«اسلکتیویسم» یا «کنشگری کم کوشانه»، ترکیبی از دو کلمۀ انگلیسی اسلکر[1] به معنای «آدم تنبل و بیحال» و اکتیویسم به معنای کنشگری است که در ترکیب با هم، معنایی تحقیرآمیز برای گونه‌ای از فعالیتهای مجازی است که با حمایت نمادین از اهداف اجتماعی یا سیاسی بوسیله ابزارهای برخط رایج و نمایش بی هزینه آن، به کاربر احساس رضایت کاذب بابت انجام کاری را می‌دهد که درواقع، اصلاً کاری نیست.
بر اساس فرهنگ لغت برخط کمبریج (2023)، اسلکتیویسم به معنای «فعالیتی که از اینترنت برای حمایت از اهداف سیاسی یا اجتماعی استفاده میکند، به گونه ای که نیاز به تلاش زیادی ندارد، مانند ایجاد یا امضای کارزارهای برخط» تعریف شده است.
امروزه دو موضع گیری نسبت به اسلکتیویسم وجود دارد:
الف) طرفداران اسلکتیویسم معتقدند که اقدامات اسلکتیویستها «مفید و مؤثر» است و همینطور امکان مشارکت سیاسی گروههای به حاشیه رانده شده یا گروه های بی صدا را فراهم میکند و جدایی بدنه سیاسی از بدنه جامعه را تنگ تر میکند.
ب) در مقابل، منتقدان اسلکتیویسم بر بی‌فایده بودن آن تکیه میکنند: 1) برخی از منتقدین اسلکتیویسم بر این باورند که ظهور اسلکتیویسم نتیجه جدایی بدنه جامعه از حوزه سیاسی رسمی و ناراضایتی از سیستم رسمی و بازیگران آن است (جانسون و کای، 1998). آنها توضیح میدهند که اگر اسلکتیویسم صرفاً به خاطر نارضایتی از سیستم رسمی باشد، درنتیجه نوعی «اقدام نمادین» است تا تلاش برای تأثیرگذاری بر مسائل سیاسی و اجتماعی جهان واقعی. 2) گروهی دیگر از منتقدین اسلکتیویسم مطرح میکنند که ظهور این مفهوم به دلیل تمایل کاربران به حداقل تلاش برای کنشگری سیاسی است. در چنین رویکردی، اسلکتیویستها به دنبال تأثیرگذاری واقعی بر مسائل سیاسی نیستند و یا حتی علاقه ای به کنشگری سیاسی در جهان واقعی ندارند، بلکه نمایش شجاعت مدنی و دریافت تمجید اجتماعی است که اهمیت دارد. 3) عده ای دیگر از منتقدین اسلکتیویسم معتقدند که اسلکتیویستها افرادی هستند که شایستگی سیاسی برای حضور در بدنه قدرت را ندارند و نمیتوانند به صورت هدفمند و رسمی در ساختار رسمی کنشگری داشته باشند و بنابراین اسلکتیویسم راه مشارکت سیاسی برای آنها را هموار کرده است (کریستنسن، 2012).
[1]- Slacker
