مشکلات و چالش های مردم با دولت در پروژه‌های مسکن

چه مشکلات و چالش هایی در فرآیند مشارکت مردم و دولت در پروژه‌های مسکن در ایران وجود دارد ؟

مقدمه :اهمیت و نقش مشارکت مردم و دولت در پروژه‌های مسکن

پروژه‌های مسکن در ایران یکی از اولویت‌های اصلی دولت‌ها بوده‌اند، چراکه مسکن از نیازهای اساسی هر جامعه‌ای است. مشارکت مردم و دولت در این حوزه به‌عنوان یک راهکار مؤثر شناخته می‌شود. در این رویکرد، دولت با تسهیل شرایط و نظارت، بستری را فراهم می‌کند تا بخش خصوصی، مردم، و سرمایه‌گذاران بتوانند به پروژه‌های ساخت مسکن کمک کنند. این همکاری باعث می‌شود که دولت بتواند از منابع مالی و توان اجرایی جامعه بهره‌برداری کند و مشکلات کمبود منابع را کاهش دهد.

اما در همین مسیر، چالش‌ها و موانعی وجود دارد که اجرای این پروژه‌ها را دشوار کرده است. از عدم شفافیت در قراردادها گرفته تا مشکلات مالی و اختلافات میان طرفین، همه از مسائلی هستند که گاهی باعث نیمه‌کاره ماندن پروژه‌ها می‌شوند. برای فهم بهتر این موضوع، در ادامه به 8 چالش اساسی در این زمینه می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که چگونه این مشکلات می‌توانند حل شوند.

1. تفویض ناکافی اختیارات به ادارات استانی
   یکی از مشکلات اصلی در پروژه‌های مشارکتی مسکن، نبود اختیار کافی در سطوح استانی است. بسیاری از ادارات استانی با محدودیت‌های شدید تصمیم‌گیری مواجه‌اند که روند اجرای پروژه‌ها را کند کرده است. این مسئله باعث می‌شود کارها زمان بیشتری ببرند و نارضایتی عمومی افزایش یابد. دولت اخیراً تلاش‌هایی برای تفویض اختیارات بیشتر انجام داده است، اما همچنان این موضوع یکی از موانع اصلی است.
2. ابهامات در قراردادهای مشارکتی
   قراردادهای مشارکتی اغلب پیچیدگی‌های قانونی و ابهامات زیادی دارند که موجب اختلافات بین دولت و سرمایه‌گذاران می‌شود. به‌عنوان مثال، در بسیاری از موارد مشخص نیست که چه کسی باید هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده را بپردازد یا در صورت تاخیر، چه ضمانت‌هایی اعمال می‌شود. این نوع ابهامات، سرمایه‌گذاران را از ورود به چنین پروژه‌هایی دلسرد کرده است​
3. مشکلات تأمین مالی و ضمانت‌ها
   تأمین مالی پایدار یکی از چالش‌های عمده پروژه‌های مسکن است. نبود ضمانت‌های کافی برای سرمایه‌گذاران و پیمانکاران موجب شده است که بسیاری از آن‌ها از ادامه همکاری منصرف شوند. این مسئله به تأخیر در تکمیل پروژه‌ها و حتی توقف برخی از آن‌ها انجامیده است
4. نظارت ضعیف بر اجرا
   یکی از دلایل تأخیر و ناکارآمدی در پروژه‌های مسکن، نبود نظارت مؤثر و هماهنگ است. در برخی از استان‌ها، ناظران توانایی کافی برای شناسایی مشکلات و رفع آن‌ها ندارند. به همین دلیل، بسیاری از پروژه‌ها با تأخیرهای طولانی مواجه شده‌اند. برای مثال، در پروژه نهضت ملی مسکن در استان تهران، این مشکل به وضوح دیده شده است​.
5. افزایش هزینه‌ها و نوسانات اقتصادی
   تورم، افزایش قیمت مصالح ساختمانی و نوسانات ارزی بر هزینه‌های پروژه‌های مشارکتی تأثیر زیادی گذاشته است. به‌ویژه در سال‌های اخیر، رشد قیمت‌ها باعث کاهش توان مالی سرمایه‌گذاران و مردم شده است. برای مثال، قیمت زمین و مصالح در مناطق مختلف افزایش چشم‌گیری داشته و کار را برای پیشبرد پروژه‌ها دشوار کرده است.​
6. نبود فرهنگ‌سازی برای جذب مشارکت مردم
   مشارکت مردم در پروژه‌های مسکن اغلب به دلیل نبود آگاهی و فرهنگ‌سازی کافی با مشکلاتی همراه است. بسیاری از مردم اطلاعات کافی درباره نحوه شرکت در این پروژه‌ها یا مزایای آن‌ها ندارند و این مسئله منجر به استقبال کمتر می‌شود.
7. تأخیرهای طولانی در اجرای پروژه‌ها
   تأخیر در اجرای پروژه‌ها یکی از معضلات اصلی طرح‌های مشارکتی مسکن است. این تأخیرها معمولاً به دلیل مشکلات در تأمین مالی، اختلافات قراردادی یا نبود نیروی انسانی کافی ایجاد می‌شود و باعث می‌شود که مردم اعتماد خود را به این طرح‌ها از دست بدهند.
8. تمرکز بیش از حد بر مناطق خاص
   بسیاری از پروژه‌ها به‌جای توزیع عادلانه در سراسر کشور، در مناطق خاصی متمرکز شده‌اند. این تمرکز ناعادلانه باعث شده است که برخی مناطق از توسعه بازبمانند و دسترسی به مسکن مناسب نداشته باشند​

مقایسه تعداد واحدهای وعده داده‌شده با واحدهای تحویل داده‌شده:

بر اساس اطلاعات موجود از پروژه "نهضت ملی مسکن"، دولت متعهد به احداث 4 میلیون واحد مسکونی طی چهار سال شده است. اما تا خرداد 1403، تنها 626,791 واحد به مردم تحویل داده شده است. این میزان معادل 23.6 درصد واحدهای در دست ساخت و 15.7 درصد از کل تعهد دولت است. این نشان می‌دهد که با وجود تلاش‌ها، پروژه‌ها با تأخیرهای جدی روبه‌رو هستند و بخش زیادی از تعهدات هنوز محقق نشده است

منابع آماری

بر اساس آمارهای ارائه‌شده، تنها 10 درصد از واحدهای وعده‌داده‌شده در قالب نهضت ملی مسکن در دو سال گذشته تکمیل شده‌اند، که این موضوع نشان‌دهنده مشکلات جدی در روند اجرای این طرح‌ها است. همچنین، نوسانات اقتصادی اخیر هزینه پروژه‌ها را تا 30 درصد افزایش داده است​.

منابع :تسنیم نیوز _مهر نیوز _رکنا _عصر ایران _پایگاه پرشین سازه

​

.