بسیاری از افراد به صورت غیر ارادی و به صورت فسخ قرارداد از طرف کارفرما به دلایل مختلف کار خود را از دست می‌دهند. در این شرایط، فشار اقتصادی همراه با فشار روانی ناشی از اخراج، شرایط ناگواری برای فرد بیکار به وجود می‌آورد.
اما با تصویب قانون ، اگر سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشید و بدون میل و اراده خود شغلتان را از دست بدهید؛ می‌توانید مقرری ماهیانه‌ای به عنوان حقوق بیکاری دریافت کنید.
در این مقاله راجع به شرایط دریافت بیمه بیکاری و مزایا و معایب آن صحبت کرده ایم. امیدواریم با خواندن این مطلب ابهاماتی که در ذهنتان بوده برطرف شود.
تعریف بیمه بیکاری
در ابتدا بد نیست بدانیم که اصلا بیمه بیکاری چیست؟ این نوع از بیمه، تسهیلاتی قانونی بوده که قانون‌گذار برای آن دسته از کارگران و شاغلان که به صورت غیر ارادی مثل فسخ یک طرفه قرارداد توسط کارفرما یا حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زله، طوفان و حتی ویروس کرونا که جدیدا با آن دست و پنجه نرم میکنیم، مجبور به ترک شغل خود شده‌اند، تا زمان استخدام جدید در نظر گرفته است.
این تسهیلات می‌تواند مزایا و معایبی را برای کارگران و افراد شاغل به همراه داشته باشد.به گونه‌ای که برخی افراد اعتقاد دارند که بهتر است شاغلین حتی در صورت بیکاری نیز از دریافت این تسهیلات خودداری کنند. اما برخی دیگر خلاف این نظر را داشته و اعتقاد دارند حقوق بیمه بیکاری می‌تواند فرد را تا زمان پیدا کردن شغل جدید یاری دهد.
شرایط دریافت بیمه بیکاری چگونه است؟
به طور کل برخی از شرایط وجود دارند که باعث می‌شوند شما مستحق دریافت مستمری بیمه بیکاری شوید و برعکس.
بیمه بیکاری شامل چه کسانی می‌شود؟
بیکاری غیرارادی: یکی از شروط مهم غیرارادی بودن ترک شغل است که به آن اشاره شد. البته ارادی یا غیر ارادی بودن ترک کار، از ناحیه واحد محل کار باید به تایید وزارت کار و همچنین شورای عالی کار برسد.
داشتن تابعیت ایرانی: برای استفاده از این مستمری نیاز است که شما دارای تابعیت ایرانی بوده و افرادی که تابعیت ایرانی ندارند نمی‌توانند آن را دریافت کنند.
تابع قانون کار: نیاز است که افراد قبل از بیکار شدن برای آنها توسط واحد مربوطه اصطلاحا بیمه رد شده باشد.
سابقه بیمه: افراد باید قبل از آنکه بیکار شوند، به مدت 6 ماه سابقه بیمه تامین اجتماعی داشته باشند. البته افرادی که به علت حوادث غیرمترقبه که به آن اشاره شد بیکار می‌شوند، از داشتن این شرط معاف هستند و نیازی به سابقه بیمه ندارند. ذکر این نکته ضروری است که کارشناسان وزارت کار، 1 سال سابقه بیمه تامین اجتماعی را قبول دارند.
بیمه بیکاری شامل چه کسانی نمی‌شود؟
صاحبان مشاغل آزاد:بسیاری از افراد جامعه مانند کسبه بازار یا کسانی که به هر نحوی شغل آنها آزاد محسوب می‌شود، نمی‌توانند از مزایای بیمه بیکاری استفاده کنند. همچنین کسانی که جزء بیمه اختیاری محسوب می‌شوند نیز از مشمولان دریافت آن خارج هستند.
افراد اتباع خارجی: همانطور که قبلا هم ذکر شد افرادی که اتباع سایر کشورهای دیگر بوده و فاقد تابعیت ایرانی هستند، نمی‌توانند از این مزایا استفاده کنند.
ترک کار اختیاری:چنانچه شما به صورت ارادی اقدام به ترک کار کرده باشید، از این نوع بیمه محروم خواهید شد. به عنوان مثال، اگر شما از شغل خود به هر دلیل استعفا داده باشید، قادر به استفاده از مستمری بیمه بیکاری نخواهید بود.
بازنشستگان و از کار افتادگان:افرادی نیز که بازنشسته شده‌اند خارج از دایره مشمولان این مزایا قرار دارند.
بیمه بیکاری بعد از چه مدت، تعلق می‌گیرد؟
در قانون اینگونه ذکر شده که شما باید نهایتا در مدت 30 روز بعد از بیکاری خود مدارک و مستندات لازم را به اداره کار و تامین اجتماعی محل ست تحویل دهید، در غیر این صورت تا 3 ماه پس از بیکاری فرصت دارید که مدارک خود را مبنی بر داشتن عذر موجه جهت عدم اقدام، به همان اداره کار محل ست خود بفرستید.
بعد از تحویل این مدارک به اداره کار محل ست، این سازمان موظف است نهایتا 30 روز بعد از تحویل مدارک از جانب شما، نظر خود را در خصوص واجد شرایط بودن یا نبودن شما اعلام کند.
در صورت احراز شرایط باید شما را با معرفی‌نامه کتبی به سازمان تامین اجتماعی جهت دریافت مقرری معرفی کند. سپس این سازمان نیز پس از بررسی‌های لازم و در صورت داشتن شرایط، نهایتا پس از 10 روز نسبت به پرداخت مقرری شما اقدام خوهد کرد.
با این اوصاف می‌توان گفت چنانچه خود شما در اولین زمان ممکن برای این کار اقدام کنید، نهایتا بین 40 تا 50 روز بعد می‌توانید مقرری خود را دریافت کنید. این زمان می‌تواند بسیار کمتر و حتی بیشتر از این بازه زمانی باشد.
مبلغ بیمه بیکاری چه مقدار است؟
در این خصوص قانون اینگونه توضیح داده که باید به اندازه 55 درصد از متوسط مزدی که فرد به صورت روزانه دریافت می‌کند، به عنوان مقرری بیمه بیکاری به وی تعلق می‌گیرد اما نباید میزان مقرری دریافتی فرد از 80 درصد متوسط دستمزد وی بیشتر باشد. بنابراین به نوعی یک کف و یک سقف برای آن در نظر گرفته شده است تا چندان با هم اختلاف نداشته باشند.
بحث دیگری که بر روی میزان مبلغ بیمه بیکاری تاثیرگذار است، مجرد یا متاهل بودن و همچنین تعداد فرزندان یا افراد تحت تکفل است که بر روی میزان مبلغ دریافتی تاثیرگذار خواهد بود.
معایب دریافت بیمه بیکاری
خب تا اینجای بحث راجع به مزایای دریافت مقرری بیمه بیکاری صحبت کردیم اما بد نیست راجب عواقب آن نیز بدانیم.
باید گفت که در این خصوص چندان جای نگرانی نیست. اینگونه نیست که استفاده از این مستمری تاثیر بسیار منفی در آینده داشته باشد. به هر حال، مدت زمان دریافت مستمری جزء سابقه افراد محسوب می‌شود. اما نکته اساسی در خصوص عواقب گرفتن بیمه بیکاری به حقوق بازنشستگی افراد برخواهد گشت.
تاثیر کمک هزینه بیکاری بر بازنشستگی
بخشی از هزینه‌ای که ماهیانه از حقوق شما با عنوان حق بیمه کم می‌شود؛ مربوط به مقرری زمان بازنشستگی‌تان است. در قانون کار، بیمه‌شدگانی که به سن قانونی بازنشستگی (60 سال تمام برای آقایان و 55 سال برای خانم‌ها) برسند؛ در صورتی که حداقل سابقه بیمه را دارا باشند؛ می‌توانند درخواست بازنشستگی بدهند.
برای تعیین مستمری ماهانه بازنشستگی، کافی است متوسط حقوقتان در دو سال آخری که مشغول به کار بوده‌اید را در تعداد ماه‌هایی که سابقه پرداخت حق بیمه داشته‌اید ضرب کنید. سپس عدد به دست آمده را بر سی تقسیم کنید.
یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه کنید؛ بازنشستگی در حین بیمه بیکاری است. همان‌گونه که پیشتر اشاره شد؛ چنانچه در مدتی که مشمول دریافت این کمک هزینه هستید به سن بازنشستگی برسید؛ پرداخت این مبلغ به شما قطع می‌شود و تنها مستمری بازنشستگی را دریافت خواهید کرد.
همچنین اگر دو سال یا کمتر به موعد بازنشستگی‌تان مانده؛ در دریافت مستمری بیکاری با احتیاط عمل کنید. چرا که مبلغ حقوق بازنشستگی به میانگین حقوق دو سال آخر اشتغالتان وابسته است. نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی بعد از بیمه بیکاری به این صورت است که اگر در این دو سال، مقرری بیکاری دریافت کرده باشید؛ این مبلغ به‌عنوان حقوق ماهیانه شما محسوب می‌شود. از آنجا که این مقدار، معمولا کمتر از حقوق دریافتی شما در سال‌های پایانی کارتان است؛ حقوق بازنشستگی کمتری دریافت خواهید کرد.
بازنشستگی پس از بیمه بیکاری هم مشمول همین قانون است و اگر پس از دریافت کمک هزینه بیکاری بازنشسته شوید؛ حقوق بازنشستگی شما بر اساس حقوق بیکاری‌تان محاسبه خواهد شد.
جمع بندی
شاید شما هم جزو افرادی باشید که بنا به هر دلیلی، سازمانی که در آن استخدام شده‌‌اید به صورت یک طرفه با شما قطع همکاری کرده باشد.
در این شرایط، تا یک جای جدید استخدام شوید درامد شما قطع شده و فشار روانی بر شما حاکم می شود، اما نگران نباشید، خوشبختانه قانون‌گذار برای این موارد چاره‌ای اندیشیده است.
بیمه بیکاری، همان چیزی است که برای این شرایط دشوار در نظر گرفته شده و کمک می‌کند فشار اقتصادی و روانی کمتر به فرد بیکار شده وارد شود.
این تسهیلات می‌تواند مزایا و معایبی را برای کارگران و افراد شاغل به همراه داشته باشد.
از مهم‌ترین مزایای بیمه بیکاری می‌توان به دریافت مستمری تا زمان پیدا کردن شغل مجدد و محسوب شدن سابقه کار اشاره کرد اما در مورد معایب آن باید گفت چندان جای نگرانی نیست.
اینگونه نیست که استفاده از این مستمری تاثیر بسیار منفی در آینده داشته باشد. نکته اساسی در خصوص عواقب گرفتن بیمه بیکاری به حقوق بازنشستگی افراد برخواهد گشت.
