آخرین حج امام حسین علیه السلام عمره مفرده بود و امام حسین علیه السلام بعد از اتمام حج از مکه خارج شد. در خصوص آخرین حج امام حسین علیه السلام دو دیدگاه وجود دارد: دیدگاه اول ، دیدگاه مقاتل نویسان است که معتقدند؛ حج امام «عمره تمتع» بود که به خاطر خطرات جانی و اضطرار و حفظ حرمت کعبه، توسط امام به «عمره مفرده» تبدیل شد؛ دیدگاه دوم دیدگاه فقهاست که معتقدند؛ حج امام حسین علیه السلام از اول «عمره مفرده» بوده است و امام علیه السلام «عمره مفرده» خود را به خاطر خطرات جدی و حفظ حرمت کعبه، به اتمام رساند و از مکه خارج شد.دیدگاه فقها بنا بر دلایل معتبر صائب تر و متقن تر است . برخی از ادله اثبات « عمره مفرده» بودن امام حسین علیه السلام از همان اول نیت عبارتند از:
1- گزارش مورخانی مانند طبری : «... فطاف الحسین بالبیت وبین الصفا والمروة وقص من شعره وحل من عمرته ثم توجه نحو الکوفه»یعنی حسین(ع) خانه را طواف کرد و بین صفا و مروه، موهای خود را کوتاه کرد و عمره خود را انجام داد، سپس به سوی کوفه حرکت کرد. در این جا عبارت« ...حل من عمرته ...» به خروج امام علیه السلام از عمره مفرده بعد از اتمام آن دلالت دارد .( تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۲۸۹)
2- حدیث صیحی مانند حدیث صحیحه ابراهیم بن عمر الیمانی : از امام صادق (علیه‌السّلام) درباره شخصی سؤال شد که در ماههای حج، عمره به جا آورده، آن گاه به شهر خود بازگشته است.
حضرت فرمود: جایز است، و اگر در همان سال، حج به جای آورد و افراد انجام دهد، قربانی بر او واجب نیست. آن گاه حضرت افزود: »فلما علم الحسین (علیه‌السّلام) بذلک حل من احرام الحج و جعلها عمرة مفردة » ؛ حسین بن علی (علیه‌السّلام) روز ترویه به جانب عراق رفت؛ در حالی که به عمره مفرده محرم شده بود.( شیخ حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۲۴۶، باب ۷، ح۲.)
3- روایت صحیحه معاویة بن عمار : به امام صادق (علیه‌السّلام) عرض کردم: فرق عمره تمتع با عمره مفرده چیست؟ فرمود: عمره تمتع با حج مرتبط است؛ اما کسی که عمره مفرده را انجام می‌دهد، هنگامی که آن را به پایان رساند، می‌تواند به هرجا که بخواهد برود.سپس ادامه می دهد« ...وقد اعتمر الحسین بن علی علیه‌السّلام فی ذی الحجة ثم راح یوم الترویة الی العراق و الناس یروحون الی منی، ولاباس بالعمرة فی ذی الحجة لمن لا یرید الحج»؛ چنان که حسین بن علی (علیه‌السّلام) در ذی الحجه، عمره (مفرده) به جای آورد، و سپس در روز ترویه به سمت عراق رفت؛ در حالی که مردم به سوی منی میرفتند، و کسی که نمی‌خواهد حج به جای آورد، جایز است که در ماه ذی الحجه، عمره (مفرده) انجام دهد.( کلینی، محمدبن یعقوب، فروع کافی، ج۴، ص۵۳۵، ح۴.)
4- نظر فقهایی مانند آیت الله سید ابوالقاسم خویی (ره) مستندا به روایات : شکی نیست که خروج امام حسین (علیه‌السّلام) در روز ترویه، طبق قاعده بوده؛ نه به دلیل اضطرار ... کسی که نمی‌خواهد حج انجام دهد، برای او خروج از مکه، حتی در روز ترویه، جایز است( خلخالی، سیدرضا، معتمد العروة الوثقی، کتاب الحج، ج۲، ص۲۳۷.)
5- شواهد فقهی منبعث از روایات؛ مانند نرفتن امام حسین علیه السلام به یکی از میقاتهای پنجگانه: اگر امام در ماه ذی الحجه، محرم به احرام تمتع شده بود، باید برای بستن احرام به یکی از میقاتهای پنجگانه ( مسجد شجره، جحفه، یلملم، قرن المنازل و وادی العقیق) میرفت که هرکدام فرسنگها تا مکه فاصله دارد؛ اما حضور امام در هیچ یک از آنها در تواریخ یا جوامع روایی ذکر نشده است (طبسی، نجم الدین، مع الرکب الحسینی من المدینه الی المدینه، ج۲، ص۹۳-۹۸.)
6- عدم رعایت قاعده فقهی مصدود در حج : طبق فقه حج، ثابت شده است که اگر کسی پس از احرام عمره یا حج، مصدود شود (یعنی دشمن یا شخص دیگری او را از رفتن به مکه یا عرفات منع کند و راه دیگری هم نداشته باشد)، باید در همان محلی که ممنوع شده، قربانی کند و از احرام خارج شود؛ پس تنها با نیت تبدیل به عمره، از احرام خارج نمی‌شود.بنا بر این اگر امام حسین(علیه‌السّلام) به پس از احرام، مصدود شده بود، می‌بایست به همین کیفیت قربانی می‌کرد؛ در حالی که چنین امری در تاریخ یا کتب حدیث ثبت نشده است. (ابراهیمی ابراهیم، «حج نیمه تمام»، میقات حج، ش۵۳، ص۱۰۰.)
نتیجه اینکه : اولا امام حسین علیه السلام به خاطر علم غیب و عصمت، و اطلاع از شهادت خود ، از همان ابتدا حج خود را به صورت عمره مفرده به جا آوردزیرا ناتمام گذاشتن حج بنا بر احکام جز در شرایطی خاص ممکن نیست و امام علیه السلام کار خلاف شرع انجام نمی دهد؛ ثانیا ادله روایی و فقهی و تاریخی نیز نظر فقها را تایید می کند؛ ثالثا از گذر واژه «حج نا تمام » برای بیان مظلومیت امام استفاده می‌کنند که خود این عدم شناخت و معرفت نسبت به امام و اهداف و فلسفه قیام حضرت، نیاز به روضه ای برای رفع مظلومیت از حضرت دارد.@pajoh55
