چندی پیش به مطلبی از وبسایت سرای هنر و اندیشه برخورد کردم که برایم بسیار جالب بود چون من خودم زاده شهرستان نی ریز هستم در زیر بخشی از مطلب را آورده که در ادامه میتوانید به وب سایت سرای هنر و اندیشه به آدرس www.shva.ir سری بزنید و مطلب کامل را بخوانید تقدیم به نی ریزی های عزیز
همانطور که در بالا مشاهده میکنیم نام نی ریز چندین بار در دستگاه های مختلف تکرار شده و این نشان از اهمیت و کیفیت هنر خصوصا موسیقی در نی ریز بوده است درپایین در مورد موسیقی نیریز برای شم کاملا توضیح میدهیم
در ردیفهای موسیقی اصیل ایرانی نمونه های زیادی از موسیقی فولکلور و یا محلی مشاهده میشود که خود این موضوع بر زیبایی ردیف ها افزوده است.
یکی از نمونه های آن گوشه نیریز است که نغماتی ساده و روان دارد و بسیار زیبا.
نیریز یکی از شهرهای استان فارس در ایران است، این شهر در جنوب دریاچه بختگان واقع شده است.
بر اساس دانسته ها و اطلاعات موجود مي توان به احتمال گفت كه پيشينه تاريخي اين شهر به دوره هخامنشيان بر مي گردد . بدنبال كاوشهاي باستان شناسي كه در اوايل سده ۲۰ در تخت جمشيد انجام گرفت الواح گلي مربوط به دوره هخامنشيان بدست آمد ، اين الواح به خط ميخي عيلامي كه مربوط به امور اداري ، جيره غذايي ، پرداخت دستمزد كارگران و زره سازان است و در فاصله سالهاي ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۴ ميلادي هيئت اكتشافي مؤسسه شرق شناسي به سرپرستي هرتس فلد آنها را كشف كرد ، تعدادي از اين الواح متعلق به سالهاي ۱۳ تا ۲۸ شاهنشاهي داريوش اول بوده است .
نيريز كه در مسير ارتباطي استان فارس با استان كرمان و برخي از شهرستانهاي جنوب واقع بود از سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۴۰ ه . ق در جريان مستقيم حوادث بود و متحمل مشكلات و خساراتي نيز شد .
نيريز در ميانه جنوب و مشرق شيراز هوايي معتدل دارد . درازي آن از خيرآباد تا حاجي آباد ۲۲ فرسخ ، پهناي آن از سرگذار تا قريه بشنه ۱۸ فرسخ ، محدود است . از جانب مشرق و شمال به بلوك سيرجان و كرمان و بلوك شهربابك كرمان و بوانات ، از طرف مغرب به بلوك استهبانات و بلوك آباده طشك ، و از سمت جنوب به بلوك داراب و نواحي سبعه . و هر گونه شكاري در فارس باشد جز مرغ دراج و مرغ كبك انجير در اين بلوك يافت مي شود . بعلاوه گورخر و آهو در صحراي نيريز فراوان است .
زراعتش گندم و جو و خشخاش و پنبه و كنجد و خربزه و هندوانه است . آبش از قنات شيرين و گوارا ، بساتينش پر از فواكه سردسيري و انار و باغستان ديمي آن كه همه در كوهستان افتاده است . از درخت انگور و انجير و گل سرخ انباشته ، خروارها مويز و دوشاب و انجير خشك و غنچه گل سرخ آن را حمل به اطراف كنند و در فصل زمستان بلوك فسا و جهرم و كربال از انار و هندوانه نيريز بهره مند شوند .
نقل از فارسنامه ناصري نوشته حاج ميرزا حسن حسيني فسايي
در فاسنامه ابن بلخي آمده است : خيره و نيريز دو شهرك است و نيريز قلعه اي دارد و از آنجا انگور بسيار خيزد ، و بيشترين انگور آنجا ، كشمش باشد و هواي معتدل و آب روان و به هر دو جاي ، جامع و منبر باشد و آبادان است ، نزديك ولايت خسويه و به خيره قلعه اي است بر كوه ، سخت محكم .
فارسنامه ابن بلخي تصحيح دكتر رستگار فسايي
كتاب شمس اللغات در تاريخ نيريز چنين مي نگارد : نيريز نام دهي است در فارس و نامي است از موسيقي و به شبانكاره هم خوانده مي شود ، زيرا اين سرزمين محل شبانان فريدون بوده است .
در كتاب سرزمين و مردم ايران زمين درباره نيريز نكاتي به اين شرح نگاشته شده است :
نيريز از شهرستانهاي استان فارس در جنوب غربي درياچه بختگان و نيريز در مغرب استهبان و ارسنجان و در مشرق سيرجان و در جنوب داراب واقع است . در الواح گلين تخت جمشيد كلمه ناي ذي آمده است كه آن را با نيريز منطبق پنداشته اند . محصولات اين شهرستان غلات ، انجير ، بادام ، انگور و صنايع دستي آن پارچه و قالي مي باشد ، … منطقه اي را كه در حال حاضر به نيريز معروف است در دوران داريوش كبير از شهرهاي آباد و پر جمعيت فارس بوده و استناد لوحه سنگي كه بر اثر كاوشهاي علمي از تخت جمشيد بدست آمده ، كتيبه مزبور هم كه به خط ميخي نقر شده در زمان هخامنشيان (داريـوش بـزرگ) ناي ذي (كارگاه اسلحه سازي) ناميده مي شد ، چه در آن دوره بيش از ۷۰۰ كارگاه نيزه و شمشير و زره سازي در آن وجود داشته و در واقع اسلحه خانه داريوش كبير بوده است ….
شهر نيريز از زمان هخامنشيان تابحال سه بار دستخوش تهاجم سيل و عوامل طبيعي قرار گرفته و براي مرتبه چهارم در محل فعلي بنا شده است .
نيريز در زمان سلطنت پيشداديان مركز فولاد سازي بوده است . ساختن وسايل فولاد سازي و ادوات جنگي براي سپاهيان خشايارشاه در اين شهر ساخته مي شد . كه زره و كلاه خود و تيشه بخاري فولادي در بعضي خانه ها مشاهده شده است . اخيراً ضمن حفاريهايي كه در تخت جمشيد بعمل آمده مهر گلي ديده شده به نام پيروس استاد كارگاه محل ساختن اين ادوات و وسايل فولادي در محلي كه فعلاً به نام شادخانه موسوم است كه علامت كارخانه ها در بعضي از خانه هاي اين محله مشاهده گرديده است .
