۵ حق قانونی که هر زن ایرانی باید بداند | راهنمای ساده و کاربردی
در جامعه امروز ایران، زنان نقشهای متعددی دارند؛ هم همسر، هم مادر، هم نیروی کار و هم اعضای فعال اجتماع. اما متأسفانه بسیاری از زنان از حقوق قانونی خود آگاهی کافی ندارند و همین عدم اطلاع باعث میشود در مواقع حساس زندگی دچار مشکلات زیادی شوند.
هدف این مقاله آشنا کردن شما با ۵ حق مهم قانونی است که هر زن ایرانی باید آنها را بشناسد و بداند چگونه از آنها استفاده کند. دانستن این حقوق، اولین قدم برای داشتن زندگی عادلانهتر و امنتر است.
۱. حق مهریه
مهریه یکی از مهمترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است که طبق قانون ایران، زن مالک قطعی آن محسوب میشود.
مهریه میتواند نقدی یا غیرنقدی باشد و زن حق دارد هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند، چه در طول زندگی مشترک و چه پس از طلاق.
نکته مهم این است که پرداخت مهریه به رضایت طرفین یا ادامه زندگی مشترک وابسته نیست. حتی اگر زن زندگی را ترک کند یا طلاق گرفته باشد، این حق محفوظ است.
همچنین، قانونگذار برای حمایت از زن، محدودیت سقف پرداخت مهریه در یک مرحله (۶۱۰ سکه) را برداشته است و زن میتواند با توجه به مهریه ثبت شده، آن را از مرد مطالبه کند.
۲. حق نفقه
نفقه عبارت است از تأمین هزینههای ضروری زندگی زن که شامل خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و نیازهای روزمره میشود.
تا زمانی که زن به وظایف زناشویی (تمکین) عمل میکند، مستحق دریافت نفقه است.
اگر زن بدون دلیل موجه از انجام وظایف زناشویی خودداری کند، ممکن است مستحق نفقه نباشد.
این هزینهها باید مطابق با وضعیت اقتصادی و اجتماعی زوجین تعیین شود و مرد موظف به پرداخت آن است.
در صورت پرداخت نکردن نفقه، زن میتواند از طریق دادگاه اقدام به مطالبه نفقه کند.
۳. حق حضانت کودک
حضانت به معنای نگهداری و تربیت کودک است که طبق قانون، بعد از طلاق، مادر حق حضانت فرزند تا سن ۷ سال را دارد.
پس از سن ۷ سالگی، حضانت به پدر یا مادر داده میشود بر اساس مصلحت کودک که توسط دادگاه تعیین میشود.
این قانون به نفع سلامت روانی و تربیتی کودک وضع شده است و مادر معمولا نقش مهمی در دوران کودکی فرزند دارد.
آگاهی از این حق به مادران کمک میکند تا در صورت جدایی از همسر، بتوانند بهتر برای آینده فرزندانشان برنامهریزی کنند.
۴. حق اشتغال و خروج از منزل
زنان حق دارند به شغل و فعالیت اقتصادی بپردازند و هیچ قانون مشخصی اجازه نمیدهد که شوهر مانع کار کردن زن شود.
حتی اگر در عقدنامه محدودیتی نوشته شده باشد، این محدودیت نمیتواند مانع حق اشتغال زن شود.
اگر مرد مانع اشتغال یا خروج زن از منزل شود، زن میتواند با مراجعه به مراجع قضایی از حق خود دفاع کند.
این حق بخشی از آزادیهای فردی و اجتماعی زن محسوب میشود و نقش مهمی در استقلال مالی و شخصی او دارد.
۵. حق اعتراض به خشونت خانگی
خشونت خانگی یکی از مشکلات جدی جامعه است که به شکلهای مختلفی از جمله جسمی، روانی، جنسی و اقتصادی بروز میکند.
طبق قانون مجازات اسلامی، هر گونه خشونت علیه زن جرم است و زن میتواند علیه همسر خود شکایت کیفری تنظیم کند.
دادگاه میتواند دستور منع تماس یا دوری همسر را صادر کند تا امنیت زن حفظ شود.
آگاهی از این حق باعث میشود زنها بدانند که در مقابل خشونت تنها نیستند و قانون حامی آنهاست.
مراکز مشاوره و اورژانس اجتماعی نیز میتوانند در این شرایط کمککننده باشند.
آگاهی از حقوق قانونی، گامی اساسی در جهت حفظ کرامت و امنیت زنان است.
با شناخت این حقوق، زنان میتوانند در مواقع بحرانی بهتر تصمیم بگیرند و برای احقاق حقوق خود تلاش کنند.
به یاد داشته باشید که قانونگذار برای حمایت از زنان تلاش کرده و شما حق دارید از این حمایتها استفاده کنید.
منابع و مراجع پیشنهادی
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران
قانون حمایت خانواده
قانون مجازات اسلامی
سایت رسمی قوه قضائیه و مرکز مشاوره حقوقی
