⏱ میانگین دوره وصول مطالبات؛ چند روز طول میکشد تا پول مشتری به حساب شرکت واریز شود؟
یکی از مهمترین دغدغههای مالی هر شرکت، زمان تبدیل فروش نسیه به وجه نقد است. شاخص میانگین دوره وصول مطالبات (Days Sales Outstanding - DSO) نشان میدهد که به طور متوسط چند روز طول میکشد تا شرکت، مطالبات خود را از مشتریان وصول کند.
این شاخص در کنار نسبت گردش حسابهای دریافتنی، تصویر دقیقی از کارایی مدیریت اعتبار و نقدینگی شرکت ارائه میدهد.
📐 فرمول محاسبه:
DSO = (حسابهای دریافتنی ÷ فروش نسیه خالص) × تعداد روزهای دوره
🧾 مثال عددی:
فرض کنید شرکتی در سال ۱۴۰۳:
حسابهای دریافتنی: ۶۰۰ میلیون تومان
فروش نسیه خالص سالانه: ۳ میلیارد تومان
تعداد روزهای سال: ۳۶۵ روز
محاسبه:
(۶۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ÷ ۳٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰) × ۳۶۵ = ۷۳ روز
📌 یعنی به طور میانگین، این شرکت حدود ۷۳ روز پس از فروش، پول خود را از مشتری دریافت میکند.
📉 تحلیل و تفسیر:
DSO پایین: نشانهای از وصول سریع مطالبات، مدیریت اعتباری مناسب و جریان نقد قوی
DSO بالا: میتواند بیانگر تأخیر در پرداخت مشتریان، سیاستهای اعتباری بیشازحد منعطف یا مشکلات نقدینگی در آینده باشد
🏭 تفاوت در صنایع:
در خردهفروشیها (فروش نقدی)، DSO معمولاً بسیار پایین است
در شرکتهای B2B و پروژهای، DSO بالاتر طبیعی است چون شرایط پرداخت بلندمدت رایج است
در بانکها و مؤسسات مالی، شاخص DSO برای ارزیابی سلامت پرتفوی تسهیلات اهمیت کلیدی دارد
✅ اهمیت برای مدیران و سرمایهگذاران
🔹 مدیران مالی از DSO برای ارزیابی سیاستهای اعتباری و کنترل ریسک نقدینگی استفاده میکنند
🔹 سرمایهگذاران با بررسی این شاخص، توان شرکت در تبدیل فروش به وجه نقد واقعی را میسنجند
📌 جمعبندی
میانگین دوره وصول مطالبات (DSO) یکی از مهمترین شاخصها در تحلیل وضعیت نقدینگی و مدیریت اعتبار شرکت است. این شاخص در کنار سایر نسبتهای فعالیت، به مدیران و تحلیلگران کمک میکند دید جامعی از توان شرکت در وصول مطالبات و مدیریت جریان نقد به دست آورند.
