اسید فسفریک ترکیبی با فرمول شیمیایی H3PO4 و کاربردهای گسترده در صنعت و فرآوری مواد غذایی است. اسید فسفریک در شکل خالص آن یک کریستال بی رنگ و بی بو است که از سنگ ها با اسید سولفوریک یا با سوزاندن فسفر عنصری و افزودن آب به محصول جانبی استخراج می شود. این ترکیب یک اسید خورنده است و در تماس با الکل ها، کتون ها و سایر ترکیبات آلی می تواند بخارات سمی ایجاد کند. از آن در کودها، خوراک دام، صابون و مواد شوینده، پولیش، رنگ، جلا دادن فلزات و در بسیاری از محصولات غیرخوراکی دیگر استفاده می شود.
این ماده به نوشابه‌ها اضافه می‌شود تا طعم تندتر و تلخ‌تری داشته باشد و به کاهش رشد کپک‌ها و باکتری‌ها در فرمول‌های شیرین کمک می کند. به طور کلی، اسید فسفریک یک ماده شیمیایی خطرناک نیست، اما در صورت استفاده از آن در آزمایشگاه، باید نکات ایمنی رعایت شود. خرید اسید فسفریک از فروشگاه های اینترنتی به راحتی در اندازه های مختلف امکان پذیر است.
غلیظ کردن محلول اسید فسفریک باعث کاهش PH و اسیدی شدن آن می شود. اسید فسفریک غلیظ به اندازه کافی اسیدی است که خطرناک باشد. با توجه به MSDS، اسید فسفریک غلیظ بسیار خورنده است و در صورت بلعیدن می تواند صدمات جدی از جمله سوختگی های شدید در دهان و گلو ایجاد کند. اگر این محلول با چشم شما تماس پیدا کند، ممکن است باعث آسیب دائمی چشم شود و تماس پوستی ممکن است باعث سوختگی شدید شود. هنگام خرید اسید فسفریک به غلظت و گرید آن توجه کنید.
مخلوط کردن اسید فسفریک با سیانیدها، سولفیدها، فلوریدها، پراکسیدهای آلی و ترکیبات آلی هالوژنه می تواند بخارات سمی ایجاد کند. این نوع آزمایش ها برای ایمنی باید زیر یک هود بخار انجام شود. واکنش اسید فسفریک با کلریدها و فولاد ضد زنگ ممکن است گاز هیدروژن را آزاد کند که به طور بالقوه قابل اشتعال و انفجار است. افزودن اسید فسفریک به نیترومتان یک مخلوط انفجاری ایجاد می کند و اسید فسفریک نیز ممکن است به صورت انفجاری با بوروهیدرید سدیم واکنش نشان دهد. باید جدا از ترکیباتی که می تواند به شدت با آنها واکنش نشان دهد نگهداری شود.
هنگامی که اسید فسفریک استنشاق می شود یا با پوست و سایر بافت های بدن تماس پیدا می کند، می تواند باعث درماتیت، درد، ریزش اشک ، تاری دید، مشکل در بلع یا تنفس و مشکلات گوارشی شود. بیشتر این عوارض جانبی در کارخانه‌های تولید صنعتی رخ می‌دهد که در آن از سطوح غلیظ اسید فسفریک استفاده می‌شود. مقدار اسید فسفریک اضافه شده به نوشابه ها و سایر غذاها در مقایسه بسیار کم است اما عوارض زیر را در پی خواهد داشت:
مطالعه‌ای که در سال 2000 در "آرشیو پزشکی کودکان و نوجوانان" منتشر شد، نشان داد که دختران نوجوان ورزشکاری که کولا مصرف می‌کنند، پنج برابر بیشتر از کسانی که نوشابه‌های کولا مصرف نمی‌کنند، در معرض خطر شکستگی استخوان هستند. آزمایشات اشعه ایکس بر روی 1672 زن در مطالعه پوکی استخوان بین سال‌های 1996 و 2001 نشان داد کولاهای حاوی اسید فسفریک - اما نه نوشابه‌های گازدار شفاف که به جای آن از اسید سیتریک استفاده می‌کنند - با تراکم استخوان پایین در زنان مرتبط است.
با این حال یک مطالعه بالینی در مرکز تحقیقات پوکی استخوان دانشگاه کریتون، که در سال 2001 در مجله آمریکایی تغذیه بالینی منتشر شد، هیچ تاثیری از نوشابه های گازدار حاوی اسید فسفریک بر دفع کلسیم در استخوان پیدا نکرد.
فرسایش دندان یکی از نگرانی های اصلی در مورد قرار گرفتن طولانی مدت دندان های شما در معرض نوشیدنی های اسیدی است. اما معمولا دندان ها هنگام مصرف نوشابه مدت طولانی در معرض آن قرار نمی گیرند و حتی با مسواک زدن اثر اسیدی اسید فسفریک از بین خواهد رفت.
تیمی از موسسه ملی بهداشت عادات غذایی 465 فرد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی و 467 فرد سالم را بررسی کردند. نتایج که در ژورنال "اپیدمیولوژی" در جولای 2007 منتشر شد، نشان داد که نوشیدن دو یا بیشتر کولا در روز، رژیمی یا منظم، با خطر دو برابری ابتلا به بیماری کلیوی مرتبط است. محققان نتوانستند علت دقیق نتایج را مشخص کنند اگرچه آنها خاطرنشان کردند که اسید فسفریک با تغییرات ادراری مرتبط است که باعث ایجاد سنگ کلیه می شود.
روش نگهداری اسید فسفریک
پس از خرید اسید فسفریک این ترکیب را در مکانی با تهویه مناسب و در یک ظرف مقاوم در برابر خوردگی با پوشش داخلی مقاوم و دور از ترکیبات شیمیایی دیگر نگهداری کنید.
