بیماری آلزایمر نوعی زوال عقل (دمانس) می‌باشد که بیش از 50 میلیون نفر را در سراسر جهان درگیر کرده است. اگر چه بروز علائم آلزایمر عموما در افراد بالای 65 سال اتفاق می‌افتد؛ اما در 5 درصد از موارد علائم آلزایمر زودرس نیز مشاهده می‌شود. در صورتی که علائم آلزایمر زودرس در فردی مشاهده شود به آن آلزایمر جوانی می‌گویند. این به این معناست که آلزایمر فرد در سنین 40 تا 50 سالگی تشخیص داده شده است.
تشخیص قطعی آلزایمر در این سنین بسیار دشوار است. چرا که بسیاری از علائم ممکن است ناشی از وقایع معمول زندگی نظیر استرس‌ها باشند. با پیشرفت بیماری، قدرت حافظه، استدلال و توانایی‌های فکری فرد کاهش پیدا می‌کند. روند بیماری معمولا کند بوده و از فردی به فرد دیگر فرق دارد. در این مقاله درباره اینکه آلزایمر چیست؟ علت، علائم، روش تشخیص، درمان خواهیم پرداخت!
آلزایمر یک بیماری تلخ و نام‌آشناست که اغلب، گروه سنی 65 سال به بالا را درگیر می‌کند. برخلاف تصور افرادی که گمان می‌کنند آلزایمر همان فراموشی‌های کوتاه‌مدت و لحظه‌ای است، باید بگوییم این عارضه با زوال و تحلیل تدریجی عملکرد مغز همراه است. به عبارتی، این بیماری با مرگ سلول‌های مغزی، موجب ایجاد اختلال در مهارت‌های شناختی افراد می‌شود. بنابراین، تشخیص زودهنگام علائم آلزایمر در سالمندان می‌تواند از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند.
افزایش سن: تحلیل رفتن قوای جسمانی و پیدایش ضعف در بسیاری از قسمت‌های بدن امری بدیهی و کاملا مشهود است. به طور حتم، این عامل می‌تواند بر روی قوای عقلانی نیز مؤثر باشد. به همین دلیل علائم آلزایمر معمولا در سنین بالا خود را نشان می‌دهد. به طوری که بیش از نود درصد مبتلایان به این بیماری بالای ۶۵سال سن دارند.
ژنتیک: یکی از عوامل دخیل در بروز علائم آلزایمر، ژنتیک می‌باشد. هر چند که عوامل محیطی و سبک زندگی نیز تأثیر بسیار زیادی در این امر دارند اما در هر حال، تحقیقات به عمل آمده در این باب می‌تواند کمک شایانی به پیشگیری از زوال عقل کند. جالب است بدانید که دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که سن ابتلا به این بیماری در اغلب موارد برای والدین و فرزندان یکسان بوده است.
بیماری های قلبی و عروقی:مشکلات قلبی و عروقی رابطه مستقیم با بروز علائم آلزایمر در آینده دارند و به احتمال زیاد در طی ده سال منجر به انسداد عروق مغزی و ایجاد اختلالات شناختی خواهند شد.
وارد شدن ضربه به سر:وارد شدن ضربه ناگهانی به سر می‌تواند موجب از دست دادن حافظه و ابتلا به بیماری فراموشی گردد.
رژیم غذایی: رژیم غذایی نامناسب و مصرف بیش از حد نمک، کربوهیدرات‌ها و چربی در طول روز موجب بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله زوال عقل می‌شود. بالعکس، اصلاح رژیم غذایی، مصرف به اندازه انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی از جمله آنتی اکسیدان‌ها، امگا۳ و ویتامین ب به میزان زیادی در پیشگیری از این امر مؤثر است.
فعالیت بدنی: از جمله تأثیرگذارترین دلیل بروز علائم آلزایمر، کم تحرکی و عدم وجود فعالیت بدنی در میانسالی است. به طوری که به جرأت می‌توان گفت که تأثیر این عامل حتی بسیار بیشتر از عامل ژنتیک می‌باشد. بنابراین به شدت توصیه می‌کنیم، در تمامی سنین، ورزش کردن و تحرک داشتن را جدی بگیرید.
مصرف الکل و دخانیات: از بین رفتن سلول های مغزی و ایجاد اختلال در عملکرد صحیح مغز در اثر مصرف الکل امری کاملا بدیهی و اثبات شده است. در ضمن مصرف مداوم دخانیات نیز منجر به کاهش خون رسانی به مغز و تحلیل سلول‌های عصبی و در نهایت برزو علائم آلزایمر می‌گردد.
استرس و اضطراب:عامل بروز بیماری فراموشی، پروتئینی به نام بتا آمیلوئید در مغز است. از سویی، استرس و اضطراب منجر به تولید این ماده شده و در حقیقت رابطه مستقیم با بروز علائم آلزایمر دارد.
در پاسخ به این سوال که علائم آلزایمر چیست باید بگوییم که آلزایمر یک وضعیت پیش‌رونده است؛ به این معنی که علائم به تدریج و طی سال‌ها ایجاد شده و شدیدتر می‌شوند. مشکلات جزئی حافظه را اولین علامت بیماری آلزایمر می‌توان دانست؛ به عنوان مثال فرد، مکالمات، رویدادهای اخیر و نام مکان‌ها یا اشیاء را فراموش می‌کند. با پیشرفت این بیماری مشکلات حافظه شدیدتر شده و علائم دیگری نیز می‌تواند مشاهده شود؛ از جمله:
· سردرگمی و گم شدن در مکان‌های آشنا
· مشکل در برنامه‌ریزی یا تصمیم‌گیری
· اختلال در گفتار و زبان
· مشکلات حرکتی
· تغییرات شخصیتی مانند پرخاشگری یا مشکوک شدن به دیگران
· توهم و هذیان
· خلق و خوی آشفته و اضطراب
· فرد در یافتن کلمات مناسب برای بیان افکار مشکل دارد.
· گم کردن یا جا گذاشتن بیش از حد اشیاء
· مشکل داشتن در برنامه‌ریزی یا سازمان‌دهی برنامه‌ها
· داشتن مشکل در حل مسئله
· نیاز داشتن به زمان بیشتر برای تکمیل برنامه‌های روزانه
· اکثر افراد در مرحله خفیف آلزایمر مشکلی در تشخیص چهره‌های آشنا ندارند و به راحتی می‌توانند به مکان‌های آشنا سفر کنند.
در مرحله شدید یا آخرین مرحله علائم آلزایمر چیست؟ در این مرحله علائم زوال عقل بیشتر می‌شود. علائم شامل این موارد می‌شوند:
· فرد تقریبا حافظه خود را به طور کامل از دست داده است.
· از خبرهای اطراف خود بی‌اطلاع است.
· برای تمام فعالیت‌های اساسی زندگی حتی غذا خوردن یا نشستن و راه رفتن مشکل داشته و نیاز دارد که شخصی به وی کمک کند.
· توانایی خود را برای برقراری ارتباط با دیگران از دست می‌دهد و گفتار وی به چند کلمه یا عبارت محدود می‌شود.
· در برابر عفونت و بیماری‌هایی مثل ذات الریه یا عفونت‌های پوستی آسیب‌پذیرتر از قبل می‌شود.
هیچ آزمایش ساده‌ای برای تشخیص علائم آلزایمر وجود ندارد، بنابراین نورولوژیست به گفته‌های شما در مورد تغییرات ایجادشده در فرد مورد نظر اتکا خواهند کرد. آزمایش وضعیت روانی که گاهی “mini-cog” نامیده می‌شود، یا سایر آزمایش‌های غربالگری می‌توانند مهارت‌های هیجانی یا حافظه کوتاه مدت او را اندازه گیری کنند. می‌توان برای پیشگیری از سایر مشکلات مانند سکته یا تومور از آزمایش‌های عصب شناختی و اسکن‌های مغزی استفاده کرد که می‌توانند اطلاعات دیگری درباره مغز فرد مورد نظر به دست دهند.
حتی اگر از قبل انتظار دریافت تشخیص علائم آلزایمر برای خود را داشته‌اید، شنیدن این خبر ممکن است شما و اطرافیانتان را وحشت زده کرده و اوقاتی پراضطراب و ناراحت کننده را ایجاد کند. برای اینکه زندگی هم اکنون و در آینده آسان‌تر و لذت بخش‌تر باشد، برای آینده خود برنامه ریزی کنید و نوع درمان و مراقبتی که مایل هستید در آینده داشته باشید را در وصیت نامه‌ای مشخص نمائید. چون در آینده شاید نتوانید خواسته‌های خود را بیان نمائید.
گرفتن کمک
پزشک متخصص و انجمن آلزایمر ایران می‌توانند به شما کمک کنند و اطلاعات و راهنمایی‌های لازم را ارائه کنند.
مشاوره
برای تشخیص و درمان علائم آلزایمر، مشاوره به شما فرصتی می‌دهد تا مسائل و مشکلات خود را مطرح کنید.
مسائل مالی خود را روشن سازید
برای بهبود علائم آلزایمر بسیار حائز اهمیت است که مسائل مالی را برنامه ریزی کنید.
حفظ استقلال
تصور می‌شود افراد مبتلا به آلزایمر از همان ابتدا تمامی توانائی‌هایشان را از دست داده و به دیگران وابسته می‌شوند.حقیقت اینست که با گذر زمان، آلزایمر بر توانائی‌های فرد اثر می‌گذارد اما درجات آسیب از فردی تا فرد دیگر متفاوت است. بسیار حائز اهمیت است که این افراد تا حد ممکن مهارت‌هایشان را حفظ کنند. این فعال بودن به افراد مبتلا به آلزایمر کمک می‌کند تا احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند.
رانندگی
بعد از گرفتن تشخیص آلزایمر باید بدانید که ادامه رانندگی به صلاح شما نیست. هرچند که برخی افراد تا مدتی بعد از گرفتن تشخیص به رانندگی ادامه می‌دهند اما در هر حال رانندگی می تواند برای شما و دیگران خطر ساز باشد.
کلام آخر
اگرچه هیچ درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد، اما چندین روش دارویی و غیر دارویی برای کاهش سرعت پیشرفت آن تا حد امکان، وجود دارد. مراقب علائم آلزایمر در خود و عزیزان‌تان باشید. اگر مشکوک شده‌اید که علائم شروع شده‌اند، به پزشک مراجعه کنید. هرچه زودتر به دنبال درمان باشید، بیمار شما توانایی ذهنی و استقلال عملکردی خود را دیرتر از دست خواهد داد.
