همان قدر که دوره‌ی ابتدایی در نظام آموزش و پرورش هر کشور از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، معلمان ابتدایی نیز نقشی به همان میزان تاثیرگذار در پایه‌گذاری مبانی علمی و شخصیتی دانش‌آموزان دبستانی دارند. اما یک معلم ابتدایی برای دستیابی به اهداف آموزشی نیازمند چه توانمندی‌هایی است؟ مهم‌ترین مهارت های معلم ابتدایی کدامند؟ در این مقاله به بررسی این سوالات می‌پردازیم.
آشنایی با مراحل نوشتن طرح درس، تفاوت‌های طرح درس روزانه و سالانه، عناصر ضروری در هر طرح درس و غیره، یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که هر معلمی، به خصوصی معلمان ابتدایی به آن احتیاج دارند. تهیه یک طرح درس به معلم کمک می‌کند تا برای فعالیت‌های آموزشی خود، به صورت جلسه به جلسه، روزانه، هفتگی، ماهانه، ترمی و سالانه برنامه‌ریزی کند.
چنان چه معلم برای برگزاری هر جلسه، طرح درس مشخصی نداشته باشد، تمرکز او و در نتیجه تمرکز شاگردان بسیار کمتر از زمانی است که با یک طرح درس دقیق و منسجم وارد کلاس می‌شود. ما نوشتن طرح درس را به عنوان یکی از مهم‌ترین مهارت های معلم ابتدایی معرفی می‌کنیم چرا که منجر به مدیریت هر چه بهتر کلاس و افزایش تسلط و اعتماد بنقس معلم در تدریس می‌شود.
ضمن اینکه معلم ابتدایی باید درس‌های متنوعی را در طی یک روز تدریس کند، لذا تهیه طرح درس، از پراکندگی مطالب، از بین رفتن تمرکز معلم و هدر رفتن وقت کلاس جلوگیری می‌کند.
دانش‌آموزان دبستانی ویژگی‌های متفاوتی در مقایسه با شاگردان سایر مقاطع تحصیلی دارند. این روحیات خاص، منجر به ایجاد مشکلات و چالش‌هایی نیز می‌شود که مدیریت و رفع این چالش‌ها بر عهدۀ معلم ابتدایی است. بنابراین می‌توان گفت که شناسایی مشکلات دانش اموزان، یکی از مهم‌ترین مهارت های معلمان ابتدایی است.
آشنایی با انواع اختلالات یادگیری دانش آموزان ابتدایی، بی علاقگی شاگرد نسبت به انجام تکالیف و مشکلات رفتاری دانش آموزان ابتدایی از جمله مواردی هستند که تمامی معلمان ابتدایی باید برای مواجهه با آن‌ها آماده باشند.
برای مثال معلم ابتدایی باید بتواند اختلالات یادگیری مانند اختلال ریاضی، اختلال دیکته نویسی و غیره را شناسایی کرده و از راهکارهای مناسبی برای کاهش علائم آن استفاده کند. همچنین معلم باید با انواع مشکلات رفتاری مانند پرخاشگری، منزوی بودن، وابستگی، بیش فعالی و غیره در دانش آموزان ابتدایی آشنا بوده و خود را برای مدیریت این نوع موضوعات آماده کند.
در مقطع ابتدایی، دانش‌آموزان به طور جدی و برای اولین بار با مفاهیمی مانند خواندن، نوشتن، محاسبات ریاضی و ویژگی‌های دنیای اطراف خود آشنا می‌شوند. آموزش‌هایی که اگر به خوبی در دانش‌آموز اتفاق نیفتد، مشکلات زیادی را در مقاطع بالاتر و سایر درس‌ها برای او ایجاد خواهد کرد. بنابراین انتخاب روش‌های تدریس مناسب برای مقطع ابتدایی را می‌توان به عنوان یکی از مهارت های اصلی معلم ابتدایی در نظر گرفت.
برای مثال روش تدریس نمایشی، اکتشافی، مشارکتی، کاوشگری، گردش علمی و غیره همراه با بازی و داستان‌گویی برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی می‌تواند بسیار کاربردی باشد. بنابراین معلم ابتدایی باید با انواع روش تدریس مناسب برای مقطع ابتدایی آشنا بوده و هر مبحث را با استفاده از روش تدریس مناسب آن، به شاگردان آموزش دهد.
هدف نهاییِ هر معلمی در پایان هر جلسه، هر ترم و هر سال تحصیلی، دستیابی اکثریت شاگردان به درک عمیقی از مفاهیم درس مورد نظر است. چنان چه این نتیجه کسب نشود، می‌توان گفت که معلم در فرآیند یاددهی خود عملکرد موفقیت آمیزی نداشته است.
برای دستیابی به هدف مذکور، معلم باید دائما سطح یادگیری دانش‌آموزان خود را محک بزند، بازخوردهای لازم را ارائه کرده و در صورت نیاز، روش تدریس خود را تغییر دهد یا به عبارتی یک ارزیابی از وضعیت دانش‌آموزان به عمل آورد. بنابراین آشنایی با روش‌های ارزشیابی یکی دیگر از مهارت های معلم ابتدایی است.
باید توجه داشت که ارزشیابی دانش‌آموزان تنها به برگزاری امتحان در میان ترم یا پایان ترم محدود نمی‌شود. بلکه معلم ابتدایی باید در مراحل مختلف آموزش، چه در کلاس‌های حضوری و چه در کلاس‌های آنلاین، از روش‌های متنوع و مؤثری برای ارزیابی سطح دانش‌آموز و میزان یادگیری او استفاده کند.
برای مثال مراحل مختلف ارزشیابی دانش‌آموز را در طی یک جلسه می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد:
در کنار این موارد، تکالیف و امتحانات کلاسی را می‌توان به عنوان بخش مهمی از ارزشیابی‌ها در نظر گرفت. بنابراین معلم ابتدایی باید با نکات مهم مربوط به هر کدام از انواع ارزشیابی آشنا باشد.
یکی از مهارت های معلم ابتدایی که به هیچ عنوان نمی‌توان آن را نادیده گرفت، مهارت‌های ارتباطی است. معلمان ابتدایی باید مهارت‌های ارتباطی کلامی و نوشتاری موثری داشته باشند.
آن‌ها باید از زبان بدن و از صدای خود به بهترین شکل استفاده کنند، تماس چشمی برقرار کنند، دیگران را متقاعد کنند، به حرفهای دیگران گوش دهند و لحن موثری داشته باشند. اینجاست که اهمیت فن بیان معلم یا مهارت‌های کلامی او خودنمایی می‌کند. ضمنا از آن جا که معلم باید با افراد مختلف مکاتبه کند، لازم است که دانش کافی در رابطه با مهارت‌های نوشتاری نیز داشته باشد.
همچنین معلمان ابتدایی باید بتوانند به طور موثر با گروه‌های خاصی از افراد از جمله شاگردان، همکاران، والدین، مدیریت مدرسه و غیره ارتباط برقرار کنند. با آن‌ها روابط مبتنی بر اعتمادی با آن‌ها بسازند، ضمن حفظ صمیمیت فاصلۀ لازم را حفظ کنند و غیره.
با توجه به این توضیحات می‌توان گفت که مهارت در برقراری ارتباط مؤثر با دانش آموزان و سایر افراد، یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که تمامی معلمان و به طور خاص هر معلم ابتدایی باید در خود تقویت کند.
یادگیری فرآیندی است که نمی‌توان هیج پایانی را برای آن در نظر گرفت. در هر شغلی که مشغول به خدمت باشید، به منظور رشد و پیشرفت حرفهای خود نیاز به آموزش و یادگیری مداوم دارید. این موضوع در شغلی مانند معلمی از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است. چرا که دانش‌آموزان بخش عمده‌ای از وقت خود را زیر نظر معلمان سپری می‌کنند. به همین دلیل، نه تنها دانش و معلومات معلم، بلکه طرز فکر و نحوۀ رفتار او نیز به شاگردان منتقل می‌شود.
به دلیل تأثیری که معلمان روی تربیت نسل جوان هر جامعه‌ای دارند، لازم است به صورت مستمر و همیشگی، در حال یادگیری باشند و این موضوع را جزو وظایف همیشگی خود در نظر بگیرند. این یادگیری از تغییر پیگیری جدیدترین تغییرات در رشته، مطالعۀ مجلات و نشریات پیشرو در حوزه تدریس و آموزش، شرکت در رویدادها و کنفرانس‌های مخصوص معلمان و غیره صورت می‌گیرد.
ما نیز در مجله اساتید استادبانک تلاش می‌کنیم تا جدیدترین مقالات آموزشی، شامل روش تدریس، توسعۀ شغلی معلمان، معرفی کتاب‌های مفید برای معلمان، تکنولوژی‌های آموزشی، رتبه‌بندی معلمان و بسیاری موضوعات دیگر در اختیار شما همکاران عزیز قرار دهیم. این محتواها بر اساس منابع علمی معتبر و تجربیات اساتید موفق استادبانک تهیه می‌شوند و اکثرا به صورت رایگان در اختیار شما قرار می‌گیرند.
آموزش و روانشناسی دو موضوع کاملا وابسته به یکدیگر هستند. نمی‌توان معلمی را تصور کرد که بدون داشتنِ دانش روانشناسی کافی بتواند تدریس اثربخشی را ارائه دهد و محیط یادگیری مناسبی را برای دانش‌آموزان ایجاد کند. معلمی که با موضوعات روانشناسی تربیتی آشنا باشد به خوبی درک می‌کند که هر یک از دانش‌آموزانش توانایی‌های ذهنی، سرعت و سبک یادگیری مختص خود را دارند.
برخورداری مهارت‌های روانشناختی به معلم کمک می‌کند تا
مهارت‌های تفکر سطح بالا، مانند تفکر خلاق، تفکر انتقادی، تفکر تحلیلی، مهارت‌های حل مسئله و استدلال منطقی برای معلمان ابتدایی به ویژه در قرن بیست و یکم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند.
در این میان اهمیت مهارت تفکر خلاق را به عنوان یکی از ضروری‌ترین مهارت های معلمان ابتدایی، به هیچ عنوان نمی‌توان نادیده گرفت. چرا که معلمان ابتدایی باید بتوانند از طریق روش‌های تدریس و فعالیت‌های آموزشی که به کار می‌گیرند، محیط‌های یادگیری خلاقانه‌ای را طراحی کنند تا موضوعات خشک و خسته‌کنندۀ کتاب‌های درسی را به آموزش‌هایی تعاملی و جذاب تبدیل کنند.
علاوه بر این، ترکیب خلاقیت با برنامه‌های درسی، ضمن اینکه باعث کاهش استرس و اضطراب دانش‌آموزان می‌شود، متجر به افزایش خلاقیت و علاقمندی آن‌ها به یادگیری موضوعات جدید نیز خواهد شد.
در این مقاله از سایت معلمان استادبانک به صورت مختصر و کوتاه به برخی از مهم‌ترین مهارت های معلم ابتدایی اشاره کردیم.
سامانۀ آموزش خصوصی استادبانک، یکی از معتبرترین و باسابقه‌ترین پلتفرم‌ها برای معرفی برترین اساتید تدریس خصوصی آنلاین و حضوری در همۀ دروس به دانش‌آموزان، دانشجویان و دیگر متقاضیان کلاس‌های خصوصی است. اهداف و چشم‌اندازهای استادبانک تنها به معرفی معلمان خصوصی محدود نمی‌شود. بلکه یکی از دغدغه‌های همیشگی تیم استادبانک، کمک به افزایش دانش معلمان در زمینۀ تدریس خصوصی و گروهی نیز بوده است.
ما در مجله اساتید استادبانک تلاش می‌کنیم تا به نیازهای مختلف اساتید، معلمان در زمینه‌های مختلف مانند توسعۀ شغلی، کسب درآمد، آشنایی با منابع مطالعاتی و غیره به بهترین شکل پاسخ دهیم. برای مثال از یک سو با ارائۀ بخش‌هایی نظیر روش تدریس، معرفی کتاب، طرح درس، مدیریت کلاس و غیره می‌کوشیم تا نیازهای این عزیزان در حوزه‌های مذکور برطرف کنیم و از سوی دیگر، با فراهم کردن امکان کسب درآمد از تدریس خصوصی، به افزایش رضایت شغلی این عزیزان کمک می‌کنیم.
در صورتی که شما نیز علاقمند به تدریس و همکاری با سایت استادبانک به عنوان معلم خصوصی هستید، می‌توانید از طریق لینک عضویت اساتید مراحل ثبت نام خود را طی کنید.
چنان چه در مورد ثبت‌نام، نحوۀ همکاری و سایر خدمات آموزشی استادبانک نیاز به راهنمایی و مشاوره داشتید، می‌توانید با شماره 91005343-021 تماس بگیرید.
