فتوسل (Photocell) در واقع یک مقاومت نوری (Photo resistor) و یا یک مقاومت وابسته به نور (Light-Dependent Resistor) است که به اصطلاح به آن LDR هم گفته می شود. در حقیقت این مقاومت شباهت زیادی به مقاومت های متغیر دارد که با استفاده از تابش نور، مقدارش تغییر می کند.
فتوسل یک نوع سنسور است که یکی از کاربردهای آن برای روشن کردن اتوماتیک روشنایی ها و در ترانس دست دوم است و بیشتر از این سنسور در مکان هایی مورد استفاده قرار می گیرد که با تاریک شدن هوا به صورت اتوماتیک و خودکار روشنایی هایی که به این سنسور مجهز هستند، روشن و به مرور زمان با روشن شدن هوا هم خاموش می شوند. نمونه بارز این سنسورها را می توان در روشنایی حیاط ها، محوطه، معابر باز که در معرض نور خورشید قرار دارد، مشاهده کرد.
فتوسل چیست، فتوسل مقاومتی است که نسبت به نور حساس بوده و مقدار آن متناسب با مقدار نوری که دریافت می کند تغییر می یابد بنابراین به آن مقاومت وابسته به نور نیز می گویند. طرز کار فتوسل بدین صورت است که با کاهش نور مقاومت آن بسیار و با افزایش نور مقاومت آن کاهش می یابد. از photocell جهت روشن و خاموش شدن خودکار چراغ های خیابان، خانه، سلول های خورشیدی، سنسورهاي تشخيص دود، لنز دوربين هاي عكاسي استفاده می شود.
سیم کشی فتوسل در دو نوع سه سیمه و چهار سیمه انجام می شود و نحوه نصب فتوسل دقیقا بصورت کلید تک پل می باشد با این تفاوت که یک سیم نول هم به دستگاه می دهیم. فتوسل های در اصل وسیله ای هستند، که به منظور قطع و وصل یک یا چند چراغ مورد استفاده قرار می گیرند. همچون کلید های تک پل می مانند.
سیم کشی فتوسل روش های متعددی دارد که با تمام این روش ها در دوره آموزش برق ساختمان درجه ۲ آشنا می شوید. استفاده از فتوسل ها نسبت به کلید های تک پل، مزایای ویژه ای داشته و می توان به صورت اتوماتیک از این فتوسل ها استفاده نمود.
معمولا استفاده از فتوسل ها از این رو بهتر است، زیرا زمانی که خورشید غروب می کند، درون فتوسل ها سنسوری قرار گرفته است که به صورت خودکار چراغ را وصل و در زمان طلوع خورشید، چراغ را خاموش می کند. اصل فتوسل ها به چراغ ها فرمان قطع می دهند. پیشنهاد می شود مقاله دیگر ما درباره کلید تبدیل چیست را بخوانید.
در مورد نحوه کارکرد فتوسل ابتدا نيازمند نقشه نصب فتوسل چهار سيم هستيد كه باید این سنسور در زمان تابش نور به مثل یک کلید عمل كند و از رسیدن جریان برق به روشنایی‌هايي مثل چراق‌ها و... جلوگیری و دفاع کند و زماني كه هوا رو به تاریک شدن مي رود همچون یک کلید بسته تلاش در رساندن جریان برق به روشنایی‌ها می‌کند.
این نشان دهنده این امر است که فتوسل اگر نوری که به آن می تابد ناچيز و اندك باشد، مقاومتش فزوني پيدا مي كند و بالعكس اگر نوری که به فتوسل می تابد زیاد باشد، مقاومت فتوسل کم می شود و به مانند یک فتوسل معکوس عمل می کند و تمامی این موارد كه در بالا عنوان شد به تنظیم حساسیت فتوسل ارتباط تنگاتنگي دارد.
بیشتر بدانید: ترانس چیست و چگونه عمل می‌کند؟
در واقع عملکرد یک فتوسل بر اثر رسانایی نورى است ه دريات مي‌كند و برای ساخت یک فتوسل در اندازه کوچک تنها کاری که نياز به انجام دادن هست، این است که یک ماده حساس به نور را در قسمت بیرونی فتوسل پوشاند و این عينا مثل چشم های انسان است که به منابع نوراى که به چشمش وارد می‌شود حساسیت خاصي بروز می دهد.
در واقع اثر رسانایی نوری یکی از خصوصیات بعضي از مواد هست که با استفاده از تابش اشعه نور خورشيد باعث ايجاد تغییر رسانایی الکتریکی می گردد و اگر تمایل به خرید فتوسل نوری داريد حتماً به این ويژگى‌ها توجه کنید. مورد دیگری که باید به آن توجه کنید نقشه فتوسل (نقشه نصب فتوسل) و همچنين قیمت فتوسل براي روشنایی هست که با توجه به عملکردی که دارا است قیمتش هم گوناگون است.
طریقه نصب فتوسل ها و انواع آنها
فتوسل ها در اصل به دو نوع سه سیم و چهار سیم تقسیم می شوند. نحوه نصب هر یک از این فتوسل ها با یکدیگر متفاوت می باشد.
در فتوسل های چهار سیمه اصولا دو رنگ سیم شبیه به هم که سفید هستند وجود دارد. علاوه بر آن دو رنگ دیگر سیم به رنگ سیاه و قرمز نیز در این فتوسل ها می باشد. سیم سیاه به صورت مستقیم به سیم فاز متصل می شود. در حالی که سیم قرمز به یک سر لامپ متصل می شود. از طرف دیگر سیم نولی که به فتوسل متصل است را نیز از سمت دیگر به لامپ وصل می کنیم. در صورتی که علاقه مند به فعالیت در زمینه برق و الکترونیک هستید همین حالا در دوره آموزش برق ساختمان شرکت کنید.
اصولا از فتوسل ها در معابر عمومی، خیابان ها و شهرداری ها استفاده می شود. البته برخی از افراد برای حیاط منازل و باغ های خود نیز از این سیستم های اتوماتیک روشنایی استفاده می کنند.
نصب فتوسل سه سیم به این صورت است که فتوسل از سه سیم به رنگ های مشکی، قرمز و سفید تشکیل شده است. که سیم مشکی برای اتصال به فاز ورودی مدار، سیم قرمز خروجی فاز دستگاه فتوسل بوده و این سیم به مدار متصل می شود و سیم سفید برای اتصال به نول استفاده می شود.
برای نصب صحیح فتوسل ها باید چند نکته را مد نظر داشته باشید. دقت کنید فتوسل را در محلی نصب نمایید که در شب به ان قسمت نوری تابیده نشود. باید پیش از اقدام به نصب فتوسل ها به این مسئله دقت داشته باشید که جریان نوشته شده بر روی فتوسل چیست.
توجه داشته باشید، زمانی که فتوسل وصل است، به هیچ عنوان به برد الکترونیکی داخل آن دست نزنید. زیرا برق شهر در این قسمت نیز جریان دارد. آن هم به دلیل 220 ولت بودن جریان های برق شهری می باشد.
سنسورهای فتوسل دارای سه رشته سیم هستند و نحوه سیم کشی و فیلم نصب فتوسل آن به این صورت است که آن را در جایی به کار می برند که نور خورشید به آن برسد تا به هنگام روشنایی هوا به موقع لامپ ها و روشنایی ها خاموش شوند.
در واقع این سنسور هم به مانند تمامی دستگاه های برقی به یک سیم فاز و یک سیم نول نیازمند است و یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه کنید این است که به هنگام نصب حتماً باید فاز به صورت مستقیم به سنسور وصل باشد. اما از آن طرف سیم نول هم به سنسور فتوسل و هم به لامپ وصل است و دقیقاً به مانند یک کلید تک پل عمل می کند.
