اسید لاکتیک که همچنین به عنوان اسید شیر شناخته می شود، یک ترکیب شیمیایی است که در چندین فرآیند بیوشیمیایی نقش دارد. اولین بار در سال 1780 توسط یک شیمیدان سوئدی به نام کارل ویلهلم شیله جداسازی شد و یک اسید کربوکسیلیک است. این ترکیب با آب یا اتانول قابل اختلاط است و خاصیت جذب رطوبت دارد. در ادامه مقاله در رابطه با عوارض اسید لاکتیک توضیحات بیشتری ارائه می شود.
اسید لاکتیک یک مایع بی رنگ، بی بو و شربتی است که به دو شکل ایزومر D-لاکتیک اسید و L-لاکتیک اسید وجود دارد. ایزومرها در خواص شیمیایی و فیزیکی با یکدیگر متفاوت هستند. فرم D در طی واکنش های متابولیکی که در بافت ماهیچه ای اتفاق می افتد، تولید می شود، در حالی که فرم L توسط سلول های مخمر تولید می شود. تولید مصنوعی اسید لاکتیک منجر به محصولی می شود که از مقادیر مساوی از فرم های D و L تشکیل شده است، مخلوطی که به عنوان مخلوط راسمیک شناخته می شود.
در سلول های عضلانی، اسید لاکتیک محصول تنفس بی هوازی است، فرآیندی که در آن گلوکز در غیاب اکسیژن برای تولید انرژی مورد نیاز سلول ها اکسید می شود. اگرچه مقداری اسید لاکتیک همیشه در سلول های ماهیچه ای در غلظت های بسیار کم تولید می‌شود، اما در حین ورزش زمانی که سلول ها مقادیر کافی اکسیژن برای متابولیسم هوازی از طریق مسیرهای طبیعی دریافت نمی‌کنند، تجمع می یابد. یکی از عوارض اسید لاکتیک ایجاد خستگی عضلانی است.
اسید لاکتیک توسط مخمر در طی فرآیند تخمیر نیز تولید می شود. تخمیر فرآیندی است که طی آن سلول های مخمر گلوکز را به الکل و دی اکسید کربن تبدیل می کنند. سلول های مخمر تقریباً از همان آنزیمی در تخمیر استفاده می کنند که سلول های ماهیچه ای در تنفس بی هوازی استفاده می کنند. آنزیم سلول عضلانی و آنزیم مخمر فقط در جهت گیری یک گروه از اتم ها با هم تفاوت دارند و در نتیجه در یک مورد ایزومر D و در مورد دیگر ایزومر L تولید می شود.
یک فرآیند مصنوعی برای تولید اسید لاکتیک برای اولین بار در سال 1963 معرفی شد. این فرآیند با افزودن سیانید هیدروژن (HCN) به استالدئید (اتانال؛ CH3CHO) آغاز می‌شود که منجر به تشکیل لاکتونیتریل (CH3CH2OCN) می‌شود. سپس لاکتونیتریل با استفاده از یک اسید قوی مانند اسید سولفوریک به عنوان کاتالیزور برای ساخت اسید لاکتیک هیدرولیز می شود.
بیش از یک قرن، ورزشکاران و فیزیولوژیست ها اسید لاکتیک را عامل اصلی خستگی در حین تمرینات شدید می دانستند. با این حال، دانشمندان اکنون می دانند که اسید لاکتیک در واقع به جلوگیری از خستگی عضلات کمک می کند. درد عضلانی که زمانی تصور می شد ناشی از عوارض اسید لاکتیک است، بیشتر در نتیجه سلول های عضلانی آسیب دیده ناشی از استفاده بیش از حد است.
به عنوان یک افزودنی طعم دهنده، طعم ترش یا تند به غذاها و نوشیدنی ها اضافه می کند و همچنین به عنوان یک نگهدارنده برای جلوگیری از خراب شدن آنها عمل می کند. اسید لاکتیک دارای چندین مصارف صنعتی مهم نیز می باشد که مهمترین آنها تولید سایر مواد شیمیایی آلی به ویژه اتیل لاکتات، اکریلیک اسید، پروپیلن گلیکول و پلیمر معروف به پلی اکتید است. سایر کاربردهای تجاری و صنعتی اسید لاکتیک عمل به عنوان یک کاتالیزور در تولید انواع خاصی از پلاستیک است.
اسید لاکتیک در غلظت های معمولی هیچ خطر ایمنی یا سلامتی برای انسان یا سایر حیوانات ندارد. با این حال، یکی از پیامدهای سلامتی مرتبط با اسید لاکتیک، وضعیتی به نام نقرس است، نوعی آرتریت که باعث درد شدید در مفاصل می شود. نقرس در اثر تجمع اسید اوریک در خون ایجاد می شود.
از آنجایی که اسید لاکتیک از دفع اسید اوریک از بدن جلوگیری می کند، افرادی که تجمع اسید لاکتیک بیش از حد دارند، که معمولاً به دلیل مصرف زیاد الکل ایجاد می شود، ممکن است کریستال های اسید اوریک اضافی در خون و مفاصل داشته باشند که منجر به نقرس شود.
سطوح بالای اسید لاکتیک در پاسخ به فعالیت بدنی نباید برای افراد سالم خطری ایجاد کند با اینحال اسیدوز لاکتیک می تواند خطر عوارض جدی و حتی مرگ را در افرادی که بیماری خاص دارند، افزایش دهد.
در صورت بروز علائم اسیدوز لاکتیک، همیشه فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید. اگر مشکل سلامتی دارید که شما را در معرض خطر قرار می دهد، قبل از شروع یک برنامه ورزش شدید، با پزشک خود مشورت کنید.
