اگر به شهر زنجان رفتید فراموش نکنید که به مردان نمکی ایران هم سری بزنید. مردان نمکی ایران که جزو معدودترین مومیایی های طبیعی جهان هستند در موزه باستان‌شناسی زنجان نگهداری می‌شوند. اولین آنها در سال 1372، در هنگام حفاری از معدن چهرآباد زنجان پیدا شده است. مرد نمکی شماره 1، مردی با یک گوشواره طلا که موها و ریشش سفید بوده و 1700 سال پیش در این معدن نمک مشغول به کار بوده است و در اثر فروریختن معدن در نمک بدور از هوا به صورت طبیعی مومیایی شده است. نمکهای معدن رطوبت صورت این مرد را جذب کرده و باعث باقی ماندن بخشهای سخت آن شده‌اند. اولین مرد نمکی پیدا شده در موزه ملی ایران در تهران نگهداری می‌شود.
بعد از کشف اولین مرد، چهار مرد که یکی از آنها نوجوان بوده و نیز یک زن نمکی دیگر بین سالهای 1384 تا 1386 در همین معدن نمک پیدا شدند. اگر چه این مومیایی‌های نمکی در یک محل پیدا شدند اما مربوط به دوره‌های متفاوتی هستند. با استفاده از ایروتوپ کربن 14 سن سنجی بر روی این مومیایی‌های نمکی انجام شده و سن آنها را مربوط به دوره هخامنشیان (قرن 4 تا 6 قبل از میلاد مسیح) و دوره ساسانی (قرن 4 تا 6 بعد از میلاد مسیح) دانسته‌اند. از زمانی که مردان نمکی پیدا شده‌اند مطالعات و آزمایش‌های مختلفی توسط تیم‌هایی متشکل از محققان ایرانی و خارجی در دانشگاههای داخل و خارج انجام شده است. مثلاً در یکی از مطالعات انجام شده با توجه به اینکه در معده یکی از این مردان نمکی که مربوط به 2200 سال پیش بوده تخم کرم پیدا شده است که نشان از آن دارد که خام خواری گوشت در آن زمان وجود داشته است. همچنین با آزمایش روی موی مرد نمکی شماره 1 متوجه شدند که گروه خونی او +B بوده است.
در کنار این مردان و زن نمکی یافت شده اشیایی از قبیل چاقو، کوزه کوچک، سوزن نقره‌ای، کمربند، پارچه لباس آنها و حتی کفش چرمی آنها پیدا شده است که موارد مطالعاتی خوبی را برای تحقیق در خصوص نوع لباس‌ها و اشیای مورد استفاده زمان فراهم آورده است. تا امروز چندین مطالعه با همکاری تیم‌های ایرانی و تیم‌های خارجی از دانشگاههای آکسفورد، زوریخ و موزه معدنی آلمان انجام شده است.
شبیه به مومیایی‌های طبیعی و نمکی ایران، مومیایی طبیعی دیگری در ایتالیا وجود دارد که مرد یخی نامیده می‌شود و در کوههای Oetztal Alps در ایتالیا در سال 1991 پس از گرم شدگی جهانی از بین یخچال‌ها کشف شده است. این مومیایی یخی که به نام اتزی Ötzi مشهور است در حال حاضر در موزه باستان شناسی تایرول جنوبی در شهر بلزانو Bolzano ایتالیا نگهداری می‌شود.
مطالعات بر روی این نمونه مومیایی نشان داده است که او مربوط به 5500 سال پیش بوده و در هنگام مرگ 45 سال، 156 سانتی‌متر قد و 50 کیلو وزن داشته است. دارای چشمانی قهوه‌ای و موهای قهوه‌ای تیره بوده است. این اطلاعات کمک کرده است تا مجسمه سازان بتوانند اتزی را بازسازی کنند. مجسمه بازسازی شده او نیز در همان موزه که در بالا اشاره شده است نگهداری می‌شود.
