واکنش پذیری فلزات یکی از مباحث جذاب در علم شیمی است و تحت تاثیر عوامل مختلف و نوع فلز متفاوت است. واکنش پذیری فلزات را می توان با بررسی جایگاه آنها در جدول مندلیف تا حدودی مشخص کرد. علاوه بر این در جدولی به نام جدول واکنش پذیری یا سری واکنش پذیری نیز می توانید به قدرت فلزات مختلف برای انجام واکنش های شیمیایی پی ببرید.
واکنش پذیری فلزات حائز اهمیت است زیرا می توان از آنها برای تولید ترکیبات جدید و کاربردی استفاده کرد. علاوه بر این می توان واکنش پذیرترین و واکنش ناپذیرترین فلزات را مشخص کرد که برای طراحی واکنش های شیمیایی حائز اهمیت است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه با این مقاله از نشریه جهان شیمی فیزیک همراه ما باشید.
وضعیت لایه ظرفیت مهمترین عاملی است که بر واکنش پذیری فلزات مختلف تاثیر می گذارد. بر این اساس فلزات قلیایی و فلزات قلیایی خاکی واکنش پذیرترین فلزات در جدول تناوبی هستند تا جاییکه آنها را زیر نفت نگه داری می کنند. طلا و پلاتین در مقابل جزء واکنش ناپذیرترین فلزات هستند و به همین دلیل در کاربردهای خاص مورد استفاده قرار می گیرند.
در رابطه با فلزات در گروه های مختلف جدول تناوبی نیز باید بدانید که با افزایش شعاع اتمی واکنش پذیری آنها افزایش می یابد زیرا با افزایش شعاع اتمی جاذبه هسته اتم بر روی الکترون های لایه های آخر کمتر شده و آنها با سهولت بیشتری وارد واکنش می شوند. در واقع دلیل واکنش پذیری فلزات و همه عناصر دیگر رسیدن به پایداری و آرایش گازهای نجیب است. بر این اساس فلزات الکترون از دست می دهند و غیر فلزات الکترون به دست می آورند تا به آرایش اتمی پایدار برسند.
واکنش پذیری فلزات واسطه نیز به وضعیت خالی یا نیمه پر بودن لایه ظرفیت آنها بستگی دارد. واکنش پذیری فلزات واسطه بطورکلی کمتر از فلزات قلیایی و قلیایی خاکی است ولی در بین آنها عناصر فلزی بسیار مهمی وجود دارد که در انواع واکنش های شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند. واکنش پذیری فلزات و فلزات واسطه برای تهیه آلیاژها بسیار مهم است و آگاهی از سطح واکنش پذیری فلزات کمک قابل توجهی به بهینه سازی واکنش های شیمیایی خواهد کرد.
در مدارس برای نشان دادن واکنش پذیری فلزات به دانش آموزان از کات کبود یا سولفات مس استفاده می کنند. در این آزمایش معمولا فلزاتی مانند منیزیم ، روی ،آهن ، آلومینیوم ، قلع ، سرب و مس در محلول کات کبود قرار گرفته و شدت واکنش پذیری آنها بررسی می شود.
