آیا تا به حال به این فکر کرده بودید که اولین وزیر معمم ایران که بود؟ اولین زمانی که یک فرد معمم در ایران به مقام وزارت می‌رسد، زمان مظفرالدین شاه است. در این زمان، فردی به نام ملامحمد به عنوان وزیر وزارت مطبوعات برگزیده می‌شود. یحیی دولت‌آبادی در حیات یحیی در این باره می‌نویسد:
«وزارت مطبوعات به عنوان نان خانه و خرج سفره به ملامحمد معروف به مسیو داده می شود. این اولین بار است در این ایام که به یک شخص معمم وزیر گفته می شود.» (دولت آبادی، 1361: 1/ 205)
دولت‌آبادی در زیرنویس درباره‌ی این که ملامحمد کیست، می‌نویسد:
«ملامحمد آخوندیست از اهل هرند اصفهان. زبان فرانسه تحصیل کرده، سال‌ها در تبریز مترجم اوراق خاصه برای ولیعهد، مظفرالدین میرزا بوده، به این ملاحظه در خلوت ولیعهد مسیو خوانده می‌شده است. (همان: 1/ 205)
دولت‌آبادی نقطه‌ی آغاز ورود روحانیت را به عرصه سیاست ماجرای تحریم توتون و تنباکو توسط میرزای شیرزای می‌داند:
«بعد از واقعه دخانیات و اعتبارات فوق‌العاده که از این راه در مرکز ریاست روحانی هویدا شد و روحانیان پیرو سیاست مرکز هم از آن استفاده اعتباری کردند، عموم روحانیان به استثنای وجودهای مقدس منزه روحانی می‌کوشند تا در سیاست مملکت دخالت نموده، از این راه بر اعتبارات خود بیفزایند.» (همان: 136)
سابقه حضور روحانیون در امر سیاست بسیار قدیمی‌تر از دوره قاجار است. وجود مناصب درباری مختص روحانیون در دربار صفوی، همچون منصب ملاباشی و شیخ الاسلام، تأیید می‌کند که روحانیون بسیار پیشتر از عصر قاجار در امور مملکت‌داری حضور داشتند. اما حضور ایشان پس از ماجرای تحریم توتون و تنباکو چه تفاوت‌هایی با پیش از آن دارد؟
پ.ن: تصویر نگارگری مربوط به یک مرد خطاط است؛ اما چون یک مرد معمم را به تصویر کشیده، در این یادداشت از آن استفاده کردم.
دولت آبادی، یحیی (1361). حیات یحیی. تهران: فردوس.
