آیا کودکتان زمانیکه از دست های خود برای کارهای روزانه زندگی استفاده میکند، زود خسته میشود و از تلاش دست برمیدارد؟ آیا برای نگه داشتن یک مداد یا باز و بسته کردن زیپ یا گره زدن بند کفش های خود مجادله می کند؟ بسیاری از کودکان امروزه به علت تقویت نشدن این مهارت دچار مشکل در بسیاری از کارهای روزمه و در دوران دبستان شده اند.در ادامه به یک تعریف کلی از دست ورزی اشاره خواهیم کرد :
به هر فعالیتی که باعث تقویت انگشتان دست شود مهارت دست ورزی می گویند. این فعالیت ها می توانند : خمیر بازی ، کار با قیچی ، کار با اسپری آب پاش و یا فعالیت های هنری مثل نقاشی کردن و یا کاردستی …
دست ورزی را میتوان به دو بخش متفاوت تقسیم کرد:قدرت چنگ زدن و نگه داشتن و قدرت فشردن یا نیشگون گرفتن
قدرت چنگ زدن به این معنی است که دست سالم توانایی محکم نگه داشتن چیزی را دارد، اشاره میکند. قدرت نیشگون گرفتن به انگشتان دست اشاره میکند. مخصوصا انگشت شست و انگشت اشاره(از انگشت وسط هم اگر نیاز بود، میتوان استفاده کرد).
بیشتر کارها احتیاج به قدرت دست دارند که شامل نوشتن، نقاشی کشیدن، خمیر بازی یا چیدن آجرها، باز و بسته کردن زیپ، باز و بسته کردن دکمه، قیچی کردن، و باز کردن بسته ها یا جعبه ها میشود.
در بسیاری از کارهای روزمره به مهارت کار با یک دست نیاز است . می توان به مواردی مثل حرکت دادن مداد هنگام نوشتن و نقاشی کردن ، بریدن با قیچی ها ، نگه داشتن چاقو و چنگال ، بستن دکمه ها ، زیپ لباس ، قزن ها و بندها و برای لباس پوشیدن اشاره کرد .
زمانیکه مهارت ها سخت باشند ، کودک به سادگی می تواند نا امید شود و از انجام فعالیتهایی که به مهارت کار با دست نیاز دارد امتناع کند در نتیجه به علت عدم انجام کار ، مهارت های اصلاح شده کمتر حاصل میشوند .
کودکانی که فاقد این مهارتها هستند ، اغلب عزت نفس و اعتماد به نفس پایینی دارند .
پانچ کردن یکی از فعالیت هایی که می توانید برا تقویت این مهارت با کودکان کار کنید. برای انجام این کار تعدادی کاغذ یا مقوا در اختیار کودک قرار دهید و از او بخواهید با دستگاه پانچ کن آنها را سوراخ کند. این بازی برای کودکان لذت بخش و سرگر کننده است.
یکی از فعالیت های ساده و در عین حال آموزشی برای کودکان مچاله کردن و یا پاره کردن کاغذ و در حقیقت دست ورزی با کاغذ می باشد. دست ورزی با کاموا نیز می تواند برای کودکان مفید باشد.
در این فعالیت تعدادی کاغذ باطله در اختیار کودک قرار دهید و از او بخواهید آن ها را پاره کند و یا مچاله کند . و می توانید خود شما هم به عنوان والد یا مربی با او همبازی شوید. کودکان از این فعالیت لذت خواهند برد.
شما میتوانید با کاغذ های پاره شده کاردستی های زیبا درست کنید و این کار خود باعث پرورش خلاقیت کودک می شود.
خمیر بازی یکی از فعالیت های سرگرم کننده و جذاب برای کودکان است که حتی در مهد کودک ها و پیش دبستانی یکی از فعالیت های مهم به حساب می آید.
با خمیر می توان بازی های بسیاری انجام داد. شما می توانید خمیر را همراه تعدادی ابزار در اختیار کودک قرار دهید تا با خلاقیت خود چیزهایی را بسازد.بازی با خمیر به تقویت دست ورزی کودکان بسیار کمک می کند.
برای این فعالیت می توانید از اسباب بازی های آموزشی و فکری که برای همین هدف طراحی و تولید شده اند استفاده کنید.
مانند نخ و مهره چوبی ، بازی ریسمانک و اسباب بازی مونته سوری نخ و مهره . با این اسباب بازی های فکری و آموزشی هماهنگی چشم و دست و مهارتهای دست ورزی کودک تقویت میشود.
یک اسفنج را کامل خیس کنید و آن را در اختیار کودک قرار دهید ، سپس از او بخواهید تا آن را تا جایی که آب از آن چکه نکند فشار دهد.
سایر بازی ها :
در صورتی که این مهارت در کودکان تقویت نشود ممکن در دوران مدرسه کودکان در انجام وظایف درسی خود دچار مشکل شوند و این کار باعث فشار و اضطراب بیش از حد آنان شود . همچنین به درستی انجام ندادن و یا کند انجام دادن تکالیف درسی میتواند باعث کاهش اعتماد به بنفس در کودک شود .
کودکی که مهارت های دست ورزی قوی دارد، در سنین پیش دبستانی قادر به مدادگرفتن و آغاز تمرین نوشتن است اما کودکی که این مهارت را نیاموخته در سنین دبستان با نارسانویسی، درشت نویسی و بدخطی مواجه می شود.
برخی والدین می گویند کودک علاقه ای به نقاشی ندارد درحالی که کودک مهارت های دست ورزی را به دست نیاورده است. لازم است والدین کنار کودک بنشینند و به نحوه مداد گرفتن او نظاره کنند و با تشویق کودک به مدادگیری مهارت دست ورزی را در او افزایش دهند و در عین حال از درمانگران در این زمینه کمک بگیرند..
اولین نشانه های مهارت های دستی از قبل از یک سالگی و زمانی که کودک به سمت مادر دست دراز می کند، شروع می شود. با بالا رفتن سن، از یک سالگی به بعد، به شکل قاشق گرفتن در دست و قاشق را به سمت دهان بردن جلوه می کند. از ۲ سالگی به بعد، مهارت ها از نظر درک شناختی هم افزایش پیدا می کند و کودک می تواند با دست جورچین های ابتدایی را بسازد یا اشکال را بلند کند و به کمک مادر داخل محل مورد نظر بیندازد. قبل از ۳ سالگی، کودک می تواند از گواش، آبرنگ و رنگ انگشتی استفاده کند و بعد از آن توانایی دست گرفتن ماژیک و مداد را دارد.
کودک در ۴ سالگی باید قادر به کشیدن مربع و در ۶ سالگی قادر به کشیدن مثلث باشد. از ۳ سالگی به بعد کار با قیچی جزو مهارت هایی است که در کودکان شکل می گیرد و مهارت کار با چسب و چسباندن قطعات جداشده از کاغذ هم از مهارت هایی است که کودکان در این سن قادر به انجام آن هستند.
