جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا و در محل تلاقی راه های تجاری اصلی که از دریای خزر و خلیج فارس می گذرد قرار دارد. این کشور دارای ذخایر بزرگ نفت و گاز طبیعی است و یک ابرقدرت انرژی است. با این حال، هنوز هم توسط بانک جهانی به عنوان یک کشور با درآمد متوسط بالا طبقه بندی می شود.
اگرچه ایران با توسعه بیوتکنولوژی، خودروسازی، صنایع دارویی و پتروشیمی اقتصاد خود را متنوع کرده است، اما اقتصاد هنوز تا حد زیادی به صادرات نفت متکی است.
بیشتر تجارت بین المللی آن از طریق بنادر دریایی آن انجام می شود. بنادر آینده مانند چابهار به دلیل کمبود بودجه توسط سایر کشورها و سازمان های بین المللی تامین مالی می شوند. با این وجود، ایران به اهمیت استراتژیک بنادر خود پی برده و در حال اجرای برنامه‌های توسعه و نوسازی در پایانه‌ها و بنادر اصلی برای محرک رشد اقتصادی است.
بندرعباس اصلی ترین خروجی دریایی ایران است زیرا در ساحل خلیج هرمز در سراسر جزایر هرمز قرار دارد. بندر اصلی کشور از طریق جاده و راه آهن به تهران و شهرهای بزرگ ایران مرتبط است. سنگ کروم، اکسید قرمز، فرش پنبه‌ای، بلوک‌های مرمر، فرآورده‌های نفتی، خشکبار، پسته، خشکبار، قالی کرمان، چای، شکر، کبریت، کود، غلات، تجهیزات ساختمانی و پشم را وارد می‌کند. این بندر سالانه 37000000 تن محموله و 1000000 TEU حمل می کند.
بندر به دو منطقه تقسیم می شود. بندر اصلی به نام مجتمع بندری شهید رجایی و بندر قدیمی بندر شهید باهنر. علاوه بر اینکه یک بندر صنعتی است، به عنوان یک پایگاه دریایی استراتژیک نیز عمل می کند و توسط شورای عالی کشور به عنوان منطقه ویژه اقتصادی طبقه بندی شده است. این دروازه بزرگی برای کالاهایی است که به کشورهای آسیای مرکزی می روند و از کشورهای آسیای مرکزی می روند و با اروپا، آفریقا، آسیای جنوب شرقی و آمریکا ارتباط تجاری دارد.
گمرک شهید رجایی در دامنه کوه‌های گچین و کاشار در غرب شهر قرار دارد. 1,600,000 متر مربع زمین را پوشش می دهد که 164,000 متر مربع آن به انبارداری و تأسیسات ذخیره سازی اختصاص دارد. یک سیلو غلات بزرگ، یک بندر ماهیگیری و مناطق ذخیره بار اضافی در بندر به عنوان بخشی از پروژه توسعه در حال ساخت است. امکانات تفریحی نیز در باشگاه دریانوردی بندر ارائه می شود.
روزانه میلیون ها کالا و صد ها کانتینر در گمرک شهید رجایی بارگیری و ترخیص می شود. این گمرک از اصلی ترین گمرکات کشور ایران است و همچنین به عنوان یک منطقه ویژه اقتصادی شناخته می شود. اگر شما یک تاجر هستید و محموله باری شما در گمرک بندر عباس می باشد و اگر قصد ترخیص کالا از گمرک شهید رجایی را دارید همین حالا روی لینک کلیک کنید و از طریق شماره های موجود در سایت با کارشناسان ما تماس حاصل نمایید.
دارای ده اسکله بار عمومی به مساحت 2000 متر با عمق آب 12 متر است. ترمینال کانتینری آن دارای 5 اسکله اختصاصی است و محموله های ویژه شامل فله خشک در چهار اسکله مجاور انبار غلات جابجا می شود. فرآورده های نفتی در دو اسکله چند منظوره بارگیری می شوند در حالی که نفت خام در پایانه نفتی عباس فولاد و اسکله STC، یک اسکله خصوصی ترانزیت نفت، بارگیری می شود. همچنین دارای یک اسکله RORO و یک ترمینال مسافربری است که به لنج های تا طول 240 متر خدمات رسانی می کند. این بندر می تواند 100000 کشتی فله بر DWT و 80000 تانکر DWT را در خود جای دهد.
منطقه بندر شهید باهنر در شمال جزیره قشم به وسعت 31 هکتار شامل 9 هکتار انبارداری است. برای اقتصاد منطقه حائز اهمیت است و واحدهای صنعتی مهمی مانند پالایشگاه بندرعباس، یکی از بزرگترین پالایشگاه های نفت ایران را در خود جای داده است.
این بندر شامل 6 اسکله معمولی به طول 1050 متر، دو اسکله نفتی 390 متری و 3 اسکله چند منظوره برای جابجایی محموله های متفرقه است. یک اسکله بارگیری سنگ معدن به اندازه 190 متر با محموله های سنگ معدن فله سروکار دارد. یک پایانه مسافربری و یک اسکله بارج نیز در بندر قدیمی قرار دارد.
بندر امیرآباد در استان مازندران و در ساحل دریای خزر ایران واقع شده است. این یک تاسیسات چند منظوره است و منطقه ویژه اقتصادی امیرآباد را در خود جای داده است. این بندر با هدف استفاده از موقعیت جغرافیایی مطلوب خود با جابجایی حجم قابل توجهی از تردد کالا از دریای خزر تأسیس شد.
شرکت های اکتشاف نفت و صنایع کشتی سازی در شهر نزدیک نکا به اقتصاد ملی کمک می کنند. این بندر نیز با تامین مواد اولیه کلیدی این تاسیسات به این واحدها خدمات رسانی می کند. عمده محموله های حمل شده در بندر امیرآباد شامل کانتینر، نفت، رورو و فله خشک است.
این شهر بندری دارای جاذبه های گردشگری بسیاری مانند جزیره میانکاله، مکان تاریخی عباس آباد و باتلاق لاپو است. بندر امیرآباد تنها بندر شمالی ایران است که در سیستم راه آهن سراسری ادغام شده و از طریق دریا و همچنین مسیرهای زمینی به راحتی به منطقه آسیای مرکزی، خاور دور، خاورمیانه و اروپا دسترسی دارد.
از 33 اسکله برای بارگیری و تخلیه انواع محموله تشکیل شده است. این بندر برای جابجایی سالانه حدود 5 میلیون تن نفت و کالاهای تجاری طراحی شده است، این بندر با مراکز تجاری و صنعتی بزرگ مرتبط است و همچنین حمل و نقل رورو را انجام می دهد. بخش اعظم منطقه بندر به پالایشگاه های نفت و پتروشیمی های منطقه اختصاص دارد.
همچنین شامل یک انبار انباشته به مساحت 16000 متر مربع، یک انبار دایرکتوری به مساحت 850 متر مربع و سه انبار به مساحت 30000 متر مربع است. علاوه بر این، بندر 9 میلیون متر مربع مساحت پشتیبان و یک میلیون متر مربع از منطقه عملیاتی را فراهم می کند. مقامات در حال برنامه ریزی برای ساخت سه منطقه بندری تعیین شده برای خدمت به صنعت نفت هستند. یک سیلوی 8000 تنی، چهار انبار ترانزیتی و 35 اسکله جدید در آینده ساخته خواهد شد.
بندر انزلی دروازه اصلی شمال ایران و یک تفریحگاه ساحلی محبوب در دریای خزر است. از شهر رشت مرکز استان گیلان فقط 40 کیلومتر و با تهران 60 کیلومتر فاصله دارد. بندر انزلی که به عنوان پایتخت جهانی خاویار گرانبها شناخته می شود، در اوایل قرن نوزدهم تأسیس شد و در قرون وسطی یک مرکز تجاری مهم بود. همچنین در سال 1920 توسط روسها اشغال شد اما کنترل آنها در سال 1921 پایان یافت.
بزرگترین بندر دریای خزر دارای امکانات جابجایی محموله های عمومی، فله، مایع، رورو و کانتینر است. این کشور به دلیل صادرات میوه های خشک، مصالح ساختمانی، مواد شیمیایی، لوازم خانگی، سبزیجات، میوه ها، ماشین آلات سنگین، وسایل نقلیه، مواد معدنی و غیره شناخته شده است. واردات اصلی شامل فلزات غیر آهنی، کالاهای ظروف، قطعات یدکی، لاستیک، پلاستیک، جو، گندم، الیاف، پارچه و غیره. سالانه حدود 4 میلیون تن محموله و بیش از 1300 کشتی در بندر جابجا می شوند.
بندر انزلی از آنجایی که در میان شبه جزیره‌های شنی قرار دارد نیاز به لایروبی منظم دارد. از این رو کانال دسترسی دارای عمق آب نامنظم است و بندر توسط دو موج شکن محافظت می شود. شناورهای باری با حداکثر LOA 154 متر و تیرآهن 15 متر می توانند وارد تاسیسات بندری شوند.
71 هکتار وسعت دارد و شامل 11 اسکله با مجموع اسکله 1200 متر مربع و در کنار عمق 6.5 متر است که می تواند 5000 کشتی DWT را در خود جای دهد. اکثر این تأسیسات شامل انبار نفت و ایستگاه شیلات در ضلع شرقی کانال ورودی قرار دارند. این بندر دارای 23000 متر مربع فضای انبار سرپوشیده، 50 هکتار حیاط روباز و 1220 متر مربع آشیانه است.
نوسازی بندر پس از جنگ جهانی دوم آغاز شد که باعث افزایش حجم ترافیک در بندر شد. برای افزایش بهره وری، دولت منطقه ای در سال 2003 یک منطقه صنعتی آزاد تجاری در نزدیکی محوطه بندر افتتاح کرد تا سرمایه گذاران خارجی و شرکت های چند ملیتی را جذب کند.
بندر نوشهر به وسعت 44 هکتار شامل اسکله های متعدد، تجهیزات ساحلی و دریایی و فضای ذخیره سازی 15 هکتاری است. این مرکز سالانه میزبان بیش از 500 کشتی است. پس از اتمام پروژه توسعه، 3 اسکله جدید ساخته شد و عمق اسکله برای پذیرش شناورهای بزرگتر به 7.5 متر افزایش یافت.
این شهر در ساحل جنوبی دریای خزر و در فاصله 194 کیلومتری شمال تهران واقع شده است. یک مرکز چند منظوره، منطقه ویژه اقتصادی خزر را شامل می شود و به دلیل حمل و نقل میوه و سبزیجات تازه، آجیل، مواد معدنی و محصولات لبنی شناخته شده است. این شرکت مواد شیمیایی، فرآورده های نفتی، فولاد، قطعات یدکی، فلز، تجهیزات ساختمانی و چوب وارد می کند. سالانه حدود 1500000 تن بار از این بندر عبور می کند.
نزدیکترین شهر به پایتخت، مراکز تجاری اصلی ایران و همچنین بازارهای آسیای مرکزی و اروپای شرقی است. فرودگاه بین المللی تنها 2 کیلومتر با منطقه بندر فاصله دارد. نوشهر چشم‌اندازهای آینده زیادی دارد و مسئولان برای توسعه پس‌زمینه بندر، احداث اسکله‌های تجاری و پتروشیمی اضافی، ایجاد واحدهای پردازش ارزش‌افزا، تأسیسات سردخانه‌ای، پایانه‌های صادراتی مدرن و سیلوهای غلات برنامه‌ریزی می‌کنند.
بندر چابهار در جنوب ایران و رو به خلیج عمان و در نزدیکی استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. این تنها بندر ایرانی است که دسترسی مستقیم به اقیانوس هند دارد. چابهار یک مرکز ترانشیپ مهم در کریدور مواصلاتی شمال به جنوب است و قابلیت تبدیل به قطب تجاری بزرگ منطقه را دارد.
محموله اصلی حمل شده در بندر شامل غلات کیسه ای، کود و کانتینر است. برخی از کشتی های باری در لنگرگاه تخلیه می شوند و کالاها از طریق بارج به بندر منتقل می شوند. از مجتمع های دو بندری تشکیل شده است. بندر شهید کلانتری و بندر شهید بهشتی. سالانه تقریباً 1400000 تن محموله و بیش از 1600 کشتی در این تأسیسات جابجا می شود.
از آنجایی که این کشور به افغانستان، پاکستان و هند نزدیک است، نقش کلیدی در ژئوپلیتیک بین المللی ایفا می کند. اسکله های دو بندری توسط هند به عنوان بخشی از توافق دوجانبه بین دو کشور توسعه یافت. هند همچنین توسعه بندر را برای دسترسی به بازارهای تجارت افغانستان و آسیای مرکزی از طریق چابهار، بدون استفاده از مسیرهای عبور از پاکستان، تامین مالی کرد.
بندر شهید بهشتی دارای 2 اسکله کانتینری است که هر کدام 360 متر است. اینها می‌توانند کشتی‌هایی با ظرفیت 4000 TEU، با LOA 320 متر و آب نشین 16 متر را در خود جای دهند. دارای 3 اسکله چند منظوره به مساحت 1320 متر مربع برای پهلوگیری 100000 حامل بار DWT. یک اسکله معدنی به طول 185 متر و یک اسکله نفتی به طول 250 متر نیز در مرحله اول توسعه احداث شد که ظرفیت بندر سالانه را به 8.5 میلیون تن افزایش داد.
انتظار می رود چهار فاز تا سال 2024 تکمیل شود که ظرفیت بار بندر را به 86 میلیون تن افزایش می دهد. بندر شهید کلانتری دارای 5 اسکله است که چهار اسکله آن برای شناورها و لنج های سنتی و پنجمین اسکله چند منظوره با قابلیت پذیرش 40000 کشتی DWT است.
بندر امام خمینی (ره) در حاشیه خلیج فارس در نزدیکی آبراه خورموسی به وسعت 11041 هکتار قرار دارد و پذیرای کشتی های نفتکش، فله و کانتینری است که از خلیج فارس، خلیج عمان، تنگه هرمز و اقیانوس هند وارد می شوند. این بندر مدرن ترین بندر ایران و همچنین از نظر مساحت بندر بزرگترین است.
امام خمینی (ره) با وجود رسیدگی به مواد معدنی، سنگ معدن، محموله های عمومی و کانتینرها، به عنوان یکی از مراکز عمده صادرات پتروشیمی شناخته می شود. این یک پایانه مهم ریلی است که سالانه حدود 16500000 تن بار، 40300 TEU و 6300 مسافر را جابجا می کند.
این بندر به خوبی به شبکه راه آهن سراسری و جاده های منتهی به مراکز بزرگ صنعتی و شهرهای ایران متصل است. این کشور با عراق، قفقاز، ترکیه و اروپای شرقی ارتباط تجاری دارد.
این بندر خدمات باراندازی و بسته بندی مجدد را ارائه می دهد. ایستگاه های پر کردن ظروف و بره کاری در منطقه جابجایی ظروف وجود دارد. مقامات قصد دارند با ساخت اسکله های اضافی و ایجاد کشتی سازی، اسکله های خشک و صنایع پتروشیمی در مجاورت این بندر را توسعه دهند.
سلب مسئولیت: نظرات نویسندگان بیان شده در این مقاله لزوماً منعکس کننده نظرات Marine Insight نیست. داده ها و نمودارها، در صورت استفاده، در مقاله از اطلاعات موجود استخراج شده اند و توسط هیچ مرجع قانونی تایید نشده اند. نویسنده و مارین اینسایت ادعای صحت آن را ندارند و هیچ مسئولیتی را در قبال آن نمی‌پذیرند. دیدگاه‌ها فقط نظرات را تشکیل می‌دهند و هیچ دستورالعمل یا توصیه‌ای در مورد هر اقدامی که باید توسط خواننده دنبال شود را تشکیل نمی‌دهند.
