کلاسی را تصور کنید که در آن صدای شما به عنوان معلم تنها صدایی است که شنیده می‌شود؛ کلاسی خسته کننده برای دانش آموزان و ناامید کننده برای معلمان. چرا که در چنین محیطی به ندرت دانش آموزان توجه جدی به صحبت‌های معلم نشان می‌دهند و معمولا درصد پایینی از مشارکت اتفاق می‌افتد.
اگر چه که روش های تدریس سنتی هنوز هم در مدارس و دانشگاه‌ها توسط معلمان و اساتید کشور ما مورد استفاده قرار می‌گیرد و در برخی شرایط نیز کاربرد دارد، اما استفاده مداوم از این نوع روش تدریس ها، آن هم در عصری که سایر کشورها به دنبال روش های نوین تدریس و استفاده از انواع تکنولوژی‌‌ها برای بهبود فرآیند یاددهی-یادگیری هستند، محکوم به شکست خواهد بود.
اما امروزه در سایر کشورهای پیشرفته، که سیستم آموزشی آن‌ها الگویی برای سایر کشورها است، از چه روش‌هایی برای تدریس استفاده می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال تصمیم گرفتیم که این مقاله را به موضوع روش های نوین تدریس اختصاص دهیم و برخی از راهکارهای نوآورانه در تدریس را به شما معلمان گرامی معرفی کنیم.
اگر چه که استفاده از روش های تدریس قدیمی و سنتی مانند روش پرسش و پاسخ، سخنرانی، نمایشی و غیره، هنوز هم کاربردهای خاص خود را دارد، اما همان طور که در مقدمه هم اشاره کردیم، با پیشرفت علم و تکنولوژی، نیاز به استفاده از روش های نوین تدریس بیش از پیش احساس می‌شود و تکیه‌ی صرف به روش‌های سنتی تدریس، اثربخشی و کارآمدی لازم را در فرآیند یاددهی-یادگیری نخواهد داشت.
اما استفاده ار روش های تدریس نوین چه مزایایی برای معلم و شاگرد خواهد داشت؟ در ادامه به چند مورد از مزایای استفاده از این روش ها اشاره کرده‌ایم.
یک معلم موفق باید علاوه بر دانش موضوعی، مهارت های کافی در رابطه با استفاده از روش های جدید تدریس و ارزشیابی را نیز کسب کرده باشد. اگر چه که در این مقاله تلاش کرده ایم تا از کتب و منابع علمی معتبر برای معرفی روش های نواورانه تدریس استفاده کنیم اما تکیه ما تنها بر این منابع نبوده و در برخی موارد به روش‌هایی اشاره کرده‌ایم که ممکن است در مراجع علمی به آن‌ها اشاره نشده باشد ولی در عمل مورد استفاده مدارس و معلمان قرار می‌گیرند.
روش تدریس فعال، در واقع روش تدریس دانش‌آموز محور یا همان روش تدریس مبتنی بر تعامل است که در آن، مسئولیت یادگیری بر عهدۀ خود دانش‌آموزان قرار داده می‌شود.
در روش تدریس فعال، معلم در نقش یک تسهیل‌گر و هدایت‌کننده ظاهر می‌شود که مسیر آموزش و یادگیری را برای دانش‌آموزان هموار می‌کند. در این حالت، به جای ارائۀ یک طرفۀ اطلاعات، از روش‌هایی استفاده می‌شود که دانش‌آموزان را به مشارکت و همکاریِ بیشتر در فرآیند یادگیری ترغیب می‌کند.
روش تدریس فعال انواع مختلفی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
در مقاله ای تحت عنوان روش تدریس فعال از مجله اساتید استادبانک، به بررسی کامل این پنج روش تدریس فعال پرداخته‌ایم.
روش تدریس مسأله محور، یکی از روش‌های نوین تدریس است که در آن معلم به جای انتقال اطلاعات، تلاش می‌کند تا با ایجاد یک سؤال یا موقعیت جدید، دانش‌آموزان را وادار به تفکر و پژوهش کند.
روش آموزش گردش علمی، روش آموزش آزمایشگاهی، روش آموزش اکتشافی، بارش فکری نمونه‌هایی از روش یاددهی مسأله محور هستند. در مقاله روش تدریس، در رابطه با سه مورد اول صحبت کردیم.
روش بارش فکری یکی از روش‌های جدید در تصمیم‌گیری‌های گروهی است و نه تنها در حوزه آموزش و تدریس بلکه در بسیاری از جلسات مدیریت کسب و کارها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این روش می‌توان در اکثر درس‌ها بهره برد. در روش بارش مغزی معلم یک سوال را مطرح می‌کند سپس با قرار دادن یک محدودیت زمانی، از شاگردان می‌خواهد که پاسخ‌های خود را مطرح کنند و در انتها جمع بندی و نتیجه گیری های لازم توسط معلم صورت می‌گیرد.
روش‌های تدریس مبتنی بر تکنولوژی در واقع روش‌هایی هستند که در آن معلم از یک یا چند ابزار تکنولوژیک برای آموزش یک مبحث به شاگردان استفاده می‌کند. در این بخش از مقاله به چند مورد از این روش های نوین تدریس اشاره می‌کنیم.
روش تدریس معکوس
کلاس معکوس یا روش تدریس معکوس یکی از روش های نوین آموزش است که تلاش می‌کند از امکانات تکنولوژیکی که دانش آموزان هر روزه با آن سروکار دارند برای یک تجربه یادگیری هیجان انگیزتر و موثرتر استفاده کند.
در روش تدریس معکوس، معلم برخی محتواهای آموزشی مانند فایل های ویدیویی، صوتی، تصویری یا متنی را از قبل در اختیار شاگردان قرار می‌دهد. دانش‌آموزان باید قبل از برگزاری کلاس، این فیلم‌ها را تماشا کنند، مطالب را مطالعه نمایند، تحقیقات لازم را انجام دهند تا به یک درک و دانش اولیه از موضوع دست پیدا کنند.
پس از طی این مرحله، کلاس برگزار می‌شود و زمان کلاس به انجام تکالیف، رفع اشکال و بحث و گفتگو با معلم و همکلاسی‌ها اختصاص پیدا می‌کند.
استفاده از پرینتر سه بعدی در تدریس
استفاده از پرینت سه بعدی کلاس‌های درس شما را بسیار سرگرم کننده‌تر و جذاب تر می‌کند. ضمن اینکه به دانش آموزان فرصتی را برای تجربه عملی موضوعات و یادگیری بهتر فراهم می‌کند. این روش سطح تعاملات را در کلاس درس به شدت افزایش می‌دهد.
پرینت سه بعدی به دانش آموزان درکی از دنیای واقعی را می‌دهد و تخیل آن‌ها را شعله‌ور می کند. وقتی دانش‌آموزان می‌توانند مدل‌های اندامی را در دست بگیرند تا در مورد بدن انسان بیاموزند یا مدل‌های ساختمان‌های معروف را ببینند و ساختار آن‌ها را کشف کنند، مطالعه و یادگیری بسیار آسان‌تر خواهد بود.
از دیگر روش های تدریس مبتنی بر تکنولوژی می‌توان به روش تدریس مبتنی بر بازی، استفاده از ابزارهای چند رسانه‌ای و یادگیری ترکیبی (ترکیبی از تدریس حضوری و تدریس آنلاین) اشاره کرد که در مقالات آینده مجله اساتید استادبانک به آن‌ها خواهیم پرداخت.
اگر چه هدف نهایی در تدریس هر مبحثی مشخص است، اما سفر یادگیری برای هر دانش‌آموزی می‌تواند متفاوت از سایر دانش‌آموزان باشد. در حالی که استفاده از یک استراتژی تدریس، برای برخی از دانش آموزان کاملا جواب می‌دهد، اما ممکن است همین روش برای گروه دیگری از شاگردان چندان موثر واقع نشود.
برای مثال، استفاده از روش تدریس بحث گروهی برای افراد برون‌گرا می‌تواند بسیار کاربردی باشد و برای دانش آموزان درونگرا به یک کابوس تبدیل شود. بنابراین در چنین شرایطی استفاده از روش تدریس شخصی سازی شده می‌تواند به کمک معلم بیاید.
روش تدریس شخصی سازی شده، فرآیند یادگیری را برای هر دانش آموز متناسب با روحیات و سبک یادگیری او تنظیم می‌کند. اگر چه که استفاده از این روش به زمان بیشتری برای برنامه ریزی و پیاده سازی نیاز دارد، اما به دانش آموزان کمک می‌کند تا فرآیند یادگیری را بر اساس علایق، نیازها، نقاط قوت و ضعف خود طی کنند و به نتایج بهتری و موثرتری دست پیدا کنند.
البته این روش در مدارس کشور ما که تعداد دانش آموزان هر کلاس بیشتر از 20 نفر است، قابل اجرا نیست. بنابراین برای پیاده سازی آن نیاز به استفاده از کلاس های خصوصی وجود دارد.
روش تدریس شخصی سازی شده در تمام سطوح درسی و مقاطع تحصیلی قابل استفاده است. این روش بیشتر برای دانش‌آموزانی مناسبی است که در روش‌های تدریس گروهی نمی‌توانند یادگیری قابل قبولی داشته باشند. البته بسیاری از شاگردان تیزهوش نیز برای قبولی در آزمون‌های خاص مانند نمونه دولتی، تیزهوشان، کنکور سراسری و غیره نیز از روش آموزش شخصی سازی شده استفاده می‌کنند.
در این مقاله از سایت معلمان استادبانک، به بررسی انواع روش های نوین تدریس و مزایای آن در مقایسه با روش های تدریس سنتی مانند روش سخنرانی، روش نمایشی و روش تدریس پرسش و پاسخ پرداختیم.
در سایر مقالات مربوط به بخش روش تدریس، به بررسی دیگر روش‌های تدریس پرداخته‌ایم. ضمنا در بخش روش تدریس اساتید استادبانک، تجربیات اساتید موفق در دروس مختلف به صورت پادکست، در اختیار شما همکاران عزیز قرار گرفته است.
در صورتی که به مطالعۀ مقالات در زمینۀ توسعۀ شغلی معلمان، تکنولوژی‌های آموزشی، مدیریت کلاس و اخبار معلمان نیز علاقمند هستید، پیشنهاد می‌کنیم به بخش‌های مختلف مجله اساتیدِ استادبانک هم مراجعه کنید.
همچنین اگر به عنوان معلم به تدریس خصوصی علاقه دارید، می‌توانید شرایط همکاری با استادبانک را مطالعه و مراحل ثبت نام معلم خصوصی را طی نمایید یا از طریق شماره 02191005343 با مشاورین ما در ارتباط باشید.
