وجود برخی مشکلات در مدیریت کلاس درس و کنترل رفتار دانش آموزان، برای همه‌ی دبیران، آموزگاران، به ویژه دانشجو معلمان و نومعلمانی که در ابتدای مسیر حرفه‌ای خود قرار دارند، موضوعی کاملا شناخته شده است. در مقالات مختلف مجله اساتید استادبانک به نکات مهم مدیریت کلاس، اشتباهات رایج در این زمینه و انواع مشکلات رفتاری دانش آموزان اشاره کردیم.
اما یکی از بخش‌های مهم و جدایی ناپذیر در مدیریت موثر کلاس درس، تعیین قوانین کلاس توسط معلم است. چرا که اجرای آن‌ها در مقایسه با روش‌های دیگر، نسبتا ساده‌تر است به جای اصلاح رفتارهای مخرب و چالش برانگیز، بر پیشگیری از این رفتارها قبل از وقوع، متمرکز هستند.
در این مقاله به بررسی موضوع قوانین کلاسی و نکات مهم در این زمینه پرداخته‌ایم. همچنین نمونه‌هایی از تعیین قوانین کلاس درس برای دانش‌آموزان کلاس های حضوری و قوانین کلاس‌های مجازی و خصوصی را ارائه کرده‌ایم. لطفا با ما همراه باشید.
قوانین کلاس، مقرراتی هستند که با استفاده از آن دانش‌آموزان متوجه می‌شوند که در کلاس درس مجاز به انجام چه کارهایی هستند و اجازه انجام چه کارهایی را ندارند.
هر کلاس درس اجتماعی از دانش آموزان است و مانند هر جامعه کوچک و بزرگ دیگری، برای دستیابی به اهداف آن جامعه، به قوانین و مقررات خاص خود نیاز دارد.
اهمیت تعیین قوانین کلاسی از سوی معلم را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
تعیین قوانین کلاسی برای دانش‌آموزان، خود نیاز به رعایت برخی قوانین دارد که در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم:
1. پیشنهاد می‌شود تعداد قوانینی که معلم برای کلاس خود در نظر می‌گیرد بین 4 تا 6 مورد باشد. این قوانین باید جامع باشد و تمام موقعیت‌های احتمالی در کلاس را در بر بگیرد. زیاد بودن تعداد قوانین، احتمال رعایت آن‌ها را از سوی دانش‌آموزان کاهش می‌دهد.
2. بر اساس تحقیقات انجام شده، مشارکت فعال دانش‌آموزان در تعیین قوانین کلاسی، در مدیریت هر چه بهتر کلاس، تأثیر مستقیم دارد. این مشارکت، به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا بهتر با قوانین آشنا شوند. زمانی که دانش‌آموزان درگیر تعیین قوانین کلاس می‌شوند، این قوانین را بهتر متوجه می‌شوند و به نوعی آن‌ها را متعلق به خودشان می‌دانند (Paine, Radicchi, Rosellini, Deutchman, & Darch, 1983).
3. برخی از آموزگاران، انتظارات را به صورت مبهم و نامشخص بیان می‌کنند. به این ترتیب دانش‌آموزان از عواقب و نتایج رعایت نکردن قوانین کلاسی آگاه نمی‌شوند.
برای اجتناب از این مشکل، معلّم باید در روزهای شروع مدرسه، انتظارات و خط قرمزهای کلاس را به صورت واضح و شفاف برای شاگردان بیان کند. عواقب رعایت نکردن قوانین نیز باید به طور دقیق مشخص شود. اگر دانش‌آموزان از نتیجۀ هر تخلف اطلاعات کافی نداشته باشند، به احتمال زیاد مقررات را جدی نخواهند گرفت.
4. نکتۀ بسیار مهم این است که بیان قوانین کلاس باید در نهایت احترام و آرامش از سوی معلم صورت بگیرد. ارائۀ این نکات با حالت تدافعی و تهدیدآمیز، منجر به احساس ناامنی و بی‌اعتمادی دانش‌آموزان نسبت به معلم می‌شود. در چنین شرایطی ایجاد یک محیط یادگیری اثربخش بسیار دشوار خواهد بود.
5. قوانین مؤثر باید متعادل باشند به این معنا که از یک سو از وقوع رفتار نادرست جلوگیری کنند و از سوی دیگر عواقبی را برای چنین رفتارهایی در نظر بگیرند. قوانین مؤثر تنها بر پیامدهایی مانند تنبیه تأکید نمی‌کند، بلکه دانش‌آموزان را از بدرفتاری منصرف می‌کنند.
6. روزهای اول مدرسه، زمان طلایی برای به دست گرفتن مدیریت کلاس است. برخی از معلمان از این فرصت بهره نمی‌برند و قوانین و مقررات مشخصی را برای شاگردان وضع نمی‌کنند. معلم می‌تواند با کمک دانش‌آموزان قوانین کلاسی را در ابتدای سال وضع کند و به این ترتیب از وقوع اتفاقات غیرمنتظره که مربوط به رفتار دانش‌آموزان است، پیشگیری کند. شناخت هر چه بهتر دانش‌آموزان، به معلم این امکان را می‌دهد که برنامهٔ عملیاتی پیشگیرانه‌ای طراحی کند و مانع اتفاقات ناخواسته شود.
در این بخش به برخی از مهم‌ترین قوانین کلاس های حضوری اشاره کرده‌ایم. از این موارد می‌توان به عنوان قوانین کلاس اول ابتدایی و سایر پایه‌ها و مقاطع تحصیلی استفاده کرد و بنا به صلاحدید معلم یا دبیر، مواردی را نیز به آن اضافه نمود.
1. به موقع و با آمادگی کامل در مدرسه و کلاس درس حاضر شوید (این آمادگی می‌تواند شامل انجام تکالیف، همراه داشتن همه وسایل و مطالعه دروس است که می‌توانید آن ها را برای شاگردان توضیح دهید.
2. به معلم و همکلاسی‌های خود احترام بگذارید (احترام گذاشتن به دیگران شامل کمک کردن به آن‌ها، عدم تمسخر اشتباهات دیگران، پذیرش اشتباهات خود و عذرخواهی بابت آن‌ها، عدم پرخاشگری‌های فیزیکی-کلامی و غیره است)
3. از وسایل خود و دیگران مراقبت کنید (این مراقبت کردن می‌تواند شامل نامگذاری وسایل شخصی، دست نزدن به وسایل دیگران بدون اجازه آن‌ها، آسیب نرساندن به وسایل عمومی مدرسه و غیره باشد)
4. قوانین کارهای گروهی را رعایت کنید (این مورد شامل شرکت در کارهای گروهی، همکاری با اعضای گروه، خوب گوش کردن به صحبت های دیگران، قطع نکردن صحبت دیگران و غیره است)
5. پاکیزگی و نظافت را رعایت کنید (این مورد شامل استفاده از وسایل شخصی، رعایت نظافت شخصی، نظافت سرویس بهداشتی و غیره است)
6. نظم کلاس را رعایت کنید (این مورد شامل بلند نشدن و صحبت نکردن بدون اجازه معلم، رعایت سکوت در حین تدریس معلم، راه نرفتن در کلاس درس و غیره است)
آموزش از راه دور، قوانین و مقررات خاص خود را می‌طلبد. بسیاری از معلمان تصور می‌کنند که دانش‌آموز از قبل، با این قوانین آشناست و موظف به رعایت کردن آن‌ها است. اما همان طور که در کلاس‌های حضوری، از همان ابتدا قوانین کلاس را مطرح می‌کنید، در کلاس‌های مجازی نیز باید مقررات کلاسی را به طور دقیق برای دانش‌آموز شرح دهید. در غیر این صورت نمی‌توان از او انتظار داشت که طبق قوانین و انتظارات معلم رفتار کند.
امروزه در سرتاسر جهان بسیاری از کلاس‌ها به صورت آنلاین برگزاری می‌شوند. در استادبانک نیز بخش عمده‌ای از کلاس ها را تدریس خصوصی آنلاین تشکیل می‌دهد. بنابراین بسیار مهم است که معلم در ابتدای جلسه اول قوانین کلاس آنلاین خود را برای دانش آموزان توضیح دهد. برخی از این قوانین با کلاس های حضوری مشترک هستند و برخی دیگر نیز ویژه کلاس های مجازی هستند.
در این بخش از مقاله به برخی از قوانین کلاس آنلاین برای موفقیت در تدریس مجازی اشاره کرده‌ایم:
1. راس ساعت در کلاس آنلاین حاضر شوید
2. تصویر خود را باز نگه دارید
3. صدا را جز در مواقعی که معلم از شما می‌خواهد صحبت کنید، بسته نگه دارید
4. تکالیف خود را قبل از کلاس ارسال کنید
5. وضعیت اینترنت را قبل از کلاس بررسی کنید
6. محیط آرام و مناسبی را برای کلاس در نظر بگیرید
7. به جز زمان های استراحت از خوردن و نوشیدن در کلاس اجتناب کنید
8. پوشش مناسبی برای کلاس آنلاین در نظر بگیرید
9. فایل‌های ارسالی برای معلم را با نام های اصولی نامگذاری کنید
قوانینی در مورد روشن بودن تصویر و صدا در حین تدریس، نحوه ارسال تکالیف، زمان‌های مجاز برای پیام دادن به شما خارج از محیط کلاس، زمان‌های استراحت و بسیاری موارد دیگر نیز باید در تدریس آنلاین به طور کامل برای دانش‌آموز مشخص شوند.
معلم خصوصی باید برای دانش آموزان خود در کلاس های خصوصی نیز قوانین مشخصی را در نظر بگیرد و آن‌ها را با شاگرد و خانواده او در میان بگذارد. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم:
1. پوشش مناسب برای کلاس درس داشته باشید.
2. در مدت برگزاری جلسه حضور یکی از اعضای خانواده در منزل ضروری است.
3. از قبل برای هر جلسه تدریس خصوصی آماده باشید و تکالیف خواسته شده را کامل کنید.
4. از زمانی که با معلم می‌گذرانید حداکثر استفاده را ببرید و سوالات خود را در مورد درس به راحتی مطرح کنید
5. تا حد امکان هیچ یک از جلسات را کنسل نکنید و در صورت نیاز به کنسل شدن کلاس، از روز قبل معلم را در جریان قرار دهید
6. از روش‌های ارتباطی خارج از کلاس که معلم برای شما مشخص می‌کند تبعیت کنید و هرگز غیر از زمان‌های مشخص شده به معلم خصوصی خود پیام ندهید
7. مکان مناسبی از منزل را برای تدریس در نظر بگیرید
8. هزینه کلاس را به موقع و طبق قوانین تعیین شده پرداخت کنید
9. در صورت بررسی همه جوانب و انتخاب معلم خصوصی، به برنامه ریزی مد نظر او اعتماد کنید. انتظار تغییرات چشمگیر در طی چند جلسه را نداشته باشید و به معلم فرصت کافی برای ایجاد این تغییرات بدهید
10. در حین تدریس از خوردن، آشامیدن و استفاده از تلفن همراه خودداری کنید.
این‌ها نمونه‌هایی از قوانین کلاس خصوصی هستند که معلم می‌تواند در اختیار شاگرد خود قرار دهد. در صورت صلاحدید می‌توانید برخی موارد را اضافه یا حذف کنید.
تدریس، چه در کلاس‌های خصوصی و چه در کلاس‌های گروهی، تنها بخش کوچکی از وظایف یک معلم یا مدرس است. نوشتن طرح درس، ارتباط با دانش‌آموزان، والدین و همکاران، بررسی تکالیف و برگه‌های امتحانی، طراحی سوالات، شرکت در جلسات و گذراندن دوره‌های مختلف نیز بخش‌های جدایی‌ناپذیری از زندگی شغلی هر معلمی هستند.
با وجود انواع و اقسام وظایفی که یک معلم بر دوش دارد، اما هیچ گاه در کشور ما حقوق معلمان به اندازه‌ای نبوده است که امکان یک زندگی راحت و بدون دغدغه را برای آن‌ها فراهم کند. کافیست به فیش حقوقی فرهنگیان نگاهی بیندازید تا واقعیت این مشکل را درک کنید.
به همین جهت بسیاری از معلمان آموزش و پرورش برای رفع این مشکل و افزایش درآمد خود به تدریس خصوصی آنلاین یا حضوری و تدریس خصوصی کنکور روی می‌آورند. البته ناگفته نماند که بسیاری از این افراد با ورود به حوزۀ تدریس خصوصی و کمی استمرار و تلاش، به درآمدهای قابل توجهی هم دست پیدا می‌کنند.
اما مهم‌ترین بخش برای شروع تدریس خصوصی، جذب شاگرد است. هر چند که تلاش برای جذب شاگرد، باعث می‌شود معلم از هدف اصلی خود یعنی آموزش و تدریس، دور شود. به همین دلیل، پیشنهاد ما برای شروع کار تدریس خصوصی، همکاری با سامانه‌های تدریس خصوصی مانند استادبانک است.
در استادبانک، معلمان خصوصی، تمام تمرکزشان را روی بهبود عملکرد خود در تدریس قرار می‌دهند و از بابت تبلیغات و جذب شاگرد دغدغه‌ای ندارند. اساتید تنها درصد کمی از هزینۀ کلاس را به ازای معرفی شاگرد، به استادبانک پرداخت می‌کنند تا تیم استادبانک وظیفۀ تبلیغات و معرفی شاگرد و استاد را به یکدیگر بر عهده بگیرد.
تدریس به عنوان معلم خصوصی در استادبانک مزایای بسیاری دارد. انعطاف پذیر بودن ساعات کار، حفظ حریم خصوصی اساتید، ارائۀ آموزش‌های متنوع، از جملۀ این موارد هستند. کافیست بر روی دکمۀ سبزرنگ استخدام معلم خصوصی یا بنر زیر، کلیک و ثبت نام خود را شروع کنید.
در این مقاله از سایت معلمان استادبانک به بررسی نکات مهم در رابطه با تعیین قوانین کلاس از سوی معلم پرداختیم. البته این نکته را نیز باید در نظر داشت که هر کلاسی ویژگی‌های خاص خود را دارد و هر معلمی از قوانین کلاس خود به شکل متفاوتی استفاده می‌کند،
ممکن است برخی از دانش آموزان به محدودیت‌ها و مرزهای مشخصی نیاز داشته باشند، در حالی که برخی دیگر در مقابل آزادی بیشتر واکنش مثبت نشان دهند. قطعا در این زمینه چالش هایی برای معلمان ایجاد خواهد شد اما تمام تلاش خود را به کار بگیرید و مطمئن شوید که دانش‌آموزان شما می‌دانند که موفقیت آن‌ها خواسته قلبی شماست و هدف از وضع قوانین نیز دستیابی به این خواسته است.
در صورتی که به مطالعۀ سایر مقالات در زمینۀ روش تدریس، توسعۀ شغلی معلمان، تکنولوژی‌های آموزشی، مدیریت کلاس و اخبار معلمان علاقمند هستید، به بخش‌های مختلف مجله اساتیدِ استادبانک هم مراجعه کنید.
همچنین اگر به عنوان معلم به تدریس خصوصی علاقه دارید می‌توانید شرایط همکاری با استادبانک را مطالعه و فرم ثبت نام معلم خصوصی را تکمیل کنید یا از طریق شماره 91005343-021 با مشاورین ما در ارتباط باشید.
