برنامه ریزی فعالیت های نظارتی با جزئیات بیشتر مستلزم اتخاذ تصمیمات مهم در مورد اینکه کدام داده ها جمع آوری شوند، می باشد. چنین تصمیماتی باید با ملاحظاتی در مورد داده هایی که می توانند به عنوان معیارهای مرتبط و قابل اعتماد دستاوردها، عملکرد و پیشرفت در نظر گرفته شوند، آگاه شوند. روش های مورد استفاده برای جمع آوری داده ها معمولاً بین ارزیابی و نظارت متفاوت است.
نظارت با بررسی‌های موقت یا دوره‌ای و ارزیابی‌های سریع و سبک از عملکرد و مسائل عملیاتی یک مداخله، توسط افراد داخلی برنامه مداخله یا سازمانی که در آن اجرا می‌شود، همراه بوده است. از سوی دیگر، ارزیابی اغلب شامل ارزیابی‌های دقیق‌تر و روش‌شناسی دقیق‌تر است که توسط ارزیابان مستقل ارزیابی را اغلب از یک رویکرد کمی با شاخص‌های عملکردی مشخص برای اندازه‌گیری نتایج مورد انتظار استفاده می‌شود. از سوی دیگر، نظارت می‌تواند از یک رویکرد کیفی و استقرایی‌تر استفاده کند که مبتنی بر مشاهدات مستمر از فعالیت‌ها در پروژه تغییر است. با این حال، فونل و راجرز ، بیشتر پیشنهاد می کنند، نظارت بر جنبه های کیفی به طور معمول دشوار است و در عوض باید از طریق نظرسنجی های گاه به گاه ارزیابی شوند.
علاوه بر این، لینکلن و گوبا، بر اهمیت رویکرد قوم نگاری و استفاده از روش های کیفی برای نظارت تأکید کردند. استفاده از روش‌های کیفی برای پایش داده‌های غنی تولید می‌شود و روش‌های کیفی نیز در ارزیابی ارتقا یافته‌اند به عنوان یک قاعده، توصیه می‌شوند، برای جمع‌آوری انواع داده‌ها، با استفاده از ابزارهای نظارتی پیچیده با ویژگی‌های کمی و کیفی: پرسشنامه‌ها، نظرسنجی‌ها، دستورالعمل‌های مصاحبه، چک‌لیست‌ها، گروه‌های متمرکز، مشاهدات شرکت‌کنندگان، آمار، الگوها و مفاهیم کارگاهی توصیه می‌شوند. اتخاذ یک رویکرد ترکیبی، که اطلاعات مربوط به اثربخشی مداخلات، دستاوردها و پیشرفت ها تا حد امکان قابل اعتماد است احتمال را افزایش می دهد. و شامل تصمیم گیری آگاهانه در مورد اینکه چه کسی باید بر اساس ملاحظاتی که کدام بازیگران اطلاعات مهمی در رابطه با مداخلات و اجرا دارند، نظارت شود.
مزایای نظارت (Monitoring)
ضروری است که یک سیستم قوی از ارزیابی و نظارت بر فعالیت‌ها در برنامه‌ها و پروژه‌هایی که برای ایجاد نوعی تغییر در رفتارها، رویدادها، فرهنگ‌ها یا شرایط در جامعه، بخش‌ها یا در سازمان‌ها انجام می‌شوند، باشد. هدف از اتخاذ چنین سیستم‌هایی این است که بفهمیم آیا برنامه همانطور که انتظار می‌رود کار میکند یا خیر و اطلاع‌رسانی در مورد توسعه سیاست‌ها و شیوه‌های آتی.
علیرغم مشکلاتی که در تمایز بین نظارت و ارزیابی وجود دارد، مزایای مهمی در دو نوع فعالیت پروژه وجود دارد که باعث می شود هر دو در برنامه های مداخله گنجانده شوند.
به طور کلی، هدف اصلی ارزیابی، ارائه اطلاعات برای سیاست گذاری است. علاوه بر این، در صورت استفاده استراتژیک و سیستماتیک، مزایای بسیاری از نظارت می تواند برای موفقیت یک پروژه تغییر ضروری باشد.
- یکی از این مزایا این است که نظارت به سیستم‌بندی مداخلات تغییر و فرآیند اجرا کمک میکند.
- پیاده سازی فرآیندها در پروژه های تغییر، اغلب پیچیده و چند لایه هستند و گاهی اوقات می توانند برای افراد درگیر گیج کننده باشند. نظارت مفید است زیرا، می تواند اطلاعات دقیق و ساختار یافته ای را در مورد آنچه در پروژه تغییر اتفاق می افتد و نحوه انجام مداخلات را تولید کند. این برنامه پیشرفت را دنبال می کند و دستاوردها را در زمان های مختلف پروژه گزارش می کند و در عین حال مشکلات را نیز شناسایی می کند.
- اطلاعات نظارتی، اگر به دست اندرکاران درگیر در فرآیند تغییر بازخورد داده شود، می تواند به افزایش انگیزه آنها و بهبود یادگیری سازمانی و فردی کمک کند . با انجام این کار، نظارت می تواند سیستماتیک شود بازتاب فردی و مشترک و می تواند برای ارائه چارچوبی برای تسهیل اشتراک دانش بین شرکت کنندگان و سهامداران در یک پروژه استفاده شود. این بازتاب‌ها می‌توانند برای بهبود مداخلات و اجرای طرح‌های تغییر، و همچنین برای توسعه طرح‌هایی برای چگونگی تطبیق مداخلات با سایر شرایط و انتقال به سایر تنظیمات مورد استفاده قرار گیرند.
- جمع‌آوری داده‌های اطلاعات پایش، در حالی که آنها را با خط مبنا و نتایج مورد انتظار مقایسه میکند، این امکان را فراهم می‌آورد که جایی برای بهبود وجود داشته باشد. نظارت مشخص می کند که آیا نتایج مورد نظربه دست آمده است یا خیر و می توان از آن برای توسعه اقدامات اصلاحی برای بهینه سازی دستاوردهای آینده استفاده کرد. این دانش سیستماتیک را می توان بیشتر برای تنظیم مجدد اهداف و واقعی نگه داشتن آنها مورد استفاده قرار داد.
- بنابراین نظارت می تواند اصلاحات و بهبودهای تدریجی را تسهیل کند.
- علاوه بر این، نظارت همچنین سرنخ هایی را در مورد نیاز یا عدم نیاز به یک برنامه ارزیابی به دلیل درک این موضوع ارائه می دهد,
- فرآیند پیاده سازی می تواند به توسعه استراتژی های متناسب با اندازه گیری آن کمک کند.
- نظارت می تواند به سیستماتیک کردن فرآیند ارزیابی کمک کند، زیرا می تواند نیاز به ارزیابی را شناسایی کند و اجازه دهد شاخص ها و معیارهای مهم جدید به صورت استقرایی ظاهر شوند.
- بنابراین نظارت، ارزیابی را تسهیل می کند و پایه و اساس آن را می گذارد .
- در نهایت، اگرچه ارزیابی همچنین به حفظ برنامه تغییر در مسیر کمک می کند، نظارت در مورد منابع مزیتی دارد. ارزیابی مؤثر می تواند هم گران و هم زمان بر باشد. فونل و راجرز نظارت را به عنوان "هزینه کمتر و سریعتر از ارزیابی" توصیف می کنند.
توجهات:
- ملاحظات مربوط به منابع مالی برای در نظر گرفتن یک برنامه واقعی، مناسب و مفید برای نظارت حیاتی است و لیپینسکی و شافر تاکید می کنند که جمع آوری داده ها می تواند زمان بر باشد. بنابراین، زمان و منابع همیشه باید هنگام برنامه ریزی برای نظارت بر فعالیت ها در نظر گرفته شوند روسی و همکاران نیز، محدودیت هایی برای این فعالیت ها تعیین می کنند.
- منابع ناکافی می تواند به طور جدی کیفیت نظارت را مختل کند. با این وجود، برخی از روش‌ها نسبت به سایر روش‌ها منابع کمتری مصرف می‌کنند.
- نظارت کارآمد، سیستماتیک و به خوبی برنامه ریزی شده خطر افزایش هزینه و تاخیر زمانی را در طول برنامه مداخله کاهش می دهد.
ابزارهای نظارت کیفی و کمی
شکل ۱، نشان می دهد که ابزارهای نظارتی نسبتاً در طول طیف کمی/کیفی متعادل هستند، اگرچه ابزارهای کیفی غالب اند. معیارها و شاخص‌های کمی مکمل مهم ابزارهای کیفی هستند و برخی از ابزارهای نظارتی با اتخاذ رویکرد چند روشی، فرصت ترکیب روش‌های کیفی با روش‌های کمی را فراهم می‌کنند.
شکل ۱:ابزارهای نظارت کیفی و کمی
بخش ۲: معرفی چند ابزارهای متن باز
نظارت برای کسب و کارها ضروری است تا مطمئن شوند که سیستم مورد نیاز آماده و کار می کند. نظارت بر جنبه های مختلف زیرساخت فناوری اطلاعات می تواند بسیار آزاردهنده باشد و اگر به درستی انجام نشود، مشکلات زیادی ایجاد می کند.
صرف نظر از اندازه شرکت، نمی توان نیاز به نظارت بر سرور، شبکه و زیرساخت را با استفاده از بهترین ابزار نظارت نادیده گرفت. تمام زیرساخت‌های ابری مدرن و داخلی با بهترین راه‌حل‌های نظارتی ارائه می‌شوند.
همچنین، وقتی صحبت از DevOps می شود، نظارت و قابلیت مشاهده نقش کلیدی در عملکرد تیم ایفا می کند.
در زیر زمینه های کلیدی در مورد نظارت وجود دارد.
- نظارت بر سرور در زمان واقعی
- نظارت بر عملکرد شبکه
- مانیتورینگ کانتینر (Docker/Kubernetes/Mesos و غیره)
- نظارت بر زیرساخت ابری (عمومی و خصوصی)
- نظارت بر برنامه
فهرست بهترین ابزارهای نظارت بر منبع باز:
راه حل های فنی حرفه ای یا تجاری معمولاً پرهزینه تلقی می شوند، اما لزوماً همیشه اینطور نیست. در زیر لیست کلیدی شاخص های کلیدی برای بهترین نرم افزار مانیتورینگ آورده شده است:
- ارائه شاخص هایی در مورد قطعی و کاهش خدمات
- تشخیص قطعی خدمات و فعالیت های غیرمجاز
- مقیاس پذیر
- قادر به رسیدگی و پردازش حجم عظیمی از داده های نظارتی است
- معیارهای سیستم/برنامه را در زمان واقعی جمع آوری کنید
- قادر به ارائه بینش های بلند مدت برای برنامه ریزی ظرفیت بهتر.
- بسیار در دسترس
- پشتیبانی از همه برنامه های ابری مدرن و کانتینری.
- پشتیبانی از ابزارهای تجسم متریک
- قابلیت ردیابی خوب
- داشتن رابط کاربر پسند خوبی
هنگام جستجوی راه حل های نظارتی، می توان چندین ابزار کاملا رایگان و منبع باز نظارت بر شبکه را در نظر گرفت.
پرومتئوس (Prometheus ): یک راه حل نظارتی منبع باز است که در درجه اول بر روی جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس داده های سری زمانی متمرکز شده است. این به کاربران امکان می دهد تا با استفاده از مجموعه ابزار داخلی، قابلیت های نظارت را تنظیم کنند.این یک راه اندازی مانیتورینگ ایده آل برای محیط های کانتینری مانند kubernetes و بهترین ابزار نظارت بر سرور منبع باز است. این می‌تواند چندین معیار را روی سرورها، کوبرنت‌ها و دستگاه‌های مختلف با استفاده از پینگ‌های SNMP جمع‌آوری کند و استفاده از پهنای باند شبکه را از نظر دستگاه، همراه با سایر عملکردها بررسی کند. سیستم PromQL داده ها را تجزیه و تحلیل می کند و به برنامه اجازه می دهد تا نمودارها، جداول و سایر گرافیک ها را روی سیستم هایی که نظارت می کند تولید کند. مدیر هشدار یکی دیگر از اجزای پرومتئوس است. این هشدار را برای همه قوانین هشدار پیکربندی شده در Prometheus کنترل می کند. Prometheus می‌تواند معیارهای سیستم، معیارهای کاربردی و معیارها را از برنامه‌های کاربردی مدرن جمع‌آوری کند. همچنین، ادغام بسیار خوبی با ابزارهایی مانند Grafana برای تجسم معیارها دارد. Grafana یکی از بهترین داشبوردهای مانیتورینگ منبع باز است.
زبیکس (Zabbix): یک نرم افزار نظارت بر منبع باز با رابط کاربری آسان برای کاربران با منحنی یادگیری پایین است که راه حل های کلاس سازمانی را برای سازمان های بزرگ ارائه می دهد. این یک سیستم متمرکز است که داده ها را در یک DB رابطه ای برای پردازش کارآمد ذخیره می کند. کاری است که Zabbix می تواند انجام دهد: نظارت بر شبکه، مانیتورینگ سرور، مانیتورینگ ابری، نظارت بر برنامه، نظارت بر خدمات
ناگیوس (Nagios): یک ابزار نظارتی منبع باز است که از سال 1999 در بازار وجود داشته است. این ابزار امکانات متعددی مانند ادغام با برنامه های شخص ثالث را با استفاده از یک افزونه اضافی فراهم می کند. با توجه به مدت زمانی که Nagios در این صنعت بوده است، افزونه های زیادی برای آن نوشته شده است. این می تواند اجزای مختلفی از جمله Oss، برنامه ها، وب سایت ها، میان افزارها، وب سرورها و غیره را نظارت کند.
ریمان (Riemann): یک ابزار مانیتورینگ منبع باز ایده آل برای سیستم های توزیع شده است. این یک سیستم پردازش حتی با تأخیر کم است که قادر به جمع آوری معیارها از انواع سیستم های توزیع شده است. این طراحی شده است تا میلیون ها حتی در ثانیه را با تأخیر کم مدیریت کند. این یک ابزار نظارتی مناسب برای سیستم های مقیاس پذیر بسیار توزیع شده است.
سنسو (Sensu): به عنوان یک ابزار نظارتی تمام پشته معرفی شده است. با استفاده از یک پلتفرم واحد، می‌توانید خدمات، برنامه‌ها، سرورها و گزارش‌های مربوط به KPIهای تجاری را نظارت کنید. نظارت بر آن نیاز به گردش کار جداگانه ای ندارد. از تمامی سیستم عامل های محبوب مانند ویندوز، لینوکس و غیره پشتیبانی می کند.
ایسینگا (Icinga ): یک ابزار نظارت بر شبکه منبع باز است که در دسترس بودن و عملکرد شبکه را محاسبه می کند. از طریق یک رابط وب، کسب و کار شما می تواند برنامه ها و میزبان ها را در اطراف زیرساخت کامل شبکه شما مشاهده کند. این ابزار مقیاس پذیر است و به راحتی برای عملکرد با هر نوع دستگاه قابل تنظیم است. چند ماژول Icinga برای قابلیت‌های نظارتی بسیار خاص وجود دارد، مانند نظارت بر محیط ابری vSphere VMWare و مدل‌سازی فرآیند کسب‌وکار.
7. کاکتوس (Cacti): یک ابزار نظارت بر شبکه منبع باز است که بر اساس سیستم طبقه بندی و ترسیم داده های RRD Tool ساخته شده است. این ابزار از عملکرد جمع‌آوری داده و نظرسنجی شبکه برای جمع‌آوری اطلاعات در دستگاه‌های مختلف در شبکه‌های با هر دامنه استفاده میکند. این شامل قابلیت ایجاد اسکریپت های سفارشی برای جمع آوری داده ها به همراه تسهیلات برای نظرسنجی SNMP است. سپس این اطلاعات را در نمودارهایی به راحتی قابل درک نشان می دهد که می توانند در هر سلسله مراتبی مطابق با راحتی کسب و کار شما سازماندهی شوند.
ابزار (LibreNMS): یک سیستم نظارت بر شبکه منبع باز است که از چندین پروتکل شبکه برای مشاهده هر دستگاه در شبکه شما استفاده می کند. LibreNMS API می‌تواند داده‌هایی را که جمع‌آوری میکند بازیابی، مدیریت و ترسیم کند و مقیاس افقی را تسهیل میکند تا توانایی‌های نظارتی خود را همراه با شبکه شما افزایش دهد. این ابزار یک سیستم هشدار منعطف را ارائه می دهد که به صورت سفارشی ساخته شده است تا با روشی که برای شرکت شما مناسب است با شما ارتباط برقرار کند. آنها iOS و Android خود را ارائه می دهند
ابزار Observium Community: همتای رایگان ابزار نظارت بر شبکه Observium است. در نسخه رایگان Observium Community، می‌توانید تعداد نامحدودی از دستگاه‌ها را همراه با استفاده کامل از ویژگی‌های نقشه‌برداری شبکه Obersvium نظارت کنید. ابزار نظارت بر شبکه Observium دارای کشف برنامه ریزی شده دستگاه های متصل است. همچنین با پروتکل‌های اکتشاف به خوبی تجهیز شده است تا مطمئن شوید که نقشه شبکه شما جدیدترین است. به این ترتیب، می‌توانید دستگاه‌های جدید را هنگام اتصال به شبکه پیگیری کنید.
ابزار Pandora FMS: یک ابزار مانیتورینگ منبع باز است که به کسب و کارها کمک می کند تا کل زیرساخت IT خود را مشاهده کنند. این نه تنها دارای قابلیت های نظارت بر شبکه است، بلکه سرورهای یونیکس و ویندوز و رابط های مجازی را نیز دارد. برای شبکه‌ها، Pandora FMS از ویژگی‌های درجه یک مانند پشتیبانی از SNMP، نظرسنجی ICMP، نظارت بر تأخیر شبکه و همچنین اضافه بار سیستم تشکیل شده است. همچنین می‌توان عامل‌ها را روی دستگاه‌ها نصب کرد تا جنبه‌هایی مانند دمای دستگاه و گرمای بیش از حد و همچنین برای رویدادهای logfile مشاهده شود.
ابزار LogRhythm NetMon Freemium: یک نسخه رایگان از LogRhythm NetMon است که مانند نسخه کامل، توانایی های ضبط و تجزیه و تحلیل ماژول های درجه تجاری مشابه را ارائه می دهد. اگرچه محدودیت‌ها یا محدودیت‌هایی در پردازش داده‌ها و ذخیره‌سازی ماژول وجود دارد، نسخه فریمیوم همچنان به کاربران اجازه می‌دهد تا عملکردهای تشخیص ریسک و پاسخ شبکه را که بر اساس تجزیه و تحلیل بسته داده‌ها ساخته شده‌اند، انجام دهند. همچنین سیستم هشدار تهدید شبکه مشابه نسخه کامل را ارائه می دهد و به شما امکان می دهد از عملکرد و امنیت شبکه خود مطلع باشید.
ابزار Famatech Advanced IP Scanner: اسکنر IP پیشرفته Famatech بدون هزینه نظارت بر شبکه و همچنین یک ابزار اسکن است که تجزیه و تحلیل را در شبکه های محلی و دستگاه های LAN ارائه می دهد. اسکنر IP پیشرفته امکان اسکن دستگاه های موجود در شبکه را فراهم می کند و رایانه های متصل و سایر منابع را از راه دور تنظیم می کند. در صورتی که دستگاه در حال استفاده نباشد و از منابع استفاده می کند، این امکان را فراهم می کند تا رایانه ها را از ابزار خاموش کنید. این ابزار با راه حل Radmin Famatech برای مدیریت فناوری اطلاعات از راه دور متصل می شود، بنابراین می توانید IP ها را در هر کجا که هستید مدیریت کنید.
ابزار AppNeta PathTest: یک ابزار تست حجم شبکه رایگان است که به کسب و کارها کمک می کند تا توانایی واقعی شبکه خود را درک کنند. PathTest به دنبال ارتقای عملکرد لایه سه و لایه چهار با نمایش تصویری دقیق از حداکثر قابلیت‌های شبکه شما است. این به عمد شبکه شما را با بسته های داده پر می کند تا شبکه به ظرفیت کامل خود پر شود. کاربران می توانند مدت زمان این تست را حداکثر تا 10 ثانیه تنظیم کرده و در هر زمان تست ها را اجرا کنند.
بخش ۳: معرفی چند شرکت ارائه دهنده این خدمت
شرکت مشاورین فناوری اطلاعات چینود، با استفاده از خدمات مانیتورینگ این شرکت می توان در مجموعه خود از تمامی مسائلی که در شبکه رخ می دهد , مطلع شد. این اتفاقات می تواند سخت افزاری باشد یا نرم افزاری. سرویس مانیتورینگ شبکه می تواند مشکلات را پایش نماید و کمک می کند تا از میزان دانلود کاربران و استفاده ی آن ها از اینترنت , فضاهای اشغال شده توسط ایمیل های اسپم و سرورهای که احتمالا دچار مشکل شده اند مطلع شد. همینطور می توان میزان ترافیک شبکه را چک کرد و موارد غیرعادی را پیدا کنید و علاوه بر نرم افزار ها, سخت افزارها را نیز پایش میکند. برای استفاده از خدمات مانیتورینگ نیاز به ابزارهایی داست که این شرکت بهترین ابزارهای مانیتورینگ شبکه را ارائه می دهد. این شرکت فعالیت خود را به صورت رسمی در سال ۱۳۹۵ آغاز کرده است و این مجموعه با هدف ارتقاء سطح شبکه های کامپیوتری شروع به فعالیت کرده است. خدمات دیگری که این شرکت ارائه می دهد عبارتند از: خدمات شبکه، پشتیبانی شبکه، هوش تجاری
شرکت سدید آفرین، اولین نماینده رسمی زبیکس در ایران، ارائه دهنده مانیتورینگ زیرساخت ها و سرویس ها، نرم افزار مانیتورینگ شبکهZABBIX، زبیکس در ساختار ابری کلادینو، مانیتورینگ آنلاین از طریق زبیکس، مانیتورینگ محیط های مجازی سازی، مانیتورینگ بانکهای اطلاعاتی، مانیتورینگ UPS، مانیتورینگ شرایط محیطی، سیستم های اعلام هشدار.
منابع:
[1] Peterson, Helen & Dahmen-Adkins, Jennifer. (2018). MONITORING HANDBOOK - Methods and tools for monitoring developed in the GenderTime project. Gothenburg Studies in Work Science.
