واحد پردازنده مرکزی (Central Processing Unit) که در اصطلاح فارسی به آن پردازنده نیز گویند، در واقع ابتدایی ترین بخش یک رایانه است که دستور العمل های رایانه توسط آن انجام میگیرد.پردازنده ها در چند دسته تولید میشوند(دسکتاپ.لپ تاپ.سروری) که مهمترین آنها پردازنده های زئون یا سروری هستند که ما در اینجا به توضیح مختصری در مورد آنها میپردازیم.
زئون یک نام تجاری از ریزپردازنده‌های x86 است که توسط اینتل طراحی، تولید و به بازار عرضه شده است که در ایستگاه‌های کاری، سرورها قرار گرفته است. این پردازنده در ژوئن 1998 معرفی شد. پردازنده‌های زئون بر اساس معماری مشابه پردازنده‌های معمولی دسکتاپ هستند، اما دارای ویژگی‌های پیشرفته‌ای مانند پشتیبانی از حافظه ECC، تعداد هسته‌های بالاتر، خطوط PCI Express بیشتر، پشتیبانی از مقادیر بیشتر رم، حافظه پنهان بزرگ‌تر و تدارک اضافی برای قابلیت اطمینان در سطح سازمانی، در دسترس بودن و ویژگی‌های استثنایی برای بررسی دستگاه‌های سخت‌افزاری Arschi (RAS) هستند.
نام تجاری Xeon در چندین نسل از پردازنده های IA-32 و x86-64 حفظ شده است. مدل‌های قدیمی‌تر ،نام Xeon را به انتهای نام پردازنده دسکتاپ مربوطه خود اضافه کردند، اما مدل‌های جدیدتر از نام Xeon به تنهایی استفاده می‌کردند. پردازنده‌های Xeon معمولاً علاوه بر قابلیت‌های چند پردازشی، حافظه نهان بیشتری نسبت به همتایان دسکتاپ خود دارند.
برخی از کاستی‌هایی که پردازنده‌های Xeon را برای اکثر رایانه‌های شخصی رومیزی درجه یک مصرف‌کننده نامناسب می‌سازد عبارتند از نرخ ساعت پایین‌تر با قیمت یکسان (از آنجایی که سرورها وظایف بیشتری را به موازات رایانه‌های رومیزی انجام می‌دهند، تعداد هسته مهم‌تر از نرخ ساعت است) و معمولاً فقدان یک واحد پردازش گرافیکی یکپارچه (GPU). مدل‌های پردازنده قبل از Sapphire Rapids-WS از اورکلاک پشتیبانی نمی‌کنند (به استثنای Xeon W-3175X). با وجود چنین معایبی، پردازنده‌های زئون همیشه در میان برخی از کاربران دسکتاپ (ویرایشگرهای ویدیو و سایر کاربران قدرتمند) محبوبیت داشته‌اند، که عمدتاً به دلیل پتانسیل بیشتر تعداد هسته‌ها و نسبت عملکرد بالاتر به قیمت در مقایسه با Core i7 از نظر کل قدرت محاسباتی همه هسته‌ها است.پردازنده های XEON به دلیل داشتن توان عملیاتی برای کار کردن در 24ساعت شبانه روز و 7 روز هفته بسیار کاربردی بوده و نسبت به سی پی یو های دسکتاپی از قدرت بالایی برخوردار هستند.
البته نکته حائز اهمیت توان حرارتی(Thermal Design Power) TDP بالا در سی پی یو های XEON می باشد که این عدد در پردازنده های دسکتاپی بسیار کمتر است. برای مثال در یک سی پی یو i7 دسکتاپی نسل 13 که بسیار قدرت مند است توان حرارتی حداکثر 15 وات می باشد اما در یک سی پی یو XEON سری 8 حدود 205 وات می باشد.
حرارت ایجاد شده توسط پردازنده های XEON در حین پردازش بسیار زیاد است طوری که برای خنک کردن آنها از فن هایی با دور بالا استفاده می کنند در مواردی با توجه به بالا بودن توان حرارتی و فرکانس بالا از فن های HIPERFORMANCER برای خنک کردن پردازنده استفاده می کنند.سرورهایی که از پردازنده های زئون استفاده میکنند معمولا در مراکز داده DATA CENTER نگه داری می شوند.زیرا بحث خنک کنندگی وcoolingدستگاه ها بسیار ضروری بوده و در صورت بالا رفتن دما در اثر پردازش سنگین سی پی یوهای زئون آسیب های جبران ناپذیری به دستگاه های سرور و دیتا های روی آن ها وارد میشود.
از آنجایی که اکثر CPU های Intel Xeon فاقد یک GPU یکپارچه هستند، سیستم های ساخته شده با این پردازنده ها به کارت گرافیک مجزا یا یک GPU جداگانه در صورت تمایل خروجی مانیتور کامپیوتر نیاز دارند.
سی پی یو intel xeon یک خط تولید متمایز از Intel Xeon Phi با نام مشابه است. Xeon Phi نسل اول یک دستگاه کاملاً متفاوت است که بیشتر با کارت گرافیک قابل مقایسه است. این برای یک اسلات PCI Express طراحی شده است و قرار است به عنوان یک پردازنده چند هسته ای مانند Nvidia Tesla استفاده شود. در نسل دوم، Xeon Phi به یک پردازنده اصلی شبیه به Xeon تبدیل شد. این پردازنده با همان سوکت پردازنده Xeon مطابقت دارد و با x86 سازگار است. با این حال، در مقایسه با Xeon، نقطه طراحی Xeon Phi بر هسته‌های بیشتر با پهنای باند حافظه بالاتر تأکید دارد.
سی پی یو های XEON SCALABLE که از نسل اول تا چهارم در بازار موجود می باشد جزو پردازنده های مقیاس پذیر شرکت INTEL هستند که از قدرت پردازشی و تعداد هسته بالا و فرکانس کاری مطلوبی برخوردار هستند.
در ( سرورهای HPE ) نسل 10 GEN به بعد از پردازنده های مقیاس پذیر شرکت اینتل استفاده می شود.
در سرورهای G10 از نسل اول و دوم سی پی یوهای XEON SCALABLE و سرور های G10 PLUS از نسل سوم سی پی یوها و در سرورهای G11 از نسل چهارم این سی پی یو ها استفاده می شود که در نسل چهارم تعداد هسته پردازشی به 60CORE رسیده است.
این پردازنده ها در مدل های مختلف با توجه به نیاز کاربر تولید شده و در دسترس همگان قرار دارد.
