در گزارش راهبردی «پویایی‌شناسی مسائل فضای مجازی و نابسامانیهای آن» که مرکز پژوهشهای مجلس در تیر 1403 منتشر کرده، تلاش کردیم تا پیچیدگی‌ها و مسائل نابسامانیهای فضای مجازی را در قالب یک تفکر سیستمی و از طریق روش پویایی‌شناسی متغیرها و زنجیره روابط علت و معلولی آنها بررسی کنیم.
چکیده این گزارش:
👇
با ظهور و توسعه فضای مجازی و در هم تنیده شدن اجتناب‌ناپذیر تمامی ابعاد زندگی با این فضای جدید، جوامع در حال تجربه تحول در پارادایم نظام معرفتی خود هستند که این فرایند، برهم زنندۀ نظم پیشین نظام اجتماعی و منشأ بروز نابسامانی‌هایی در حوزه‌های مختلف حیات اجتماعی است. در رویکردی جامع‌نگر، نابسامانیهای فضای مجازی را می‌توان در سطوح معرفتی، نهادی و در چارچوب طراحی معماری شبکه ملی اطلاعات که ناظر بر زیرساخت و محتوا و خدمات است، بازشناخت و به احصاء متغیرها و روابط پویای آنها در چارچوب پویایی‌شناسی سیستمی پرداخت. بر این اساس، متغیرهای احصاء شده در این گزارش، در چهار خوشه اصلی 1) فشار ناکارآمدی رسانه‌ای؛ 2) فشار تولید محتوای نامناسب؛ 3) فرصت بهره‌برداری از داده؛ و 4) فشار ناکارآمدی حکمرانی داده استخراج شده‌اند و تشریح مدل پویایی‌شناسی نابسامانیهای فضای مجازی، از متغیر اصلی یا نقطه اهرمی «حضور در فضای مجازی» آغاز شده و به‌تدریج در چهار خوشه، سایر متغیرها تشریح شده‌اند. درک پیچیدگی‌های نابسامانیهای فضای مجازی در قالب یک تفکر سیستمی که ناظر بر پویایی‌شناسی متغیرها و زنجیره روابط و تأثیر و تأثرهای آنها و همچنین ارتباط آنها با دینامیک‌های دیگر است، می‌تواند، به شناسایی ساختارها و الگوهای اصلی وضعیت نابسامان فضای مجازی و اقدامات معطوف به رفع مسائل این فضا بپردازد. در این رویکرد، متغیرهای احصاء شده و روابط آنها، ساختاری را تشکیل می‌دهد که مبنای مداخله سیاستگذار خواهد بود و درواقع نوعی اصلاح ساختاری شیوه تصمیم‌گیری است.
