ایزوپروپیل الکل یا الکل مالشی یکی از ایزومرهای ساختاری پروپانول (پروپیل الکل) است. این ترکیب شیمیایی دارای فرمول مولکولی C3H8Oاست. این ترکیب شیمیایی مایعی شفاف، بی‌رنگ، فرار و دارای بوی قوی الکلی یا استون مانند است. این حلال بسیار قابل اشتعال است و نقطه اشتعال آن در حدود 11 تا 13 درجه سانتی گراد است. ایزوپروپیل الکل در اکثر حلال ها از جمله آب محلول است.
ایزوپروپیل الکل یک عامل استریل کننده رایج با خواص ضد باکتریایی است که در بسیاری از محصولات پاک کننده از جمله دستمال مرطوب، ضدعفونی کننده دست و محصولات اسپری در هوا استفاده می شود. این ترکیب شیمیایی همچنین کاربردهای موثری در بیمارستان ها و مراکز درمانی برای از بین بردن پاتوژن های پوستی دارد.
این ترکیب شیمیایی به صورت سنتتیک با استفاده از چندین روش تجاری هیدراتاسیون مستقیم و غیرمستقیم تولید می شود. در روش مستقیم (مدرن تر) پروپن بسیار با کیفیت (90-99٪) با آب و یک کاتالیزور اسیدی واکنش می دهد. این دو ترکیب شیمیایی باهم گرم می شوند و بخار تولید شده از یک راکتور که حاوی رزین های تبادل یونی کاتیون پلی استایرن سولفونه است، عبور داده می شود. در انتها ایزوپروپیل الکل بدست می آید.
روش غیرمستقیم یک فرآیند دو مرحله ای است. مرحله اول واکنش پروپن و اسید سولفوریک برای تشکیل استرهای سولفات و مرحله دوم هیدرولیز استرهای سولفونات به ایزوپروپیل الکل است. در این واکنش راکتورهای جداگانه ای برای دو مرحله مختلف استفاده می شوند. برخلاف روش مستقیم این فرآیند می تواند از درجه کیفیت پایین تری از پروپن استفاده کرد.
ایزوپروپیل الکل باید در مکانی خشک و خنک و در دمای اتاق نگهداری شود (از نگهداری در محیط های گرم خودداری شود). این ترکیب شیمیایی می تواند در طول زمان با اکسیژن موجود در هوا واکنش داده و پراکسیدهای ناپایداری را تشکیل دهد که در صورت نگهداری نادرست می تواند منفجر شود.
محیط باید به خوبی تهویه شود و این ترکیب شیمیایی را از عوامل اکسید کننده دور نگه داشته شود. ایزوپروپیل الکل همچنین باید از نور مستقیم خورشید، گرما و جرقه یا شعله محافظت شود زیرا بسیار قابل اشتعال است. ظروف ساخته شده از فولاد ضد زنگ، آلومینیوم یا فولاد کربنی برای ذخیره سازی این ترکیب شیمیایی مناسب هستند.
استنشاق ایزوپروپیل الکل می تواند باعث تحریک و سوزش در دهان، گلو، چشم و بینی شود. بلع این ترکیب شیمیایی می تواند منجر به خواب آلودگی، سرگیجه، افزایش ضربان قلب، ناراحتی معده و در موارد شدیدتر، مشکلات قلبی شود. توصیه می شود هنگام استفاده از این ترکیب شیمیایی همیشه از وسایل محافظت شخصی مانند عینک و ماسک استفاده کنید.
ایزوپروپیل الکل همچنین به راحتی از طریق پوست جذب می شود. در نتیجه، تماس طولانی یا مکرر این ترکیب شیمیایی با پوست می تواند باعث بروز بثورات پوستی، خارش، خشکی پوست و قرمزی شود.
ایزوپروپیل الکل هم به عنوان یک واسطه و هم به عنوان حلال در صنایع شیمیایی استفاده می شود. موارد استفاده از این ترکیب شیمیایی عبارتند از:
ایزوپروپیل الکل به عنوان یک حلال و مایع پاک کننده بسیار استفاده می شود. زیرا در مقایسه با سایر جایگزین ها غیر سمی است. بنابراین از این ترکیب شیمیایی در صنایع مختلف به عنوان حلال بسیار استفاده می شود.
ایزوپروپیل الکل به عنوان یک واسطه شیمیایی در ساخت استون و محصولات جانبی آن از طریق فرآیند اکسیداسیون استفاده می شود. کاربردهای دیگر این ترکیب شیمیایی شامل استری شدن برای تولید ایزوپروپیل استات و واکنش با فلز آلومینیوم و تتراکلرید تیتانیوم برای تشکیل تیتانیوم و ایزوپروپوکسید آلومینیوم است.
ایزوپروپیل الکل به ویژه برای تمیز کردن سطوح شیشه ای مانند آینه ها و پنجره ها مفید است. فراریت بالای این ماده شیمیایی به این معنی است که خیلی سریع تبخیر می شود و هیچ اثر یا رگه ای بر روی شیشه باقی نمی گذارد. معمولاً در صنعت الکترونیک برای تمیز کردن قطعات تخصصی پس از ساخت مورد استفاده قرار می گیرد.
مصارف ایزوپروپیل الکل در صنعت خودروسازی شامل استفاده در محصولات ضد یخ، چسب ها، افزودنی های پوشش و رنگ ها است. به دلیل خشک شدن سریع و اثر پاک کنندگی عالی برای حذف بقایای برچسب نیز استفاده می شود.
