نشانه هاو علائم اختلال طیف اتیسم(اوتیسم)
اتیسم(اوتیسم) اختلالی رشدی است و بر نحوه تعامل و ارتباط فرد با دیگران و همینطور بر نحوه یادگیری و رفتار او تاثیر می گذارد.اتیسم شرایطی مادام العمر است و والدین در طفولیت ممکن است نخستین علائم اتیسم را هرچندکوچک مشاهده نمایند. این اختلال قابل درمان نیست بلکه می توان فرد را مورد پشتیبانی قرار داد تا بتواند با این اختلال مادام العمر زندگی بهتر و باکیفیت تری داشته باشد.
نکته: به یاد داشته باشید در تمام دنیا اتیسم اختلالی مادام العمر است و تا پایان عمر با فرد همراه است.متخصصان غربی این گونه مطرح می کنند که اتیسم مانند رنگ چشم و رنگ پوست تا ابد با فرد همراه است و هیچ درمان قطعی برای این اختلال وجود ندارد و تنها می توان با مداخله فرد را برای زندگی بهتر اماده نمود.مراقب افراد سودجو و ناآگاه که عنوان می کنند اتیسم را درمان قطعی می کنند یا فرد را از طیف خارج می کنند!! باشید.
اصطلاح طیف به این علت برای اتیسم به کار برده می شود که فرد می تواند طیفی گسترده از علائم را با شدت های مختلف تجربه کند.برای نمونه ممکن است فردی در طیف اتیسم بتواند عملکرد زبانی خوبی داشته باشد اما فردی با عملکرد پایین به هیچ عنوان صحبت نکند.پس مهم است که به این نکته توجه کنیم که فرد مبتلا به اتیسم ممکن است تمامی علائم را از خود نشان ندهد ان علائمی را هم که نشان می دهد از نظر شدت با دیگران متفاوت است.
علائم و نشانه های زیادی وجود دارد که نشان می دهد فرد دارای اتیسم است و البته برخی افراد بزرگسال و کودک غیر اتیستیک هم ممکن است تعدادی رفتارها و علائم اتیسم را از خود نشان دهند. برای نمونه برخی کودکان که بعدها دارای اتیسم تشخیص داده نمی شوند هم ممکن است به دلایلی نوک پنجه راه بروند اما تا 18 ماهگی این علامت در انها کاهش می یابد و یا ردیف کردن اسباب بازی ها یا اشیا که در برخی کودکان به دلیل مجموعه سازی رخ می دهد هم از این علائم است که می تواند در افراد غیر اتیستیک و دارای اتیسم مشترک باشد.
افراد مبتلا به اختلال اتیسم غالبا در برقراری ارتباط و ایجاد ارتباط عاطفی و اجتماعی با دیگران با مشکلاتی روبه رو هستند.انهاد ممکن است اطلاعات حسی مانند صداها و بوها را متفاوت از دیگران پردازش کنند و همین امر ممکن است زمینه ساز برخی از علائم رفتاری اتیسم باشد که افراد ممکن است از خود نشان دهند.هنگامی که به دنبال علائم اولیه اختلال طیف اتیسم هستید باید به مایل استون ها(نقاط عطف یا شاخصها) توجه کنید که نشان دهنده انتظار مشاهده شاخصهای رشدی در مقطعی زمانی است و کودک در سنی مشخص به انها دست می یابد مانند غان و غون کردن در 4 ماهگی و یا استفاده از جملات ساده تا دو سالگی.اگر کودک بعد از این دوره رشدی عنوان شده به مهارت دست یابد و یا اصلا به ان دست نیابد می تواند نشان دهنده اختلالات رشدی مانند اختلال طیف اتیسم باشد.اتیسم را میتوان به صورت قطعی از روی علائم تا دو سالگی تشخیص داد هرچند که برخی از این علائم قطعی تا پیش از دو سالگی نیز خود را نمایان کرده اند.
نکته:بر اساس نتایج منتشر شده در حدود یک سوم از والدین عنوان می کنند که علائم اتیسم را در همان نوزادی و طفولیت فرزندشان مشاهده کرده اند.تاخیر های رشدی و انحراف کودک از شاخصهای رشدی هرچند به طور مستقیم به اتیسم اشاره نمی کند اما می تواند به برافراشته شدن پرچم های قرمز و اگاهی والدین از وجود مشکلات رشدی کمک کند.
برخی علائم متداول اتیسم که فرد ممکن است از خود نشان دهد به شرح زیر است:
- عدم تماس چشمی
- مهارتهای گفتاری و ارتباطی تاخیری
- وابستگی شدید به روتین های زندگی
- ناراحتی شدید از تغییرات نسبتا جزئی
- واکنش های غیر منتظره به صداها،بو ها،مناظر ولمس
- عدم درک احساسات و حالات عاطفی دیگران
- تمرکز وسواسی بر روی اشیاء و علایق
- رفتار های تکراری و کلیشه ای
- عدم واکنش به نام تا 12 ماهگی
- عدم اشاره به اشیا دور تا 14 ماهگی
در اتیسم که نوعی اختلال رشدی است علائم به مرور نمایان می گردند به این معنی که والدین متوجه می شوند انچیزی که مطابق با رشد یک کودک عادی مورد انتظار است برای کودک انها رخ نمی دهد .برای مثال رشد گفتار یا چهار دست و پا رفتن دیرتر از حد انتظار مشاهده شده و همینطور شاخص های رشدی دیگر.به همین دلیل اگر کودک نتواند به شاخص های رشدی که در دو ماهگی ،چهار ماهگی،شش ماهگی، و نه ماهگی و یک سالگی دست یابد این را می توان یکی از نشانه های اولیه اتیسم یا اختلالات رشدی دیگر دانست .
نکته:همه نوزادان به شاخص های رشد در زمان مقرر نمی رسند و این امر برای انها طبیعی است و باید برای این امر به پزشک متخصص مراجعه کنید تا با بررسی بازتابها وضعیت فیزیولوژیک کودکتان را بررسی کند.
- کودک تا 4 ماهگی غان و غون نکند.
- کودک تا 5 ماهگی لبخند اجتماعی نزند.
- کودک تا 6 ماهگی نخندد(خندیدن نشانه لذت بردن است و خنده نشانه اشتراک گذاری لذتی است که کودک در حال تجربه ان است پس به صورت طبیعی می خواهد که احساس خود را با شما به اشتراک گذارد و واکنش ما به این کار موجب تکرار و ادامه یافتن این لبخند می گردد و در پس ان کودک مهارتهای فراوان ارتباطی را به دست می اورد).
- کودک هیچ علاقه ای به بازی هایی مانند دالی موشه که با او می کنند ندارد و به ان واکنشی نشان نمی دهد.
- کودک تا 12 ماهگی به نام خود واکنشی نشان نمی دهد.
- کودک به اشیاء اشاره شده توسط دیگران تا 12 ماهگی نگاه نمی کند.
- کودک از صداهای بلند ناراحت می گردد.
- کودک برای ارام شدن به دنبال پدر و مادر خود نیست.
- کودک از تنهایی بازی کردن راضی است.
- کودک تماس و ارتباط چشمی برقرار نمی کند(کودکان به صورت عادی به چهره ها نگاه می کنند و بر روی چشمان دیگر افراد متمرکز میشوند).
- عدم رشد مهارتهای زبانی مانند گفتن ماما یا دادا یا بابا در یک سالگی یا عدم توانایی بیان جملات ساده در دو سالگی.
- گفتن برخی کلمات فقط یکبار برای نمونه یکبار بشنوید که کودکتان بگویید بابا.
- تکرار کلمات بارها و بارها.
- عدم علاقه به بازی های اجتماعی یا عدم تمایل به نزدیک شدن به دیگر کودکان.
- عدم ارتباط چشمی.
- وجود رفتارهای تکراری و حرکت های کلیشه ای مانند ضربه زدن با دست یا تکان دادن ها و یا چرخاندن ها با محوریت بدن خود و یا اشیاء.
- عدم تقلید از دیگران وعدم انجام بازی های وانمودی یا کپی کردن رفتار بزرگسالان یا دیگران در بازی ها و متفاوت بازی کردن نسبت به دیگر کودکان.برای نمونه، به طور نمایشی قاشقی را به دهان ببرند ویا یک فنجان را برای خوردن چایی به دهان ببرند . تمایل به تنهایی بازی کردن و تقلید کم از دیگران(کودکان تا 13 ماهگی مقدماتی از تقلید از محیط پیرامون که نشانه های موفق یادگیری در انها است را نشان می دهند. انها یادمی گیرند که در دنیایی ساختگی و دربازی تظاهر و وانمود کنند. روی خرس خود را با پتو می پوشانند به او دارو می دهندو یا نمایشی اشپزی می کنند).
- نشان ندادن علایق به دیگران و عدم توانایی در اینکه به شما بفهمانند با ژست ها یا صدا ها یا حرکات چیزی را دوست دارند یا ندارند. به صورتی که والدین ممکن است ندانند کودکشان به چه چیزی علاقه مند است .نوزادان تا این سن( 12 تا 14 ماهگی) علایق خود را به والدین نشان می دهند به این صورت که به انچه علاقه دارند اشاره می کنند ویا نام انها را بیان می کنند. اگر کودکتان این کار را انجام نداد این میتواند یک پرچم قرمز باشد در تشخیص اتیسم(کودکان به طور تقریبی از 9 تا16 ماهگی از حرکات و صداها استفاده می کنند تا به شما اطلاع دهند که چه می خواهند یا نمی خواهند )
- عدم نگاه کردن به جایی که والدین به ان اشاره می کنند و در عوض نگاه کردن به دست در حال اشاره والدین(توجه مشترک).
- عدم استفاده از دستها به عنوان ابزار(کودکان از 9 تا 16 ماهگی یاد می گیرند که از دستان خود به عنوان ابزاری در محیط پیرامون استفاده کنند مانند گرفتن ،دادن،تکان دادن، فشار دادن، اشاره کردن، چنگ زدن و….اما کودک دارای اتیسم در استفاده به موقع از دستهای خود دچار محدودیتهایی است و ممکن است از دستان بزرگسالان برای کارهای خود استفاده کند به جای انکه خود از مهارتهای دست ورزی استفاده کند).
- بیشتر به اشیاء علاقه مند است تا به افراد.
- حرکات غیر معمول با انگشتان یا با دستها و یا بدن نشان دادن.
- علاقه فراوان به اشیاء یا فعالیتهایی خاص به صورتی که کودک اصلا نتواند تمرکز خود را از یک شی به شی دیگر منتقل کند و یا فعالیتی را پایان و فعالیتی دیگر را اغاز کند. این رفتار کودک به مرور منجر به این می گردد که مهارتهایی را نیز که پیش از این بدست اورده مانند بازی با بلوکها یا یادگیری اشکال و اعدادرا نیز ازدست بدهد.در این مورد میتوان به وابستگی شدید به اشیایی که برای سن انها معمول نیست هم اشاره نمود (کودکان به طور عادی به راحتی می توانند توجه و تمرکز خود را بین اشیا و افراد جابجا کنند )
- واکنشهای غیر معمول نسبت به صداها ،بو ها ،بافتها و نور(واکنش های حسی نا متعارف)
- تمایل به تجربیات حسی غیر معمول(برای نمونه لیسیدن بلوک های خانه سازی یا مالیدن دست خود به بافتی خاص بطور مکرر)
- در هنگام پریشانی و گریه دیگران در ارام کردنشان نا موفق هستند(برای نمونه اگر مادر او را به اغوش بگیرد باز هم گریه می کند)
نکته:در حدود 25 تا 30 درصد کودکان دارای اتیسم تا 18 ماهگی مهارتهای زبانی را تجربه می کنند اما پس از این شروع به از دست دادن ان می کنند .برخی دیگر از این کودکان نیز بازی یا مهارتهای اجتماعی که تا کنون برای انها شکل گرفته و در انها دیده شده است را از دست می دهند.
- عدم بیان احساسات و عواطف و یا نمایش این عواطف به شکلی کاملا محدود.
- وجود مشکلاتی در تفسیر احساسات دیگران.
- به نظر نمی رسد وابستگی به والدین خود داشته باشند.
- عدم علاقه به بازی با دیگر کودکان و یا ورود به بازی های اجتماعی.
- علاقه به بازی با اسباب بازی یا شی خاص.
- تکرار کلمات یا جملات دیگران(اکولالیا).
- تکرار کلمات خود برای بارها و بارها.
- عدم جمله سازی(تا4 سالگی).
- استفاده از ضمایر به شکل اشتباه برای نمونه بجای گفتن من می گوید “تو اب می خوای”.
- عدم توانایی در درست پاسخ دادن به سوالات. سوالات پرسیده شده را با تکرار همان پرسش پاسخ می دهند.
- عدم استفاده از زبان بدن (تا3 سالگی)
- عدم استفاده از بازی های وانمودی (برای نمونه نشان دهد که مادر است و دارد به عروسک خود غذا می دهد) (تا3سالگی)
- استفاده غیر معمول از اسباب بازی ها برای نمونه ردیف کردن انها به دنبال هم و یا چرخاندن چرخ ماشین به جای استفاده از خود ماشین. یا دوست داشتن قسمتهای خاصی از اسباب بازی ها و بازی کردن تنها با ان قسمت خاص برای مثال همان چرخ ماشین یا ماشه تفنگ.(تا 3 سالگی)
- توجه کوتاه مدت و بیش فعال بودن(تا3 سالگی)
- عدم وجود احساس خطر و رفتار پر خطر داشتن (تا 3 سالگی)
- در هر بار بازی با اسباب بازی ها به شکل یکسان به مانند قبل بازی می کند بدون هیچ تغییری.(تا3 سالگی)
- استفاده از زبان و اصطلاحات رسمی به جای زبان عامیانه.
- عدم رشد مهارهای کلامی و زبانی به میزان مورد انتظار.
- مشکلاتی در اموزش دستشویی رفتن.
- داشتن بدخلقی و افت شدید موود.
- مشاهده رفتار پرخاشگرانه جسمی.
- وجود محدودیت ها و عدم انعطاف حرکتی به شکلی که احساس می شود مانند یک ربات عمل می کنند.
- وجود رفتار های چالش برانگیز مانند هرزه خواری یا خود ازاری.
- وجود رفتار های تکراری و حرکت های کلیشه ای مانند بال بال زدن دور خود چرخیدن یا تکان دادن دستها .
- عدم توانایی تفسیر انچه دیگران فکر می کنند و عدم متوجه شدن نشانه های اجتماعی و قابل مشاهده ان. برای نمونه بیشتراین کودکان نمی توانند تفاوت بین تفکر یک بزرگسال که به انها می گوید بیا اینجا در حالی که خوشحال است و می خندد را با یک بزرگسال که می گوید بیا اینجا اما عصبانی و اخمو است را متوجه شوند چراکه این برای انها گیج کننده است و نمی توانند علت پشت این رفتار را متوجه شوند.
- صحبت کردن با صدا و لحن غیر عادی(برای نمونه هر جمله را طوری تمام می کنند که انگار سوالی پرسیده اند)
- به صورت نادرست از کلمات در جملات خود استفاده می کنند(خطاهای دستور زبانی یا گرامری دارند)
- عدم توانایی در نشان دادن محبت خود.این کودکان ممکن است نزدیکان خود را دوست داشته باشند اما نمی دانند که چگونه می توان این دوست داشتن را نشان و گسترش داد.
- قوانین فعالیتهای نوبتی را رعایت نمی کنند و متاسفانه به همین خاطر ممکن است دیگر کودکان انها را در بازی های خودکنار بزنند.
نکته: اکولالیا بخشی طبیعی از روند رشد کلامی کودکان است و عموما در حدود 3 سالگی از بین می رود در حالی که این علامت در کودک دارای اتیسم با بزرگتر شدن هم ادامه می یابد
