در سالهای اخیر پدیده خودروهای «شوتی» یا خودروهای قاچاقی در ایران بهطور چشمگیری رشد کرده است. این خودروها که بدون مجوز رسمی و ثبت قانونی فعالیت میکنند، عمدتاً به منظور حمل غیرقانونی مسافر یا کالا مورد استفاده قرار میگیرند و بخشی از زندگی برخی جوانان و اقشار حاشیهنشین کشور شدهاند.
ماشینهای شوتی اغلب خودروهای داخلی مانند پژو ۴۰۵، سمند و پرشیا هستند که با تقویت موتور، تغییرات در سیستم تعلیق، افزایش ارتفاع صندوق عقب و استفاده از تجهیزات خاص، برای حمل بارهای سنگین و سریع آماده میشوند. این تغییرات باعث میشود خودرو توانایی حمل پوشاک، لوازم خانگی، کالای قاچاق و حتی مسافر را به صورت غیررسمی داشته باشد.
شوتیها معمولاً به صورت گروهی فعالیت میکنند و هر گروه فردی به نام «راه پاککن» دارد که چند کیلومتر جلوتر حرکت کرده و با بیسیم، اطلاعات لحظهای درباره موقعیت پلیس و خطرات احتمالی را به رانندگان منتقل میکند. برخی رانندگان باتجربه نیز به صورت انفرادی و با تکیه بر دانش مسیرهای فرعی کار میکنند.
گرایش به شوتیسواری ریشه در کمبود حملونقل عمومی و مشکلات اقتصادی مناطق حاشیهنشین دارد. این شغل پرخطر، گرچه درآمدزایی دارد، اما با خطرات جدی تصادفات، تعقیب و گریز پلیس و مشکلات قانونی همراه است. در مناطق مختلف ایران، شوتیها وظایف متفاوتی دارند؛ از انتقال مهاجران غیرمجاز در شرق تا جابهجایی کالای قاچاق و «کالای تهلنجی» در غرب و جنوب کشور.
خطرات این پدیده بسیار جدی است؛ از جمله افزایش تصادفات و حوادث جادهای به دلیل عدم ایمنی خودروها، آلودگی محیط زیست به خاطر رعایت نکردن استانداردهای آلایندگی، ایجاد ناامنی در جادهها، و مشکلات اقتصادی و اجتماعی ناشی از فعالیت غیرقانونی.
برای مقابله با این معضل، لازم است سیاستهای چندوجهی در نظر گرفته شود؛ توسعه زیرساختهای حملونقل عمومی در مناطق محروم، ایجاد فرصتهای شغلی پایدار، بهبود و اجرای قوانین مرتبط، استفاده از فناوریهای ردیابی و نظارت هوشمند، و همچنین فرهنگسازی برای آگاهسازی جامعه درباره خطرات شوتیسواری.
در نهایت، حل مشکل خودروهای شوتی تنها با توجه به علل ریشهای و پرداختن به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و امنیتی آن ممکن است و بدون اقدامات جامع و هماهنگ، کنترل این پدیده تنها موقتی و ناکارآمد خواهد بود.
پیشنهاد می کنیم مقاله: ماشینهای شوتی در ایران: داستان، خطرات و علاقهمندان را در سایت پارت لوکس بخوانید.
