بیماری های خودایمنی ( Autoimmune Diseases)

بیماری های خود ایمنی ( Autoimmune Diseases)یک گروه از اختلالات هستند که در آن سیستم ایمنی، که وظیفه محافظت از بدن در برابر مواد مضر مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها را دارد، به اشتباه به سلول‌ها و بافت‌های سالم حمله می‌کند. یک سیستم ایمنی که به طور نرمال عمل می‌کند، مواد خارجی را تشخیص داده و در مقابل آن‌ها دفاع می‌کند. اما در بیماری‌های خودایمنی‌بدن، سیستم ایمنی ناتوان در تمایز میان مواد خارجی و سلول‌ها و بافت‌های خود بدن است و به همین دلیل به سلول‌ها و بافت‌های سالم حمله می‌کند.

این پاسخ غیرعادی سیستم ایمنی می‌تواند به التهاب، آسیب بافتی و مجموعه‌ای گسترده از علائم بستگی داشته باشد که به نوع خاصی از بیماری خود ایمنی بدن و اعضا یا سیستم‌هایی که تحت تأثیر آنها قرار می‌گیرد، بستگی دارد. بیش از 80 بیماری خود ایمنی ‌بدن شناخته شده وجود دارد که شایع ترین آنها موارد زیر می‌باشند:

۱. آرتریت روماتوئید

۲. لوپوس سیستمیک اریتماتوز (SLE)

۳. اسکلروز چندگانه (MS)

۴. دیابت نوع ۱

۵. التهاب تیروئید هاشیموتو

۶. بیماری سلیاک

۷. پسوریازیس

۸. بیماری التهابی روده (بیماری کرون و کولیت التهابی)

۹. میاستنیا گراویس

۱۰. ویتیلیگو

دقیقاً علت بیماری‌های خود ایمنی ‌بدن مشخص نشده است ، اما ژنتیک، عوامل محیطی و عدم تنظیم صحیح سیستم ایمنی به عنوان عوامل مؤثر دربوجودآمدن آن شناخته می‌شوند. بیماری‌های خود ایمنی ‌بدن می‌توانند مزمن و دائمی باشند و درمان معمولاً برای تسکین علائم و کنترل بیماری های خودایمنی انجام می شود . درمان ممکن است شامل داروهای کاهنده التهاب، داروهای سرکوب‌کننده ایمنی و تغییرات در سبک زندگی برای بهبود کیفیت زندگی افراد تحت تأثیر بیماری‌های خودایمنی باشد.

1.آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis)

آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی مزمن است که بیشتراوقات مفاصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به طور نادرست به مفاصل حمله می‌کند و بافت‌های مفاصل را تخریب می‌کند. این باعث می‌شود که مفاصل مورد آسیب قرار گیرند و علائمی مانند درد، تورم، صبحخیزی مفاصل، و مشکلات در حرکت ایجاد شود.

آرتریت روماتوئید می‌تواند به مفاصل دست و پا، مفاصل کمری، و حتی سایر اعضای بدن اثر بگذارد، مانند قلب، ریه‌ها، و عروق خونی. این بیماری معمولاً در بزرگسالان بین سنین 30 تا 50 سال ظاهر می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی آغاز شود.

معمولاً درمان آرتریت روماتوئید با داروها، تغییرات در سبک زندگی، و فیزیوتراپی صورت می‌گیرد. در برخی موارد، جراحی هم ممکن است برای ترمیم مفاصل آسیب‌دیده لازم باشد.

2.لوپوس سیستمیک اریتماتوز ((SLE)Systemic Lupus Erythematosus)

لوپوس سیستمیک اریتماتوز (SLE) یک بیماری خود ایمنی ‌بدنی چندجانبه است که به عنوان "سیستمیک لوپوس اریتماتوز" یا "بیماری لوپوس" هم شناخته می‌شود. این بیماری بر سیستم ایمنی بدن اثر می‌گذارد و باعث حمله ایمنی به بافت‌ها و اعضا در سراسر بدن می‌شود. علائم لوپوس می‌توانند متنوع باشند و از درد و التهاب مفاصل، تورم و قرمزی پوست، تغییرات در خون، کم‌خونی، و تأثیر بر اعضای داخلی مانند کلیه‌ها، قلب، و ریه‌ها شامل شوند.

دقیقاً علت لوپوس مشخص نشده است، اما عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است نقش داشته باشند. لوپوس یک بیماری مزمن است و درمان آن بستگی به شدت علائم و اثرات بر سلامتی فرد دارد. درمان معمولاً شامل داروها برای کنترل التهاب، استفاده از مهارکننده‌های ایمنی، و تغییرات در سبک زندگی می‌شود. افراد مبتلا باید با پزشک خود همکاری کنند تا بهترین درمان انجام و علائم کنترل شود.

3.اسکلروز چندگانه (Multiple Sclerosis)

اسکلروز چندگانه (MS) یک بیماری نورولوژیکی است که بر سیستم عصبی مرکزی، به ویژه مغز و نخاع، تأثیر می‌گذارد. در MS، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پوشش محافظی از فیبرهای عصبی به نام مایلین حمله می‌کند، که باعث التهاب و آسیب به اعصاب می‌شود. این می‌تواند جریان سیگنال‌های الکتریکی را در اعصاب مختل کرده و به علائم متنوعی از جمله خستگی، ضعف عضلانی یا تشنج‌های عضلانی، مشکلات هماهنگی و تعادل، مشکلات دیداری، احساس کندی یا سوزش، مشکلات در حافظه و شناخت، و مشکلات در گفتار و بلعیدن منجر شود. علت دقیق اسکلروز چندگانه هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما باور می‌شود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در آن دخیل باشند. MS یک بیماری مزمن است و در حال حاضر درمان نهائی برای آن وجود ندارد، اما درمان‌هایی برای مدیریت علائم، کند کردن پیشرفت بیماری، و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به MS موجود است. این درمان‌ها معمولاً شامل داروها، فیزیوتراپی، و تغییرات در سبک زندگی هستند، و برنامه درمانی به منظور تأمین نیازهای خاص هر شخص مبتلا به MS سفارشی‌سازی می‌شود.

4.دیابت نوع (Type 1 diabetes)

دیابت نوع 1 یک نوع از دیابت است که به وسیله عدم توانایی بدن در تولید انسولین، یک هورمون که سطوح گلوکز یا شکر خون را تنظیم می‌کند، مشخص می‌شود. در افراد مبتلا به دیابت نوع 1، سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های بتا تولید کننده انسولین در پانکراس حمله کرده و آنها را از بین می‌برد. این پاسخ اتوایمیونی تقریباً منجر به تولید خیلی کم یا عدم تولید انسولین می‌شود.

زیرا انسولین برای ورود گلوکز به سلول‌ها و فراهم کردن انرژی به آن‌ها ضروری است، افراد مبتلا به دیابت نوع 1 باید انسولین را از خارج از بدن از طریق تزریق یا یک پمپ انسولین مصرف کنند تا سطوح گلوکز خونی خود را کنترل کنند. همچنین، آن‌ها باید به طور منظم سطح قند خون خود را نظارت کرده و رژیم غذایی و فعالیت‌های ورزشی خود را مدیریت کنند تا اطمینان حاصل کنند که سطوح گلوکز خونی‌شان در وضعیت پایداری قرار دارد.

دیابت نوع 1 معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر می‌شود، با این حال می‌تواند در هر سنی ظاهر شود. این بیماری با عواملی مانند رژیم غذایی و ورزش مرتبط نیست و جلوگیری از آن امکان‌پذیر نیست. مدیریت دیابت نوع 1 نیازمند توجه دقیق به مصرف انسولین و نظارت برای جلوگیری از عوارضی مانند بیماری قلبی، مشکلات کلیه، و آسیب‌های اعصابی است که ممکن است از سطوح خونی گلوکز بیش از حد بالا یا پایین ناشی شوند.

5.التهاب تیروئید هاشیموتو(Hashimoto thyroiditis)

التهاب تیروئید هاشیموتو، که معمولاً به نام بیماری هاشیموتو یا هاشیموتو تایروئیدیتی شناخته می‌شود، یک بیماری خودایمنی است که بر تیروئید تأثیر می‌گذارد. در این بیماری، سیستم ایمنی به اشتباه به تیروئید حمله می‌کند، که یک غده ی کوچک به شکل پروانه در جلوی گردن است. این واکنش اتوایمیونی باعث التهاب تیروئید می‌شود و می‌تواند به کاهش تدریجی توانایی تیروئید در تولید هورمون‌های تیروئید منجر شود.

به عنوان یک نتیجه، التهاب تیروئید هاشیموتو می‌تواند باعث هیپوتیروئیدی شود، یعنی تیروئید توانایی تولید هورمون‌های کافی برای تأمین نیازهای بدن را ندارد. علائم معمول هیپوتیروئیدی ممکن است شامل خستگی، افزایش وزن، حساسیت به سرما، پوست خشک، و ریزش مو باشد.

درمان التهاب تیروئید هاشیموتو معمولاً شامل درمان با هورمون تیروئید برای تکمیل کمبود هورمون‌هاست. این کار به تنظیم متابولیسم بدن کمک می‌کند و علائم هیپوتیروئیدی را تسکین می‌دهد. معمولاً نیاز به نظارت منظم و تنظیم دستورات دارویی است تا عملکرد تیروئید مناسب و مدیریت بیماری به درستی انجام شود.

6.سلیاک (Celiac disease)

بیماری سلیاک (Celiac disease) یک اختلال گوارشی است که به عنوان حساسیت به گلوتن هم نیز شناخته می‌شود. این بیماری ناشی از واکنش نادرست سیستم ایمنی بدن به ماده گلوتن است، که یک پروتئین موجود در گندم، جو، و جیره‌های حاوی گلوتن مانند نان و محصولات آردی است. وقتی افراد مبتلا به سلیاک مواد حاوی گلوتن را مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی بدن به طور نادرست به غشاء راه گوارش ویژه خود حمله می‌کند و باعث آسیب به راه گوارش و جذب مواد مغذی می‌شود.

علائم بیماری سلیاک می‌تواند متنوع باشد و شامل مشکلات معده‌ای، اسهال یا یبوست، کاهش وزن، خستگی، و اختلال در جذب مواد مغذی از جمله ویتامین‌ها و مواد معدنی است. در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، سلیاک می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند کم‌خونی، آسیب به مفاصل، و مشکلات اعصابی منجر شود.

درمان بیماری سلیاک شامل رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن است که باید به طور دقیق پیروی شود. از افراد مبتلا به سلیاک انتظار می‌رود که مواد حاوی گلوتن را از رژیم خود حذف کنند تا بهبود علائم و جلوگیری از آسیب‌های جدی به سلامتی دست یابند.

7.پسوریازیس (Psoriasis)

پسوریازیس (Psoriasis) یک بیماری مزمن پوستی اتوایمیونی است که باعث تجمع سریع سلول‌های پوستی می‌شود. این تجمع باعث ایجاد لکه‌ها یا پلاک‌های ضخیم، قرمز و اغلب دردناک روی سطح پوست می‌شود. پسوریازیس می‌تواند در هر قسمتی از بدن اتفاق بیافتد، اما معمولاً در آرنج، زانو، پوست سر و پشت و پایین دور کمر دیده می‌شود.

علت دقیق پسوریازیس به طور کامل مشخص نشده است، اما باور می‌شود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در آن نقش داشته باشند. این بیماری وقتی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن بیش از حد فعال شده و فرآیند تغییر سلول‌های پوستی به سرعت رخ می دهد، که باعث می‌شود سلول‌های جدید پوستی سریع تر تولید شوند و به سطح پوست بیرون آمده و به سرعت انقباض و ترکیب در پسوریازیس منجر می‌شود.

شدت پسوریازیس می‌تواند متغیر باشد، به‌طوری که برخی افراد فقط علائم خفیفی را تجربه می‌کنند و دیگران با شدت بیشتر و شدیدتر روبرو می‌شوند. برخی از افراد مبتلا به پسوریازیس علاوه بر علائم پوستی، ممکن است همچنین التهاب مفاصل پسوریاتیک (Psoriatic Arthritis) را تجربه کنند که بر مفاصل تأثیر می‌گذارد و علائمی چون درد و تورم را ایجاد می‌کند.

برای پسوریازیس درمان نهایی وجود ندارد، اما درمان‌های مختلفی برای مدیریت علائم و ارائه تسکین موجود است. این درمان‌ها ممکن است شامل کرم‌ها یا مرهم‌های موضعی، فتوتراپی (نوردرمانی) ، داروهای خوراکی، یا داروهای بیولوژیکی باشد که بسته به شدت بیماری تعیین می‌شود.

8.بیماری التهاب روده

(Inflammatory bowel disease (Crohn disease and ulcerative colitis))

بیماری التهابی روده (IBD) یک گروه از بیماری‌های التهابی مزمن است که دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. دو نوع اصلی IBD بیماری کرون (Crohn's) و کولیت التهابی (ulcerative colitis) هستند. در حالی که این دو بیماری تشابهاتی دارند، اما تفاوت‌های متمایزی نیز دارند:

1. بیماری کرون:

- بیماری کرون می‌تواند هر قسمتی از دستگاه گوارش از دهان تا پاشنه را تحت تأثیر قرار دهد، اما معمولاً به انتهای روده کوچک (یعنی عفونتی) و ابتدای روده بزرگ (کولون) آسیب می‌زند.

- این بیماری به ورقه‌های التهابی که ممکن است از طریق لایه‌های مختلف دیوار روده گسترش یابند مشهور است. این التهاب می‌تواند منجر به تشکیل زخم‌های عمیق و محدودکننده (تنگ شدن روده) شود.

- علائم بیماری کرون شامل درد شکمی، اسهال، افت وزن، خستگی و گاهی فیستول‌ها ( بین بخش‌های مختلف روده یا بین روده و اعضای دیگر بدن) می‌شود.

2. کولیت التهابی:

- کولیت التهابی به طور اصلی کولون (روده بزرگ) و مستقیم (رکتوم) را تحت تأثیر می‌گیرد. برخلاف بیماری کرون، معمولاً شامل التهاب پیوسته است که از رکتوم شروع شده و به صعود در کولون ادامه می‌دهد.

- التهاب در کولیت التهابی معمولاً به غشا داخلی (موکوزا) کولون محدود می‌شود و منجر به تشکیل زخم‌ها (جراحات باز) روی سطح کولون می‌شود.

- علائم شایع کولیت التهابی شامل اسهال خونی، درد شکمی، فوریت در انجام حرکات روده، و افت وزن هستند.

هر دو بیماری کرون و کولیت التهابی به عنوان بیماری‌های خود ایمنی‌ در نظر گرفته می شوند.

9.میاستنیا گراویس ((MG)Myasthenia gravis)

میاستنیا گراویس (MG) یک اختلال عصبی عضلانی ایمنی‌گرای مزمن است که عضلاتی که مسئول حرکات داوولونتاری هستند را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در MG، سیستم ایمنی به طور اشتباه به یک نوع خاص از گیرنده‌ها به نام گیرنده استاتیل کولین (AChR) که در جایگاه عصبی-عضلانی (نوروماسکولار جانکشن) قرار دارند حمله می‌کند. این گیرنده‌ها برای انتقال سیگنال‌های عصبی به عضلات برای انجام انقباض لازم هستند.

ویژگی اصلی میاستنیا گراویس ضعف عضلانی و خستگی است که با استفاده تکراری بدتر می‌شود. علائم شایع این بیماری عبارتند از:

1. ضعف عضلات: MG معمولاً با ضعف عضلاتی که کنترل حرکت چشم را دارند آغاز می‌شود و باعث افتادگی پلک چشم‌ها (پتوزیس) و دید دوتایی (دیپلوپی) می‌شود. با گذر زمان، می‌تواند به سایر گروه‌های عضلانی نیز تأثیر بگذارد، از جمله عضلات مرتبط با بلعیدن، صحبت کردن و حرکت‌های اندام‌ها.

2. خستگی: ضعف عضلانی در MG معمولاً پس از فعالیت جسمانی بیشترین شدت را دارد و با استراحت بهبود می‌یابد. این ویژگی به نام "خستگی‌پذیری" شناخته می‌شود.

3. مشکلات در بلعیدن: ضعف در عضلات مرتبط با بلعیدن می‌تواند به مشکل در بلعیدن (دیسفاژی) منجر شود و ممکن است به خفگی یا جذب مواد به ریه منجر شود.

4. مشکلات در گفتار: ضعف در عضلات زبان و گلو می‌تواند به گفتار خراب (دیسارتری) منجر شود.

5. مشکلات در تنفس: در موارد شدید، MG می‌تواند بر روی عضلات تنفسی تأثیر بگذارد و به مشکلات تنفسی منجر شود که نیاز به توجه پزشکی فوری دارند.

شدت MG می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است افراد به صورت متفاوتی تحت تأثیر قرار گیرند. بطور دقیق علت میاستنیا گراویس هنوز کاملاً مشخص نشده است، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سیستم ایمنی در آن دخالت دارد. تشخیص اغلب شامل یک سوابق پزشکی دقیق، معاینه فیزیکی، آزمایش‌های خون برای بررسی آنتی‌بادی‌های خاص و آزمایش‌های تخصصی مانند الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات توالی عصبی می‌شود.

گزینه‌های درمانی برای MG هدف از بهبود قدرت عضلات و کاهش علائم هستند. معمولاً داروهایی مانند مهارکننده استاتیل کولین استفاده می‌شود. در برخی موارد، تیمکتومی (برداشت غده تیموس) نیز ممکن است توصیه شود، زیرا فرض می‌شود که غده تیموس نقشی در توسعه MG دارد.

میاستنیا گراویس یک بیماری مزمن است، اما با مدیریت پزشکی مناسب، بسیاری از افراد با MG می‌توانند زندگی نسبتاً طبیعی را داشته باشند.

10.ویتیلیگو (vitiligo)

ویتیلیگو یک بیماری پوستی طولانی مدت است که با از بین رفتن رنگ پوست بصورت لکه های سفید مشخص می شود. این امر به این دلیل اتفاق می افتد که ملانوسیت ها، سلول های مسئول تولید ملانین، که به پوست رنگ می دهد، از بین می روند یا در مناطق خاصی به درستی کار نمی کنند. در نتیجه، این نواحی از پوست دچار بی رنگی یا سفید شدن می شوند.

ویژگی های کلیدی ویتیلیگو عبارتند از:

1. لکه های هیپوپیگمانته: علامت اولیه ظاهر شدن لکه های سفید یا رنگ روشن روی پوست است. این لکه ها می توانند از نظر اندازه و شکل متفاوت باشند و می توانند در هر نقطه از بدن ایجاد شوند.

2. توزیع متقارن: ویتیلیگو اغلب در هر دو طرف بدن در یک الگوی تقریباً متقارن ظاهر می شود و نواحی مربوطه را در هر طرف تحت تأثیر قرار می دهد.

3. بدون درد یا ناراحتی: ویتیلیگو به خودی خود درد یا خارش ندارد. این در درجه اول یک نگرانی آرایشی است.

4. تغییر رنگ مو و چشم: ویتیلیگو علاوه بر تاثیر بر پوست می تواند منجر به از بین رفتن رنگدانه در مو (سفید شدن) و گاهی اوقات چشم شود.

علت دقیق ویتیلیگو به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که به یک فرآیند خود ایمنی مربوط می شود که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به ملانوسیت ها حمله کرده و آنها را از بین می برد. عوامل دیگری که ممکن است در ایجاد ویتیلیگو نقش داشته باشند عبارتند از ژنتیک و محرک های محیطی.

ویتیلیگو می تواند افراد در هر سن، نژاد و قومیت را تحت تاثیر قرار دهد، اما در افرادی با رنگ پوست تیره تر به دلیل تضاد بین لکه های بدون رنگدانه و پوست اطراف آن بیشتر قابل توجه است. در حالی که ویتیلیگو از نظر جسمی دردناک یا مضر نیست، می‌تواند تأثیرات روانی و اجتماعی قابل توجهی بر مبتلایان به آن داشته باشد، زیرا ممکن است منجر به عزت نفس و نگرانی‌هایی درباره ظاهر بدن شود.

هدف گزینه های درمانی ویتیلیگو بازگرداندن رنگ به نواحی فاقد رنگدانه یا یکنواخت کردن رنگ پوست است. این درمان ها ممکن است شامل کورتیکواستروئیدهای موضعی، مهارکننده های موضعی کلسینئورین، فتوتراپی (نور درمانی) و در برخی موارد، پیوند پوست یا خالکوبی باشد. انتخاب درمان به وسعت و محل ویتیلیگو و ترجیحات فرد بستگی دارد.

برخی از متخصصان معتقدند غذایی که مصرف می‌کنید، می‌تواند در بروز یا روند بیماری‌های خود ایمنی تأثیرگذار باشد. رژیم غذایی ضد التهاب می‌تواند به روند مدیریت برخی از بیماری‌های خود ایمنی کمک کند. علاوه بر این، انجام تمرینات بدنی می‌تواند در کنترل علائم بیماری مؤثر باشد.

چنانچه تمایل داریددرمورد بیماری های خودایمنی بیشتر بدانید کلیک کنید.

از تجربه خودتان بگویید

از آنجا که برخی از علائم بیماری‌های خود ایمنی با علائم سایر مشکلات و بیماری‌ها مشابه هستند، ممکن است شما هم تا به حال با مشاهده‌ برخی از این علائم در بدن خود، نسبت به بروز بیماری خود ایمنی تردید کرده باشید. آیا تا به حال چنین موقعیتی برایتان پیش آمده است؟ در نهایت، چه کرده‌اید؟ اگر در این زمینه تجربه‌ای دارید با ما به اشتراک بگذارید.