در این مقاله به بررسی ساختار پارک‌های برنامه‌ریزی شده در ایران می‌پردازیم:
عمده فعالیت‌های انجام گرفته در توسعه پایین دستی در ایران در قالب پارک‌های شیمایی توسط هلدینگ خلیج‌فارس تحت یکی از شرکت‌های زیر مجموعه این گروه به نام پترول در حال انجام می‌باشد. در این گزارش به بررسی 5 پارک شیمیایی تعریف شده توسط این شرکت می‌پردازیم.
مسیر طی شده برای ایجاد پارک‌های شیمیایی در شرکت پترول از 4 مرحله تشکیل می‌گردد که این مراحل به ترتیب عبارت‌اند از:
1- تشكیل هیئت امنای پارک ( با مشارکت نمایندگان شرکت پترول، استانداری، سازمان صمت استان، نماینده استان)
2- فراخوان عمومی شناسایی و انتخاب سرمایه‌گذار
3- تشكیل شرکت با سهم 20 به 80 و انعقاد قرارداد مرتبط با مدل سرمایه گذاری
4- آغاز فعالیت های اجرایی
مراحل 1 و 2 برای تمامی طرح‌های این شرکت انجام گردیده و مرحله 3 نیز در حال انجام می‌باشد.
در ادامه به بررسی 5 طرح پارک شیمیایی تصویب شده در هلدینگ خلیج فارس می‌پردازیم.
این پارک شیمیایی در شهر بروجن در زمینی به وسعت 30 هکتار با ظرفیت 172 هزارتن در سال با 48 واحد تولیدی و سرمایه‌گذاری بالغ بر 1.7 میلیارد دلار و سرمایه گذاری 80% بخش خصوصی و 20% شرکت پترول برنامه‌ریزی شده است.
این پارک شیمیایی در شهر لردگان در زمینی به وسعت 30 هکتار با ظرفیت 115هزارتن در سال با 45واحد تولیدی و سرمایه‌گذاری بالغ بر 1.5 میلیارد دلار و سرمایه گذاری 80% شرکت پناه صنعت پارت و 20% پتروشیمی لردگان برنامه‌ریزی شده است.
این پارک شیمیایی در شهر لردگان با ظرفیت 66 هزارتن در سال با 45واحد تولیدی و میزان سرمایه‌گذاری در این طرح مشخص نمی‌باشد و سرمایه گذاری 80% بخش خصوصی و 20% شرکت پترول برنامه‌ریزی شده است.
این پارک شیمیایی در شهر ارومیه در زمینی به وسعت 15هکتار با ظرفیت 4 هزارتن در سال با 15 واحد تولیدی و سرمایه‌گذاری بالغ بر 0.5 میلیارد دلار و سرمایه گذاری 80% بخش خصوصی و 20% پتروشیمی ارومیه برنامه‌ریزی شده است.
این پارک شیمیایی در ایلام با ظرفیت 24.6 هزارتن در سال با 94 واحد تولیدی و سرمایه‌گذاری بالغ بر 1 میلیارد دلار و سرمایه گذاری 80% بخش خصوصی و 20% شرکت پترول برنامه‌ریزی شده است.
موارد ذکر شده در بالا بخشی از پارک‌های شیمیایی تعریف شده در سطح ایران است و در برنامه‌های هفتم و هشتم توسعه پارک‌های شیمیایی دیگری همچون پارک پروپیلن ستاره پارسیان (سال بهره‌برداری 1412 در نظر گرفته شده است)، پارک پروپیلن پتروفرهنگ (سال بهره‌برداری 1412)،پارک شیمیایی فاتح کیمیا(سال بهره‌برداری 1409-1410) و پارک کود شیمیایی تدبیر (سال بهره‌برداری 1412) نیز به عنوان طرح‌های برنامه‌ریزی جهت انجام آورده شده‌اند.
نكته قابل توجه در این طرح‌ها تامین مالی عمده آن‌ها از طریق وام‌های داخلی و هزینه قابل توجه برای خرید دانش فنی می‌باشد. تقریبا برای هر 5 پارک پتروشیمیایی تعریف شده نیز فراخوان عمومی شناسایی سرمایه گذار و انتخاب سرمایه گذار انجام شده است ولیكن فعالیت‌های اجرایی خاصی برای آن‌ها هنوز آغاز نشده است. نكات قابل توجه در خصوص این پارک‌ها عبارتند از:
در مجموع می‌توان نتیجه‌گیری نمود که در ایران عمدتا به دلیل عدم دسترسی به تکنولوژی پایین دست، عدم انتخاب لوکشین‌های درست و مناسب، عدم نزدیکی به بازارهای مصرف و عدم وجود زیرساخت مناسب در پارک‌ها نسبت به استانداردهای جهانی ما شاهد رشد و پیشرفت این پارک‌ها مطابق تعاریف جهانی و کمک به صنایع پایین دست نباشیم.
