ۵۴۲ میلیارد دلار (رتبه ۲۹ جهانی)
- **روسیه:** ۱.۸ تریلیون دلار (رتبه ۱۱ جهانی)
۳. شاخص شادی جهانی (World Happiness Report - 2023)**
- **آمریکا:** رتبه ۱۵
- **بریتانیا:** رتبه ۱۹
- **عربستان:** رتبه ۳۰
- **ایران:** رتبه ۱۱۰
- **پاکستان:** رتبه ۱۰۸
- **امارات:** رتبه ۲۶
- **تایلند:** رتبه ۶۰
- **روسیه:** رتبه ۷۰
۴. شاخص کیفیت زندگی (Quality of Life Index - 2023)**
- **آمریکا:** رتبه ۲۰
- **بریتانیا:** رتبه ۱۵
- **عربستان:** رتبه ۴۰
- **ایران:** رتبه ۷۶
- **پاکستان:** رتبه ۹۲
- **امارات:** رتبه ۳۵
- **تایلند:** رتبه ۵۰
- **روسیه:** رتبه ۵۹
۵. شاخص فساد (Corruption Perceptions Index - 2022)**
- **آمریکا:** رتبه ۲۴ (امتیاز ۶۹ از ۱۰۰)
- **بریتانیا:** رتبه ۱۸ (امتیاز ۷۳ از ۱۰۰)
- **عربستان:** رتبه ۵۴ (امتیاز ۵۱ از ۱۰۰)
- **ایران:** رتبه ۱۴۷ (امتیاز ۲۵ از ۱۰۰)
- **پاکستان:** رتبه ۱۴۰ (امتیاز ۲۷ از ۱۰۰)
- **امارات:** رتبه ۲۷ (امتیاز ۶۷ از ۱۰۰)
- **تایلند:** رتبه ۱۰۱ (امتیاز ۳۶ از ۱۰۰)
- **روسیه:** رتبه ۱۳۷ (امتیاز ۲۸ از ۱۰۰)
۶. شاخص نوآوری جهانی (Global Innovation Index - 2023)**
- **آمریکا:** رتبه ۲
- **بریتانیا:** رتبه ۴
- **عربستان:** رتبه ۵۱
- **ایران:** رتبه ۶۵
- **پاکستان:** رتبه ۹۹
- **امارات:** رتبه ۳۴
- **تایلند:** رتبه ۴۳
- **روسیه:** رتبه ۴۵
۷. شاخص آزادی اقتصادی (Economic Freedom Index - 2023)**
- **آمریکا:** رتبه ۲۵
- **بریتانیا:** رتبه ۲۴
- **عربستان:** رتبه ۷۲
- **ایران:** رتبه ۱۶۸
- **پاکستان:** رتبه ۱۵۲
- **امارات:** رتبه ۲۸
- **تایلند:** رتبه ۷۱
- **روسیه:** رتبه ۱۱۳
۸. شاخص برابری جنسیتی (Gender Equality Index - 2022)**
- **آمریکا:** رتبه ۲۷
- **بریتانیا:** رتبه ۲۳
- **عربستان:** رتبه ۱۴۶
- **ایران:** رتبه ۱۵۰
- **پاکستان:** رتبه ۱۵۳
- **امارات:** رتبه ۷۲
- **تایلند:** رتبه ۷۹
- **روسیه:** رتبه ۸۱
۹. شاخص محیط زیست (Environmental Performance Index - 2022)**
- **آمریکا:** رتبه ۴۳
- **بریتانیا:** رتبه ۲
- **عربستان:** رتبه ۸۲
- **ایران:** رتبه ۱۱۴
- **پاکستان:** رتبه ۱۴۲
- **امارات:** رتبه ۷۷
- **تایلند:** رتبه ۷۹
- **روسیه:** رتبه ۵۸
**۱۰. شاخص امنیت جهانی (Global Peace Index - 2023)**
- **آمریکا:** رتبه ۱۳۱
- **بریتانیا:** رتبه ۳۷
- **عربستان:** رتبه ۸۵
- **ایران:** رتبه ۱۴۶
- **پاکستان:** رتبه ۱۵۳
- **امارات:** رتبه ۵۲
- **تایلند:** رتبه ۱۰۳
- **روسیه:** رتبه ۱۶۰
کشورهای توسعه‌یافته مانند «آمریکا» و «بریتانیا» در اکثر شاخص‌ها رتبه‌های بالاتری دارند، در حالی که کشورهای در حال توسعه مانند «ایران» و «پاکستان» در برخی شاخص‌ها (مانند فساد، برابری جنسیتی و امنیت) با چالش‌های بیشتری مواجه هستند. کشورهای نفتی مانند «عربستان» و «امارات» در شاخص‌های اقتصادی و کیفیت زندگی عملکرد بهتری دارند
